Για νέους γονείς!

Αρθρο της Εβδομάδας 23/3/2001 17:22
Κολικοί του πρώτου τριμήνου: Ένα πρόβλημα που έχει λύση

Γιώργος Χατζηγεωργίου, Ιατρός

Με τον ερχομό νέου μέλους στην οικογένεια και κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων μηνών της ζωής του, οι περισσότεροι γονείς έρχονται πρόσωπο με πρόσωπο με διάφορες δυσκολίες. Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν είναι το έντονο και συνεχές κλάμα του μωρού τους, το οποίο, πολλές φορές, τους αφήνει άγρυπνους επί μέρες. Η συχνότατη αυτή κατάσταση, που ονομάζεται "κολικοί του πρώτου τριμήνου", μπορεί να περάσει με λιγότερο άγχος και προβλήματα αν οι γονείς ακολουθήσουν μερικές απλές και πρακτικές συμβουλές.

Τι είναι οι κολικοί

Τα βασικά χαρακτηριστικά των κολικών του πρώτου τριμήνου είναι η περιοδική εμφάνιση, συνήθως το απόγευμα ή αργά το βράδυ, γοερού κλάματος που διαρκεί δύο έως τρεις ώρες, τραβήγματος των ποδιών προς το στήθος, φουσκώματος και γουργουρίσματος της κοιλιάς σε ένα, κατά τα άλλα, υγιέστατο μωρό. Για τη διάγνωση των κολικών οι παιδίατροι χρησιμοποιούν τον "κανόνα των τριών". Σύμφωνα με αυτό τον κανόνα, για να θεωρηθεί πως ένα μωρό υποφέρει από κολικούς, πρέπει να κλαίει χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερος λόγος περισσότερο από τρεις ώρες τη μέρα, περισσότερο από τρεις μέρες την εβδομάδα και μέχρι την ηλικία των τριών μηνών.

Πότε ξεκινούν

Οι κολικοί αρχίζουν σε ηλικία τριών έως τεσσάρων εβδομάδων και σταματούν δύο έως τρεις μήνες αργότερα.
Έχει ιδιαίτερη σημασία να τονιστεί ότι τα μωρά με κολικούς είναι υγιέστατα και αναπτύσσονται κανονικότατα.

Πού οφείλονται οι κολικοί

Η αιτία των κολικών δεν είναι γνωστή. Ως πιθανότερη αιτία θεωρείται σήμερα η παροδική νευροαναπτυξιακή ανωριμότητα του μωρού, που καθιστά δύσκολη την προσαρμογή του στο εξωμήτριο περιβάλλον. Αλλες θεωρίες υποστηρίζουν ότι η αιτιολογία του κοιλιακού πόνου βρίσκεται στο γαστρεντερικό σύστημα ή σε αλλεργίες στο γάλα της αγελάδας ή άλλες τροφές. Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι δεν αποτελεί σημάδι πλημμελούς φροντίδας του μωρού από τους γονείς. Τους κολικούς επιβαρύνουν (α) η μεταβίβαση του άγχους, του θυμού και της συναισθηματικής τάσης από τους γονείς στο μωρό και (β) η κατάποση αέρα με το κλάμα. Προτού τεθεί η διάγνωση των κολικών του πρώτου τριμήνου, θα πρέπει να αποκλειστούν άλλες γνωστές αιτίες κλάματος, όπως είναι το τσίμπημα από παραμάνα, η υπερθέρμανση, η δυσκοιλιότητα, η πείνα, το βρέξιμο, το σύγκαμα, η ανία, η ανάγκη για ψυχοσυναισθηματική επαφή και η κούραση. Σπανιότερα, το υπερβολικό και παρατεταμένο κλάμα οφείλεται σε διάφορες οργανικές παθήσεις όπως, π.χ., η ωτίτιδα, η ουρολοίμωξη, η κήλη ή η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Ενδείξεις σοβαρότερου προβλήματος αποτελούν η ελαττωμένη όρεξη, η δυσκολία στο θηλασμό, η δυσφορία στην αγκαλιά της μητέρας και οι εμετοί του βρέφους.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς

Για την πρόληψη και την ανακούφιση του μωρού σας από τους κολικούς, ακολουθήστε τα παρακάτω:

Προσέχετε να μην υπερσιτίζετε το μωρό σας πιέζοντάς το να αδειάσει το μπιμπερό.
Ελέγξτε την τρύπα της πιπίλας του (όχι πολύ ανοικτή ή κλειστή).
Φροντίστε να ρευτεί καλά πριν, στο μέσο και μετά το γεύμα του.
Μην ταΐζετε το μωρό σας όταν δεν έχουν ακόμη περάσει δύο ώρες μετά το μητρικό θηλασμό και δυόμισι ώρες μετά το μπιμπερό.
Όταν κοιμάται πάνω από τρεις ώρες τη μέρα, ξυπνήστε το.
Μεταφέρετε το μωρό σας μέσα σε πάνινη θήκη, μπροστά στο στήθος σας, για τρεις ώρες τη μέρα, όταν δεν κλαίει.
Όταν το θηλάζετε, αποφύγετε τη λήψη πολλών καφέδων, τσαγιού, σοκολάτας, κακάου και, επίσης, το κάπνισμα.
Επίσης, εάν θηλάζετε και είστε αλλεργική σε κάποια τροφή, διακόψτε τη (συνήθεις αλλεργικές τροφές είναι αυγό, ψάρι, φιστίκια, φιστικοβούτυρο, κακάο, σοκολάτα, φράουλες).
Κάντε το περιβάλλον του μωρού σας ήσυχο (περιορισμός θορύβων, ελάχιστο φως, απαλή μουσική, ομιλία και νανούρισμα). Όταν είναι ξύπνιο και ήσυχο, μιλάτε του απαλά και κοιτάζετέ το στα μάτια σε απόσταση 30 εκατοστών.
Οι χειρισμοί στο μωρό σας πρέπει να είναι ήπιοι και απαλοί.
Μην αφήνετε το μωρό σας να κλαίει. Ανταποκριθείτε αμέσως στο κλάμα του. Δεν κακομαθαίνει με τη στοργή και την αγάπη σας.
Προσπαθήστε να διαπιστώσετε τι φταίει για το κλάμα του μωρού σας, γνωρίζοντας ότι μπορεί να κλαίει γιατί (α) πεινάει, (β) θέλει να πιπιλίσει χωρίς να πεινάει, (γ) θέλει να το κρατήσετε στην αγκαλιά σας, (δ) νιώθει ανία και επιζητεί ερεθίσματα ή (ε) είναι κουρασμένο και επιθυμεί να κοιμηθεί.
Δοκιμάστε να εξαλείψετε τις παραπάνω πιθανές αιτίες (αφιερώστε πέντε λεπτά για καθεμία από αυτές).

