 |
|
|
> Ο αρχαιολόγος Χρίστος Ντούμας αφήνει για λίγο στην άκρη τα προβλήματα που
> αντιμετωπίζει στο Ακρωτήρι της Θήρας και μας μιλά για τις νοστιμιές που
> απολάμβαναν οι πρόγονοί μας 3.500 χρόνια πριν σε μια ομολογουμένως
> απολαυστική κουβέντα.
>
> Αποφλοίωση φάβας με αρχαίες μυλόπετρες
> Αφορμή η συμμετοχή του στις Μέρες Γευσιγνωσίας του Μουσείου Μπενάκη
> (9-11/5) και συγκεκριμένα στην εκδήλωση-συζήτηση «Γευσίπλους -
> Χαρτογραφώντας τον γαστρονομικό πολιτισμό του Αιγαίου» (Παρασκευή, 6 μ.μ.,
> αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη στην Πειραιώς). Εκεί, ο διευθυντής της
> ανασκαφής του Ακρωτηρίου και ομότιμος καθηγητής Αρχαιολογίας του
> Πανεπιστημίου Αθηνών θα παρουσιάσει στο κοινό την ιστορική και
> αρχαιολογική διάσταση του πολιτισμού και της γαστρονομίας του Αιγαίου.
> Βρίσκουμε σοφή τη σύνδεση της γαστριμαργίας με τον πολιτισμό στη...
> νόστιμη αυτή διοργάνωση, που, εκτός από έκθεση παραγωγών και γευσιγνωσίες,
> περιλαμβάνει πολλά χάπενινγκ, εκδηλώσεις αλλά και Φεστιβάλ Γαστριμαργικού
> Κινηματογράφου.
> Την τιμητική τους έχουν οι Κυκλάδες και το Αιγαίο και κάπου εδώ μπαίνει ο
> κ. Ντούμας, που μας «ξεναγεί» στις βρώσιμες πρώτες ύλες που φύλαγαν στις
> κουζίνες τους οι κάτοικοι της προϊστορικής Σαντορίνης: πρώτες ύλες που
> τόσο καλά διατήρησε η τέφρα του ηφαιστείου...
>
> Αγγείο με ρόβη
> «Βρήκαμε πολλά κατάλοιπα καρπών, μέσα σε δοχεία που φυλάσσονταν στα
> σπίτια. Καθώς έπεσε η τέφρα απανθρακώθηκαν και έτσι διατηρήθηκαν», εξηγεί
> ο Χρ. Ντούμας. «Οι καρποί αυτοί ήταν προϊόντα καλλιεργειών -γι' αυτό και
> έχουμε γνώσεις για τις καλλιέργειες εκείνης της εποχής.
> Βρήκαμε φάβα, φακές, κριθάρι-, σε ένα μάλιστα πιθάρι γεμάτο τέφρα βρήκαμε
> αποτυπώματα αμύγδαλων. Εντοπίσαμε επίσης πολλά κουκούτσια ελιών
> θρυμματισμένα, άρα μιλάμε για παραγωγή λαδιού. Βρήκαμε και ένα πιθάρι με
> σαλιγκάρια, αν και τα συγκεκριμένα ήταν εισαγωγής! Επρόκειτο για κρητικά
> σαλιγκάρια».
> Βρήκαν όμως και πάρα πολλούς σπόρους από σύκα: «Αυτή ήταν η ζάχαρή τους.
> Και βέβαια, το σύκο ήταν το καθαρτικό τους!» (χαμογελάει).
> - Βρήκατε και υπολείμματα ψαριού;
> «Μέσα σε πιθάρια εντοπίσαμε αποξηραμένα ψάρια και κόκαλα ψαριών. Μάλιστα,
> καθώς σκάβαμε σε βαθιά στρώματα, για τα θεμέλια των στύλων του στεγάστρου,
> βρήκαμε γάρον (garum κατά τους Ρωμαίους). Πρόκειται για μια πάστα από
> ψάρι, λιχουδιά για τους Ρωμαίους.
> Η αριστοκρατία απολάμβανε το καλύτερο μέρος του ψαριού, ενώ η "πλέμπα" και
> ο στρατός χρησιμοποιούσαν τα κεφάλια, τις ουρές, τα πτερύγια. Βρήκαμε ένα
> τέτοιο πιθαράκι και επρόκειτο για σημαντική ανακάλυψη μιας και απέδειξε
> ότι 1.500 χρόνια πριν τους Ρωμαίους, το έφτιαχναν στη Θήρα. Είναι βέβαια
> χαρακτηριστικό ενός λαού που ζει με και από τη θάλασσα...»
