Παιδιά και τιμωρία: Είναι απαραίτητη

Ένα από τα μυστικά, προκειμένου η τιμωρία να επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, είναι οι γονείς να κάνουν τα παιδιά να νιώθουν τύψεις αν κάνουν κάτι λάθος, σύμφωνα με Αμερικανούς μελετητές. Όπως φαίνεται από μακρόχρονη έρευνα ψυχολόγων του Πανεπιστημίου της Αϊόβα στις ΗΠΑ, υπάρχουν δύο «μηχανισμοί» που συμβάλλουν στο να γίνουν τα παιδιά ευσυνείδητοι και ευγενικοί ενήλικοι: ο αυτοέλεγχος και οι ενοχές.

Η επικεφαλής της έρευνας Grazyna Κochanska, η οποία ασχολείται με την ανάλυση της παιδικής συμπεριφοράς για δύο δεκαετίες, υποστηρίζει ότι τα παιδιά αρχίζουν να νιώθουν ένοχες, πώς έκαναν δηλαδή κάτι λάθος, αν κάνουν κάποια σκανταλιά, ήδη από την ηλικία των δύο ετών. Για να δείξει τη σημασία των ενοχών στην ανατροφή των παιδιών, επισημαίνει πως στην έρευνά της αυτά που ένιωθαν εντονότερη στενοχώρια και δυσαρέσκεια όταν έσπαγαν ένα παιχνίδι μεγαλώνοντας είχαν λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς.

Για να υπάρχει βέβαια αυτή η θετική επίδραση του τρικ των τύψεων πρέπει οπωσδήποτε- όπως υποστηρίζει η κ. Σαρηγιαννίδου - «οι γονείς να προκαλούν "ενοχές" στα μικρά παιδιά με την έννοια της συνέπειας και όχι της ενοχοποίησης». Όπως σημειώνει η ψυχολόγος, «τα παιδιά δεν θέλουν να στενοχωρούν τους γονείς τους γιατί τους αγαπούν υπερβολικά. Ακριβώς γι΄ αυτό, όταν κάνουν κάποιο λάθος καλό είναι οι γονείς να τους δείχνουν πως η πράξη αυτή τους στενοχωρεί είτε με σιωπηρή στάση- που εκφράζει λύπη- είτε με τη φράση "αυτό που έκανες με στενοχώρησε πολύ". Θα είναι πολύ πιο αποτελεσματικό γιατί ακόμη κι αν δεν συμμορφωθούν εκείνη τη στιγμή σίγουρα θα καθήσουν μετά να το σκεφτούν».

Η κ. Αθηνά Συρίγου έρχεται σε επαφή με παιδιά και βλέπει τα λάθη και τις σκανδαλιές τους καθ΄ όλη τη διάρκεια της ημέρας, αφού είναι νηπιαγωγός και μητέρα τριών κοριτσιών. «Η εμπειρία μου και στο σχολείο αλλά και στο σπίτι μού έχει διδάξει ότι ο μόνος τρόπος για να μάθουν τι είναι σωστό και τι λάθος είναι ο διάλογος και η ερώτηση "αν ήσουν μαμά στη θέση μου τι θα έκανες;"» αναφέρει.

«Μπορεί να μην πιάσει με την πρώτη, αλλά και οι τρεις κόρες μου, από τη μεγάλη που τώρα μπαίνει στην εφηβεία μέχρι τη μικρή που είναι σχεδόν τριών χρόνων, πάντα έρχονται την επόμενη μέρα και μου λένε "μαμά το σκέφτηκα, έχεις δίκιο" και από εκείνη τη στιγμή κι έπειτα όντως προσπαθούν να μην επαναλάβουν το λάθος», εξηγεί. Το έσχατο μέσο για να τιμωρήσει τόσο τα δικά της παιδιά όσο και τους μαθητές της για κάποια σκανδαλιά- το οποίο ευτυχώς, όπως λέει, σπάνια αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει- «είναι η στέρηση κάποιου προνομίου ή δραστηριότητας που αγαπούν. Τίποτα περισσότερο και πάντα όταν καταλάβω ότι δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να καταφέρω κάτι με τη συζήτηση», σημειώνει η κ. Συρίγου.

