Φροντίστε σωστά τα πόδια σας

Αναρωτηθήκατε ποτέ πόσα χιλιόμετρα διανύει βαδίζοντας ένας μέσος άνθρωπος στη ζωή του ή μήπως πόσα βήματα κάνετε κατά τη διάρκεια ενός 24ωρου; Πόσα τμήματα του σώματός σας συμμετέχουν στην 'απλή' καθημερινή διαδικασία της βάδισης και πιο από αυτά έχει να πει την 'τελευταία λέξη'; Πιθανότατα δεν το γνωρίζετε. Και όμως, το άκρο πόδι είναι ένα από τα πιο σημαντικά σημεία του σώματός μας.

Για να το κατανοήσουμε αυτό, αρκεί να σκεφτούμε τις δύο βασικές του λειτουργίες που είναι αφενός μεν η υποστήριξη του βάρους του σώματος στην όρθια στάση και αφετέρου η δράση του ως μοχλού για την προς τα εμπρός μετακίνηση του σώματος κατά τη διαδικασία της βάδισης.

Αν και το μέγεθός του είναι μικρό σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα και η κατασκευή του εξωτερικά φαντάζει απλή, για να αρχίσει κανείς να υποψιάζεται την πολυπλοκότητα της κατασκευής του αρκεί να αναλογιστεί ότι αποτελείται από 26 οστά που σχηματίζουν 37 αρθρώσεις μεταξύ τους, περιβάλλονται από 107 συνδέσμους και δίνουν έρεισμα σε 38 μυς και τένοντες. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1/4 των οστών ολόκληρου του ανθρώπινου σώματος βρίσκεται κάτω από την ποδοκνημική άρθρωση (ή άρθρωση του αστραγάλου).

Θα περίμενε κανείς ότι οι λιγοστές απλές ενέργειες που είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της υγείας των ποδιών θα τηρούνταν με προσοχή από την πλειονότητα των ανθρώπων. Αντί γι' αυτό, οι περισσότεροι παραμελούν ή εκτελούν λανθασμένα το κόψιμο των νυχιών και τον καθαρισμό της περιοχής και 'φυλακίζουν' τα πόδια τους σε στενά παπούτσια ή (όσον αφορά στις γυναίκες) φροντίζουν να παρεμβάλλουν ανάμεσα σε αυτά και στο έδαφος αρκετούς πόντους τακουνιού. Oι παραπάνω κακές συνήθειες μπορεί να προδιαθέσουν σε πλειάδα καταστάσεων που ποικίλλουν από την επώδυνη βάδιση και το σχηματισμό κάλων μέχρι την ανάπτυξη μυκητιάσεων, κακώσεων της ποδοκνημικής άρθρωσης και φλεγμονών του ερειστικού συστήματος (τενοντίτιδες, αρθρίτιδες).

Ας δούμε μερικές απλές παθολογικές καταστάσεις που μπορούν να μας ταλαιπωρήσουν στην καθημερινή ζωή:

Κάλος. Τοπική διόγκωση του δέρματος που προκαλείται από παρατεταμένη τοπική πίεση ή τριβή, λόγω συνήθως της χρήσης στενών παπουτσιών. Στην αγορά υπάρχουν πολλά προϊόντα που βοηθούν στην απομάκρυνσή του.

Είσφρηση όνυχος. Το λοξά και υπερβολικά κομμένο νύχι εισέρχεται στο δέρμα καθώς μεγαλώνει σε μήκος, δημιουργώντας μια τοπική φλεγμονή με όλα τα τυπικά συμπτώματα (διόγκωση, ερυθρότητα, θερμότητα, πόνος). Είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί με τοπικά αντισηπτικά, αντιβίωση από το στόμα ή και με χειρουργική μικροεπέμβαση. Προληπτικά συνιστώνται το κόψιμο και το λιμάρισμα των νυχιών σε ευθεία γραμμή και η αποφυγή των υπερβολικά στενών παπουτσιών.

Μυκητιάσεις. Η ανάπτυξη των μυκήτων ευνοείται από τη θερμότητα και την υγρασία, συνθήκες που απαντώνται ιδιαίτερα στα μεσοδακτύλια διαστήματα. Μπορούν να εμφανιστούν μόνο ως απλή ερυθρότητα, είναι δυνατόν όμως να δημιουργήσουν σοβαρό πρόβλημα κακοσμίας. Υπάρχουν πολλά αντιμυκητιασικά σκευάσματα, η χρήση των οποίων θα πρέπει να συστηθεί από δερματολόγο. Ωστόσο, η θεραπεία μπορεί να είναι μακροχρόνια λόγω της μεγάλης ανθεκτικότητας που παρουσιάζει η συγκεκριμένη κατηγορία μικροοργανισμών. Η πρόληψη επιτυγχάνεται με την εξάλειψη των ευνοϊκών γι' αυτούς συνθηκών, όπως φαίνεται αναλυτικότερα παρακάτω.

Το British Institute of Chiropodists and Podiatrists αναφέρει συνοπτικά τα παρακάτω σημεία όσον αφορά στη φροντίδα των ποδιών:

- Κρατήστε τα πόδια σας καθαρά.

- Επαλείψτε με λανολίνη ή ελαιόλαδο τα σημεία όπου το δέρμα είναι ξηρό.

- Αποφύγετε τη χρήση ζεστού νερού και ισχυρών σαπουνιών.

- Στεγνώνετε τα πόδια σας προσεκτικά, ειδικά μεταξύ των δακτύλων, αλλά μην τα τρίβετε δυνατά με την πετσέτα.

- Μην προσπαθείτε να κόψετε κάλους ή νύχια που έχουν εισφρήσει στο δέρμα.

