ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

Πόσα γνωρίζετε για τον καρκίνο του μαστού; Eπειδή οι περισσότερες από εμάς αποφεύγουν να σκέφτονται το ενδεχόμενο προσβολής από την επάρατη νόσο, η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα πιθανότατα είναι 'όχι αρκετά'. Όμως θα πρέπει όλες να συνειδητοποιήσουμε ότι η ζωή μας ή η ζωή της φίλης μας μπορεί να εξαρτηθεί από το πόσο ενημερωμένες είμαστε για τη νόσο που πλήττει 3.000 Ελληνίδες το χρόνο...
Ο μαστός αντιπροσωπεύει για κάθε γυναίκα ένα από τα σημαντικότερα σημεία του σώματός της, καθώς αποτελεί το σύμβολο της θηλυκότητας και της μητρότητας. Επειδή ακριβώς σχετίζεται άμεσα με τη σεξουαλικότητα, η προσβολή του από κακοήθη ή και από άλλα νοσήματα θεωρείται συχνά θέμα ταμπού, για το οποίο οι περισσότερες γυναίκες αποφεύγουν να μιλήσουν.
Μολονότι αληθεύει ότι είναι ένα από τα πιο δυσάρεστα και δύσκολα αντιμετωπιζόμενα γυναικεία προβλήματα, καθώς, εκτός από τις οργανικές επιπλοκές που συνεπάγεται, έχει και ιδιαίτερα σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχολογία της γυναίκας, πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό ότι είναι ένα ζήτημα που δεν επιτρέπεται να αποσιωπάται. Όσο πιο πρώιμα γίνει η διάγνωσή της, τόσο καλύτερη είναι και η τελική έκβαση της νόσου.
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού έχει τεράστια σημασία. Γι' αυτό μη φοβάστε να αποκαλύψετε το 'μυστικό' σας και φροντίστε να αυτοεξετάζεστε όσο το δυνατόν πιο συχνά. Καλό είναι να αποβάλετε την πεποίθηση ότι δεν θα συμβεί σε σας ή το φόβο ότι οπωσδήποτε θα ανακαλύψετε κάτι.
Η διεθνής κοινότητα, λόγω της αυξανόμενης τάσης που παρουσιάζει η συχνότητα καρκίνου του μαστού, αποφάσισε να αφιερώσει το μήνα Οκτώβριο στην ενημέρωση για τη νόσο. Επ' ευκαιρία, λοιπόν, της ανακήρυξης του Οκτωβρίου ως μήνα κατά του καρκίνου του μαστού θα κάνουμε μια προσπάθεια να λύσουμε τις κύριες απορίες σας και να σας παράσχουμε πληροφορίες που θα βοηθήσουν στην αποφυγή ή τουλάχιστον στην έγκαιρη διάγνωση αυτής της μάστιγας της σύγχρονης γυναίκας.

Τι είναι ο καρκίνος του μαστού
Ο καρκίνος του μαστού είναι μια κακοήθης νεοπλασματική νόσος, η οποία μπορεί να προσβάλλει τον ένα ή και τους δύο μαστούς.

Λίγα λόγια για την ανατομία του στήθους
Ο γυναικείος μαστός αποτελείται κυρίως από λιπώδη και συνδετικό ιστό. Κάθε μαστός χωρίζεται σε 15 με 20 τμήματα (λοβούς), τα οποία διαιρούνται περαιτέρω σε μικρότερα τμήματα, τα λοβίδια. Τα λοβίδια είναι δομές που περιέχουν μικρούς γαλακτοπαραγωγούς αδένες. Αυτοί εκκρίνουν γάλα μέσα σε ένα πολύπλοκο σύστημα μικροσκοπικών σωληνίσκων -τους γαλακτοφόρους πόρους-, οι οποίοι τελικά συλλέγουν το γάλα σε μία 'δεξαμενή' που εντοπίζεται ακριβώς κάτω από τη θηλή του μαστού.

Ποια είναι τα αίτια του καρκίνου του μαστού
Τα αίτια των περισσότερων τύπων καρκίνου του μαστού παραμένουν άγνωστα. Δεν υπάρχει κανένας σίγουρος τρόπος πρόληψης της νόσου. Όμως, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η έγκαιρη διάγνωσή της συνδυάζεται με μεγάλη πιθανότητα πολύ καλής τελικής έκβασης.