> - Κρέας έτρωγαν;
>
> Κρατευτές σουβλακιών
> «Βρήκαμε άφθονα κόκαλα από αιγοπρόβατα (που αποτελεί βασικό είδος
> κτηνοτροφίας και σήμερα στα νησιά), ελάχιστα βοοειδή (στα νησιά δεν
> μπορούν να εκθρέψουν μεγάλα ζώα) και πολύ λίγο κυνήγι (κουνέλια,
> αποδημητικά πουλιά). Βρήκαμε όμως πάρα πολλά κατάλοιπα από αχινούς,
> αχιβάδες, κυδώνια και άλλα παρεμφερή θαλασσινά».
> - Έχουμε ιδέα πώς τα μαγείρευαν ολ' αυτά;
>
> Κατάλοιπα ψαριών
> «Ξέρουμε πως είχαν τριποδικές χύτρες -που σημαίνει ότι, αν μη τι άλλο,
> έβραζαν. Γιαχνί πάντως δεν νομίζω πως έφτιαχναν, αφού δεν είχαν ντομάτες.
> Σήμερα μπορεί να μιλάμε για τα περίφημα σαντορινιά ντοματάκια, όμως οι
> ντομάτες μας ήρθαν από την Αμερική! Βρήκαμε επίσης ταψιά και φορητά
> τριποδικά φουρνάκια: φωτιά από πάνω, φωτιά από κάτω και ταψάκι με καπάκι
> και πορτούλα. Ενα είδος γάστρας με πόδια».
> - Τι σας εξέπληξε πιο πολύ από αυτά που ανακαλύψατε;
>
> Πιθάρι με σαλιγκάρια
> «Οι Κρατευτές: πάνω τους έψηναν σουβλάκια. Είχαν εγκοπές αλλά και
> τρυπούλες για να κυκλοφορεί ο αέρας και να μην σβήνουν τα κάρβουνα. Ηταν
> πολύ εργονομικοί. Στην άκρη τους είχαν το σχήμα κεφαλής κριαριού. Και
> εξσφάλιζαν και ένα υγιεινό ψήσιμο, αφού το λίπος έπεφτε».
> - Δηλαδή, το σουβλάκι είναι δικό μας έδεσμα... Κι όμως, κάποιοι σήμερα
> νομίζουν ακόμα πως είναι τουρκικής προέλευσης.
> «Το σουβλάκι κατάγεται από το Αιγαίο. Οι Τούρκοι ήρθαν το 1453 μ.Χ. Κάποτε
> είχα μια κουβέντα με έναν διαπρεπή Τούρκο αρχαιολόγο, τον ελληνιστή Εκρέμ
> Ακουργκάλ. Και του έλεγα ότι έχουμε δανειστεί κι εμείς πολλά από την
> τουρκική κουζίνα.
> Φερνοντάς του ως παράδειγμα τον κεφτέ. Και μου λέει: "Είστε αφελής. Οι
> Τούρκοι όταν ήρθαν εδώ ήταν νομάδες. Δεν είχαν κουζίνα. Απλώς υιοθέτησαν
> τη βυζαντινή κουζίνα. Ας μην κοροϊδευόμαστε: η λέξη "κεφτές" δεν είναι
> τούρκικη. Είναι η βυζαντινή λέξη "κοπτόν κρέας...". Και πράγματι, θυμάμαι
> ακόμα τη μαμά μου και τη γιαγιά μου να κόβουν γρήγορα και σταυρωτά το
> κρέας με δύο κοφτερά μαχαίρια κάνοντας το κιμά!».
> - Οι ανασκαφές του Ακρωτηρίου αποτελούν τα παλαιότερα τεκμήρια για το τι
> έτρωγαν οι Έλληνες;
> «Όχι. Υπάρχουν σκόρπια ευρήματα και από τη νεολιθική εποχή (5η και 4η
> χιλιετία π.Χ.) σε Θεσσαλία, Μακεδονία, Θράκη. Όμως στο Ακρωτήρι, χάρη στο
> ηφαίστειο, πρώτη φορά βρέθηκαν τόσο πολλά μαζεμένα -και τόσο καλά
> διατηρημένα.
> Σκεφθείτε πως στις λάβες της Σαντορίνης υπάρχουν εγκλείσματα φυτών όπως τα
> φοινικόδεντρα ή οι ελιές που χρονολογούνται 60.000 χρόνια πριν από σήμερα.
> Και αποκαλύπτουν ένα κλίμα που δεν διαφέρει από το σημερινό. Στα πρώιμα
> ιστορικά χρόνια, την 5η, 4η ή 3η χιλιετία π.Χ., ο άνθρωποι άρχισαν να
> καλλιεργούν την ίδια αυτή άγρια χλωρίδα».
> Η περίφημη μεσογειακή διατροφή έχει πολύ μακρινές ρίζες τελικά...
|
Αποστολέας
Εκτύπωση
Σύνθετη αναζήτηση