- Σε περίπτωση μώλωπα, κοψίματος, εγκαύματος ή κρυοπαγήματος αναζητήστε τη βοήθεια ειδικού.

- Αποφύγετε τη χρήση τοπικών ισχυρών αντισηπτικών.

- Αποφύγετε την έκθεσή τους σε υγρασία και κρύο.

- Αναζητήστε τη βοήθεια ειδικού για οποιοδήποτε πρόβλημα.

Υπάρχουν όμως και συστηματικά νοσήματα που προδιαθέτουν στην εμφάνιση βλαβών στο άκρο πόδι, με σημαντικότερο από αυτά το σακχαρώδη διαβήτη. Η καταστροφή των περιφερικών αγγείων και νεύρων που προκαλεί η νόσος μακροχρόνια, εφόσον τα επίπεδα σακχάρου του αίματος βρίσκονται σε ανώτερα του φυσιολογικού επίπεδα, είναι ο λόγος για τον οποίο η άμυνα του οργανισμού καθίσταται τοπικά δυσχερής. Ως αποτέλεσμα, τα πόδια των διαβητικών είναι ευπρόσβλητα σε λοιμώξεις (μικροβιακές ή μυκητιασικές), πολύ περισσότερο δε αν υπάρχει σε αυτά κάποια πληγή που συνήθως δυσκολεύεται να επουλωθεί. Σε βαριές περιπτώσεις ο ακρωτηριασμός είναι η μόνη λύση για την αποτροπή της επέκτασης της λοίμωξης. Ευνόητο είναι ότι οι διαβητικοί πρέπει να εφαρμόζουν τα παραπάνω μέτρα με θρησκευτική ευλάβεια, για να αποφύγουν την εκδήλωση τέτοιων σοβαρών επιπλοκών.

Πιο εντυπωσιακή, όμως, εικόνα στο άκρο πόδι προκαλείται από την ουρική αρθρίτιδα και συνήθως αφορά στη μεταταρσιοφαλαγγική άρθρωση του μεγάλου δακτύλου (ποδάγρα). Εμφανίζεται με ξαφνική επώδυνη διόγκωση της άρθρωσης που χαρακτηρίζεται και από τοπική ερυθρότητα. Ο πόνος μπορεί να είναι τόσο δυνατός, ώστε ο ασθενής δεν ανέχεται ούτε ένα σεντόνι πάνω από το πάσχον μέλος. Η παρακολούθηση των επιπέδων του ουρικού οξέος στο αίμα και η σχετική δίαιτα ή και φαρμακευτική αγωγή όπου χρειάζεται είναι τα μόνα προληπτικά μέτρα που μπορούν να ληφθούν.

Η κακή επιλογή υποδημάτων στην καθημερινή μας ζωή ή σε δραστηριότητες όπως η άθληση είναι δυνατόν να οδηγήσει στην εμφάνιση οξέων (π.χ., κακώσεις ποδοκνημικής) ή χρόνιων περιστατικών (π.χ., τενοντίτιδες, οστεοαρθρίτιδες).

Η ποδοκνημική άρθρωση, από την οποία διέρχεται το σύνολο του βάρους του σώματος, σχηματίζεται από την κνήμη, την περόνη και τον αστράγαλο και από δύο ισχυρούς πλάγιους συνδέσμους. Η στιβαρή κατασκευή της δεν την προφυλάσσει από το να υπόκειται στο 15% περίπου των κακώσεων του μυοσκελετικού συστήματος. Σε κάποια αθλήματα απαιτείται η χρήση υποδημάτων που να την υποστηρίζουν (μποτάκια), ενώ σίγουρα δεν τη βοηθούν τα παπούτσια με διπλές ή τριπλές(!) σόλες και ίσως αυτά με αεροσόλες, όπως υποψιάζονται κάποιοι ειδικοί.

Πολλά έχουν ειπωθεί και για τα ψηλοτάκουνα παπούτσια, με σημαντικότερο το ενδεχόμενο να ευθύνονται για τη διπλάσια περίπου συχνότητα με την οποία οι γυναίκες αναπτύσσουν οστεοαρθρίτιδα του γόνατος σε σχέση με τους άνδρες. Μελέτη που διεξήχθη μόλις πέρυσι απέδειξε ότι τα γόνατα γυναικών που φορούσαν παπούτσια με τακούνια δέχονταν κατά μέσο όρο 30% μεγαλύτερη πίεση από όταν οι ίδιες φορούσαν παπούτσια με επίπεδες σόλες, αν και το θέμα χρήζει περαιτέρω διερεύνησης. Αλλη μελέτη, όμως, έδειξε ότι οι γυναίκες σε ποσοστό 80%(!) δεν θα ήταν πρόθυμες να αλλάξουν τα κριτήρια επιλογής των παπουτσιών τους, ακόμα και αν γνώριζαν ότι αυτό θα έβλαπτε την υγεία τους.

Σημαντικό είναι επίσης να γνωρίζουμε ότι η διαμόρφωση του ποδιού δεν ολοκληρώνεται πριν από την ηλικία των 18 ετών, οπότε η επιλογή υποδημάτων μέχρι την ενηλικίωση έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία.

Η φροντίδα των ποδιών είναι πραγματικά απλή υπόθεση αρκεί να γίνει τμήμα της καθημερινής ρουτίνας. Είναι απαραίτητη για να συμπληρώσει χωρίς προβλήματα ο μέσος άνθρωπος την απόσταση των 120.000χλμ. βάδισης κατά τη διάρκεια της ζωής του ή, αλλιώς, για να κάνει τα 18.000 βήματα ανά 24ωρο που του αναλογούν!

Κώστας Αυγίκος, Ιατρός Health.in

Πηγή: Healthier World