Μάθετε για τους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης της νόσου
Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού, οι οποίοι ξεφεύγουν από το δικό σας έλεγχο και για τους οποίους δεν μπορείτε να κάνετε κάτι. Οι γυναίκες, για παράδειγμα, έχουν 100πλάσια πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με τους άνδρες. Επίσης, η ηλικία αντιπροσωπεύει έναν από τους κύριους προδιαθεσικούς παράγοντες. Ποσοστό μεγαλύτερο του 80% παρατηρείται σε γυναίκες ηλικίας άνω των 50 ετών. Όσες είναι μικρότερες των 30 ετών σπανίως προσβάλλονται, αποτελώντας περίπου το 1,5% των περιστατικών. Όμως εκτός από τα παραπάνω υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που οι επιστήμονες πιστεύουν ότι συμβάλλουν στην ανάπτυξη καρκίνου του μαστού και οι οποίοι μπορεί να αποφευχθούν, όπως η σωστή διατροφή, η άσκηση, η διακοπή του καπνίσματος κ.ά.

Παρακάτω αναφέρονται εν συντομία οι κύριοι προδιαθεσικοί παράγοντες:
• Ακτινοβόληση θώρακα. Πρόκειται για το μόνο παράγοντα με αποδεδειγμένη άμεση συσχέτιση με τον καρκίνο του μαστού.
• Γενετική προδιάθεση για τη νόσο. Αντιστοιχεί στο 5-10% των περιπτώσεων.
• Οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή εμφάνιση της νόσου σε συγγενή πρώτου βαθμού (μητέρα, κόρη ή αδελφή).
• Ατομικό ιστορικό προηγούμενου καρκίνου μαστού. Αυξάνει τις πιθανότητες προσβολής και του άλλου μαστού.
• Η λευκή φυλή. Τα άτομα της λευκής φυλής προσβάλλονται συχνότερα από αυτά των άλλων φυλών.
• Εμμηναρχή (εμφάνιση πρώτης εμμηνορρυσίας) σε μικρή ηλικία, δηλαδή πριν από το 12ο έτος.
• Εμμηνόπαυση πριν από το 50ό έτος.
• Απουσία τεκνοποίησης ή τεκνοποίηση για πρώτη φορά μετά τα 30 χρόνια.
• Πιθανότατα η μακροχρόνια χρήση -πάνω από δέκα έτη- θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης, αν και αυτό δεν έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά.
• Πιθανότατα η χρήση από του στόματος χορηγούμενων αντισυλληπτικών δισκίων.
• Η λήψη μεγάλης ποσότητας αλκοόλ.
• Η ζωή σε βιομηχανικές περιοχές και ο σύγχρονος τρόπος ζωής και εργασίας, αν και οι ακριβείς παράγοντες παραμένουν αδιευκρίνιστοι.
• Το κάπνισμα.
• Η παχυσαρκία και η πλούσια σε λίπη διατροφή, σε συνδυασμό με την καθιστική ζωή και την έλλειψη άσκησης.
Να θυμάστε ότι όλες οι γυναίκες κινδυνεύουν να εμφανίσουν τη νόσο, άσχετα με το αν έχουν αυτούς τους προδιαθεσικούς παράγοντες ή όχι. Στα δύο τρίτα των ασθενών από καρκίνο του μαστού δεν υπάρχει ιστορικό γνωστού προδιαθεσικού παράγοντα!

Ποια είναι τα συμπτώματα που πρέπει να σας κινητοποιήσουν
Θα πρέπει να φροντίζετε με επιμέλεια να εξετάζετε το στήθος σας σε μηνιαία βάση. Είναι προτιμότερο να το κάνετε περίπου την πέμπτη με έβδομη ημέρα μετά την περίοδο, δηλαδή όταν οι μαστοί δεν είναι οιδηματώδεις και επώδυνοι λόγω του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου (ΠΕΣ).

Εστιάστε την προσοχή σας στα παρακάτω:
• Ψηλάφηση όζου (μικρής στρογγυλής μάζας) στο μαζικό αδένα
• Πιθανή ανίχνευση εκκρίματος από τη θηλή, αιμορραγία από τη θηλή ή μεταβολές του χρώματος και των διαστάσεων της θηλής
• 'Πρήξιμο' του στήθους
• Μικρά οζίδια στην περιοχή της μασχάλης
• Οποιαδήποτε μεταβολή του δέρματος του μαστού, όπως ερυθρότητα ή πτυχώσεις
Αν παρατηρήσετε οποιοδήποτε από τα παραπάνω, επιβάλλεται να ζητήσετε τη συμβουλή του γιατρού σας το συντομότερο δυνατόν.