Αν αποτύχουν οι προσπάθειές σας, λάβετε τα παρακάτω μέτρα:

Τοποθετήστε ένα μπουκάλι ή μια θερμοφόρα με χλιαρό νερό, τυλιγμένα με μια πετσέτα στην κοιλιά του, με το μωρό μπρούμυτα. Συγχρόνως, χαϊδέψτε την πλάτη του.
Βάλτε το μπρούμυτα στο κρεβατάκι του ή στα γόνατά σας, χαϊδεύοντας την πλάτη του.
Πιέστε σταθερά την παλάμη σας πάνω στην κοιλιά του.
Κάντε του γυμναστικές ασκήσεις, φέρνοντας τα πόδια προς την κοιλιά του και πιέζοντας τους μηρούς του πάνω σε αυτήν.
Κάντε του μασάζ στην κοιλιά (σε σχήμα Π).
Τι αρέσει στα μωρά

Στα μωρά αρέσουν: (α) Οι ρυθμικές κινήσεις (χορός, απαλό κούνημα περπατώντας ή με κουνιστή καρέκλα ή με κούνια), (β) το χαλαρό φάσκιωμα (θυμίζει τις συνθήκες μέσα στη μήτρα) και (γ) η βόλτα με το αυτοκίνητο.
Χορέψτε μαζί του κρατώντας το στο στήθος σας με κινήσεις εμπρός πίσω, δεξιά αριστερά, πάνω κάτω, με ρυθμό περίπου 70 κινήσεις ανά λεπτό, νανουρίζοντάς το.
Μερικά μωρά ανακουφίζονται με απαλή μουσική ή διάφορους συνεχείς θορύβους (τρέξιμο βρύσης, πλυντήριο/ηλεκτρική σκούπα, στεγνωτήρας μαλλιών, θόρυβος ρολογιού).
Χρησιμοποιήστε την πιπίλα (ορθοδοντική από σιλικόνη).
Ροφήματα που ηρεμούν το μωρό σας είναι το τίλιο, το μάραθο και το χαμομήλι.
Μη χορηγήσετε οποιοδήποτε φάρμακο προτού συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας.
Φροντίδα χρειάζεστε και εσείς

Μερικές συμβουλές για τους γονείς των οποίων τα μωρά αντιμετωπίζουν προβλήματα κολικών:

Ξεκουραστείτε και ηρεμήστε, αφήνοντας την περιποίηση του μωρού σας στο σύζυγο, σε συγγενείς, στην μπέιμπι σίτερ, και πηγαίνετε μία βόλτα προκειμένου να χαλαρώσετε.
Πάρτε έναν υπνάκο όταν κοιμάται το μωρό σας. (Προσοχή: Μην έχετε ενοχές ότι εγκαταλείπετε το μωρό σας, γιατί, όταν το μωρό κλαίει, δεν ξέρει ποιος το φροντίζει. Θα είστε καλύτερος γονιός όταν το φροντίζετε με ηρεμία, όντας ξεκούραστος.)
Ανακουφιστείτε με τις σκέψεις πως δεν είστε η μόνη μητέρα που έχει το ίδιο πρόβλημα (οι κολικοί εμφανίζονται στο 10-20% των μωρών), δεν φταίει η απειρία ή η "ανικανότητά" σας και, το κυριότερο, δεν κινδυνεύει το μωρό σας από τους κολικούς. Τέλος, συνειδητοποιήστε ότι οι κολικοί θα σταματήσουν το αργότερο τον τρίτο ή τον τέταρτο μήνα, χωρίς να έχουν προκαλέσει σωματικό ή ψυχικό πρόβλημα στο παιδί σας.
Προτού αρχίσετε να εκνευρίζεστε και εφόσον το μωρό συνεχίζει να κλαίει, αφήστε το στην κούνια του, κλείστε την πόρτα, βάλτε ωτοασπίδες, ακούστε ραδιόφωνο ή κάντε μπάνιο. Αν συνεχίζει να κλαίει, επανέλθετε έπειτα από 15-20 λεπτά και προσπαθήστε να το ηρεμήσετε ξανά.
Καλέστε τον παιδίατρο όταν το μωρό σας (α) κλαίει περισσότερες από τέσσερις συνεχείς ώρες, (β) έχει πυρετό, συνάχι, βήχα ή, πάλι, (γ) συνεχίζονται οι κολικοί πέραν της ηλικίας των τεσσάρων μηνών.

Σχετικοί Δικτυακοί Τόποι
Infant Colic
Infant Colic Study
What can we do about colic

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ιατρικό αλφάβητο
Λεξικό ιατρικών όρων για εύκολη ανάγνωση των ιατρικών θεμάτων