Οι ουσίες στα τρόφιμα που αλλοιώνουν το μεταβολισμό μας

[Συντηρητικά]

Το σκάνδαλο με το μολυσμένο κινεζικό γάλα δυστυχώς δεν αποτελεί μοναδική περίπτωση. Αντιθέτως, αποτελεί περίτρανη απόδειξη ότι η παγκοσμιοποίηση των τροφίμων, στο πλαίσιο αναζήτησης του πιο βολικού προμηθευτή, δεν συνοδεύεται από την παγκοσμιοποίηση της ασφάλειας. Και τις συνέπειες αυτού του φαινομένου πληρώνουν δυστυχώς μόνο οι καταναλωτές, οι οποίοι δεν γνωρίζουν πια τι βάζουν στο πιάτο τους.

Η ανάγκη για πιο ασφαλή προϊόντα και πιο υψηλά στάνταρ ποιότητας σε όλον τον κόσμο συζητήθηκαν από τις 8 μέχρι τις 10 Οκτωβρίου στην πρώτη διεθνή συνδιάσκεψη της «MoniQA», που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη. Πρόκειται για ένα πρότζεκτ που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση και στο οποίο συμμετέχουν 400 επιστήμονες από 35 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας. Στόχος; Η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και όλης της λειτουργίας της διατροφικής αλυσίδας. Γιατί, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, πέρα από τις συνειδητές απάτες, όπως αυτή με το κινεζικό γάλα, υπάρχει και το πρόβλημα των συνθετικών ουσιών που χρησιμοποιούνται στα βιομηχανοποιημένα τρόφιμα.
 
Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά σε όλα τα χημικά πρόσθετα που χρησιμοποιεί η βιομηχανία για να χαρίζει στα τρόφιμα χρώμα, γεύση, άρωμα και ανθεκτικότητα στο χρόνο: συντηρητικά, αντιοξειδωτικά, πηκτικά, αντιμικροβιακά, χρωστικά, αρωματικά, γλυκαντικά - η λίστα των πρόσθετων ουσιών δεν έχει τελειωμό. Και αν και οι αρχές πραγματοποιούν σχετικούς ελέγχους πριν δώσουν έγκριση για τη χρήση τους, δεν παύουν να παραμένουν ουσίες ξένες για τον ανθρώπινο μεταβολισμό.

Συντηρητικά

Χρησιμεύουν στο να αναστέλλουν τις διαδικασίες που επιφέρουν τη φθορά των τροφίμων. Οπως εξηγούν οι ειδικοί, τα συντηρητικά έχουν περάσει από τοξικολογικές εξετάσεις, οι οποίες έχουν επιβεβαιώσει την ασφάλειά του  υς, παρ’ όλα αυτά μπορούν να αποβούν βλαβερά για τον οργανισμό σε περίπτωση ακατάλληλης χρήσης. Τα νιτρικά και νιτρώδη άλατα, για παράδειγμα, εμποδίζουν την ανάπτυξη του βακτηρίου της βοτουλίνης στα αλλαντικά, αλλά μπορεί να καταλήξουν επικίνδυνα, αφού μέσα στο όξινο περιβάλλον του στομάχου ευνοούν το σχηματισμό καρκινογόνων νιτροσαμινών.

Τα αντιοξειδωτικά, από την άλλη μεριά, εμποδίζουν την αλλοίωση των τροφίμων λόγω της έκθεσής τους στον αέρα. Το 2006 ωστόσο αποκαλύφθηκε ότι όταν το ασκορβικό οξύ χρησιμοποιείται ως αντιοξειδωτικό μαζί με το βενζοϊκό νάτριο στα αναψυκτικά, οι δύο ουσίες αλληλεπιδρούν και παράγουν το καρκινογόνο βενζόλιο.
(Ενα μήλο για να έχει απέξω το χρώμα του φυσικού κόκκινου θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν δεκάδες ουσίες, επικίνδυνες για τον οργανισμό μας.)