Πώς μπορείτε να αποφύγετε ή να εντοπίσετε εγκαίρως μία ύποπτη βλάβη
• Μηνιαία αυτοεξέταση μαστού: η ανίχνευση σε αρχικό στάδιο μπορεί να σώσει τη ζωή σας. Αυτός είναι και ο λόγος που οι οδηγίες των γυναικολόγων προτείνουν τη μηνιαία αυτοεξέταση του μαστού και την ετήσια κλινική εξέταση από ειδικό γιατρό.
• Μαστογραφία: μετά την ηλικία των 40 ετών, η μηνιαία αυτοεξέταση θα πρέπει να συνδυάζεται με ετήσιο έλεγχο με μαστογραφία. Στην περίπτωση γυναικών με ιστορικό παραγόντων αυξημένου κινδύνου ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού σε συγγενή πρώτου βαθμού, ο ετήσιος έλεγχος με μαστογραφία θα πρέπει να ξεκινά περίπου δέκα χρόνια νωρίτερα από την ηλικία διάγνωσης του καρκίνου στη συγγενή πρώτου βαθμού.
• Γυμναστική: σύμφωνα με τα στοιχεία πολλών μελετών φαίνεται ότι η τακτική άσκηση βοηθά στην αποτροπή της εμφάνισης της νόσου.
• Δίαιτα: υποστηρίζεται, χωρίς όμως να έχει αποδειχθεί επιστημονικά, ότι η υγιεινή διατροφή αντιπροσωπεύει άλλον έναν παράγοντα πρόληψης του καρκίνου του μαστού. Μάλιστα υπάρχουν φρούτα και λαχανικά, όπως τα μπρόκολα, τα λαχανάκια Βρυξελλών και οι ντομάτες, που ενδέχεται να έχουν προστατευτική δράση. Επίσης έχει αναφερθεί πιθανή ευεργετική δράση ορισμένων βιταμινών, όπως της βιταμίνης Α ή της βιταμίνης D.
• Αποφυγή της παχυσαρκίας: ο περιορισμός της αύξησης του βάρους μόνο κατά ένα με δύο κιλά μετά το 18ο έτος της ζωής φαίνεται πως προστατεύει από τη μετεμμηνοπαυσιακή εμφάνιση καρκίνου του μαστού.
• Θηλασμός: βάσει στοιχείων που προκύπτουν από μελέτες, ο θηλασμός για περισσότερους από τέσσερις μήνες συνδυάζεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Φαίνεται ότι η φύση έχει προνοήσει με κάποιο τρόπο, ώστε όσο περισσότερο θηλάζετε τόσο να αυξάνεται η προστασία σας.

Να θυμάστε
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού συνδυάζεται πολύ συχνά με πολύ καλή έκβαση (90% πενταετής επιβίωση, αν γίνει η διάγνωση σε αρχικό στάδιο) και βέβαια μπορεί να σώσει τη ζωή σας.
Μην εφησυχάζετε επειδή δεν έχετε επιβαρημένο οικογενειακό ιστορικό ή πιστεύετε πως δεν ανήκετε στην ομάδα υψηλού κινδύνου. Πρέπει να είστε έτοιμες και ενημερωμένες για παν ενδεχόμενο.
Μην αμελείτε τη μηνιαία αυτοεξέτασή σας και μη φοβάστε να κάνετε μαστογραφία. Πρόκειται για ασφαλή και εύκολη στη διεξαγωγή απεικονιστική μέθοδο, η οποία μάλιστα ανιχνεύει έναν όγκο τουλάχιστον δύο χρόνια νωρίτερα από τη στιγμή που θα είναι δυνατή η ψηλάφησή του.
Τέλος, δεν χρειάζεται να τρομοκρατηθείτε αν εντοπίσετε κάποιον όζο στο μαστό σας. Ο μαστός προσβάλλεται και από άλλα καλοήθη νοσήματα και εκτός αυτού θα πρέπει να γνωρίζετε ότι μεγάλο ποσοστών των όγκων δεν είναι κακοήθεις.
Η ψυχραιμία και η σωστή ενημέρωση θα αποτελέσουν τους καλύτερους συμβούλους για την αντιμετώπιση αυτής της δύσκολης κατάστασης. Δεν υπάρχει λόγος να φοβάστε να μάθετε για τον καρκίνο του μαστού. Τα περισσότερα μηνύματα είναι ενθαρρυντικά και καθησυχαστικά. Το σημαντικότερο που πρέπει να θυμάστε για τον καρκίνο του μαστού είναι ότι η καλύτερη προφύλαξη είναι η έγκαιρη ανίχνευση!

Μπερή Δέσποινα, ιατρός
in.gr health