Χρωστικά

Είναι φυσικά ή συνθετικά και χρησιμοποιούνται για να δώσουν χρώμα στα τρόφιμα. Γι’ αυτά που έχουν πάρει επίσημη άδεια χρήσης έχει οριστεί η μέγιστη επιτρεπτή δόση, που θεωρείται αθώα. «Τα χρωστικά, τα οποία απαγορεύονται σε όλα τα τρόφιμα που δεν τροποποιούνται, όπως το κρέας, το γάλα, το μέλι και το λάδι, είναι ξένες ουσίες για το μεταβολισμό μας. Θα πρέπει λοιπόν να γίνεται περιορισμένη κατανάλωση, ειδικά από τα μικρά παιδιά» τονίζει παρ’ όλα αυτά η Κάθριν Λεκλέρκ, μέλος της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων.


Γλυκαντικά

Οι πωλήσεις των light αναψυκτικών και των διαιτητικών προϊόντων αυξάνονται συνεχώς. Οι γλυκαντικές ουσίες, όπως η ασπαρτάμη και η σακχαρίνη, έχουν αποτελέσει αντικείμενο μακρών τοξικολογικών ερευνών και πλέον έχουν οριστεί οι καθημερινές επιτρεπόμενες δόσεις που δεν απειλούν την υγεία. Ομως, αν και είναι δύσκολο να ξεπεράσει κανείς τα μέγιστα όρια καταναλώνοντας αναψυκτικά, καραμέλες και τσίχλες χωρίς ζάχαρη, οι γλυκαντικές ουσίες παραμένουν άγνωστες για τον ανθρώπινο μεταβολισμό και η χρήση τους θα πρέπει να είναι μειωμένη στο ελάχιστο, σύμφωνα με τη Λεκλέρκ, η οποία αναφέρει επιπλέον ότι δεν έχει αποδειχτεί επιστημονικά μέχρι σήμερα πως η κατανάλωση προϊόντων χωρίς ζάχαρη συμβάλλει στο αδυνάτισμα.


Αρωματικά

Προστίθενται στα τρόφιμα για να αποκτήσουν γεύση, όμως ακόμα η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων εξετάζει το πόσο ασφαλή είναι. Στην Ευρώπη η βιομηχανία τροφίμων χρησιμοποιεί περίπου 3.000 αρωματικές ουσίες, από τις οποίες η συνηθέστερη είναι η βανίλια. Οπως εξηγούν οι ειδικοί, η φυσική στοιχίζει 500 φορές ακριβότερα από τη συνθετική. Ετσι κάθε χρόνο παράγονται 13.000 τόνοι συνθετικής βανιλίνης, έναντι μόλις 40 τόνων φυσικής. «Εκπλήσσει η χρήση αρωματικών ουσιών στις βρεφικές τροφές, από τις κρέμες μέχρι τα μπισκότα, με στόχο να γίνουν πιο εύγευστες. Σπανίως όμως είναι φυσικές» επισημαίνει η Λεκλέρκ. «Οι καταναλωτές διαβάζουν την επιγραφή “αρώματα” στο τέλος της λίστας των πρόσθετων ουσιών, αλλά δεν γνωρίζουν ότι μαζί με τα αρώματα υπάρχουν και διαλύτες, όπως η αιθανόλη, που χρησιμεύουν για τη μεταφορά τους. Δεν πρόκειται για απάτη, αλλά θα ήταν καλύτερα να μην υπήρχαν καθόλου». Ανάμεσα στα πιο διαδεδομένα αρώματα είναι και η κανέλα, η οποία περιέχει κουμαρίνη, μία ουσία που απαγορεύεται στη συνθετική της έκδοση και θα πρέπει να χρησιμοποιείται με μέτρο στη φυσική της, αφού έχει αποδειχτεί ότι αποτελεί πιθανή αιτία ηπατίτιδας.