Η τιμωρία ίσως είναι απαραίτητη κάποιες φορές και πιθανόν να λειτουργεί ως τρόπος διαπαιδαγώγησης και κοινωνικοποίησης. Όπως τονίζουν οι ειδικοί, υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις για να επιφέρει θετικά αποτελέσματα χωρίς τον παραμικρό κίνδυνο- σωματικό και ψυχικό- για ένα παιδί. «Η σωματική τιμωρία είναι απαράδεκτη και οι φωνές είναι μια αυταρχική συμπεριφορά η οποία μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες για την εξέλιξη του παιδιού. Ειδικά στην εφηβεία πιθανόν να προκαλέσει ένα μεγάλο ξέσπασμα», υποστηρίζει η ψυχολόγος κ. Μαριέττα Ρήγα- Πεπελάση. Προσθέτει ότι «οι γονείς οφείλουν να αποφεύγουν την επίδειξη δύναμης και τον ανταγωνισμό. Για παράδειγμα φωνές και φράσεις, όπως "δεν θα σου περάσει εσένα", είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσουν το παιδί να διεκδικεί με άσχημο τρόπο και θα απομακρυνθεί».

Όπως υπογραμμίζει η ψυχολόγος, «από τότε που αρχίζει να μιλά το παιδί, πρέπει να μαθαίνει τις φυσικές και λογικές συνέπειες των πράξεών του, αυτή είναι η "τιμωρία" που προτείνουν οι ειδικοί για την αντιμετώπιση των παιδικών λαθών». Αυτό όμως πρέπει να γίνεται με συγκεκριμένο τρόπο, «πάντα με σεβασμό και σοβαρότητα, οι γονείς οφείλουν πλέον να αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους ως μικρούς ενηλίκους», αναφέρει η κ. Ρήγα- Πεπελάση. Παρ΄ ότι αυτό ακούγεται δύσκολο, μιας και τα παιδιά πιθανόν να αρχίσουν να κλαίνε, να επιμένουν ή να φωνάζουν όταν διεκδικούν κάτι, επισημαίνει ότι «το μυστικό είναι οι γονείς να παραμένουν σταθεροί στις απόψεις τους και στο ηχόχρωμα της φωνής τους. Για παράδειγμα, αν θέλουν να τους μάθουν να μην κάνουν φασαρία τις ώρες κοινής ησυχίας, δεν πρέπει να παρεκκλίνουν από αυτή την απόφαση καμία ημέρα της εβδομάδας».

Για την οικογενειακή σύμβουλο κ. Έφη Σαρηγιαννίδου «η τιμωρία μπορεί να εκλαμβάνεται ως ευκαιρία διαπαιδαγώγησης και κοινωνικοποίησης. Οφείλω ως γονιός να διδάξω το παιδί μου να σέβεται τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς, να σέβεται τη ζωή, την περιουσία, την ακεραιότητα των υπόλοιπων ανθρώπων, αν θέλω να ενταχθεί ομαλά στο σύνολο». Επισημαίνει, ωστόσο, πως πάντα οι γονείς πριν αποφασίσουν την τιμωρία πρέπει να λαμβάνουν υπόψη αν είναι η πρώτη φορά που κάνει κάτι λάθος το παιδί ή οι σκανδαλιές του είναι επαναλαμβανόμενες και τι ηλικίας είναι.

Αν και η χρήση σωματικής βίας είναι πλέον κατανοητό από τους περισσότερους ότι δεν ενδείκνυται ως μέθοδος τιμωρίας και θεωρείται παρωχημένος τρόπος στην ανατροφή των παιδιών, οι γονείς συνεχίζουν να κάνουν κάποια λάθη, όπως λέει η οικογενειακή σύμβουλος. «Το κυριότερο είναι η φράση "αν το ξανακάνεις δεν θα σε αγαπώ πια" ή "είσαι κακό παιδί". Σε καμία των περιπτώσεων το παιδί δεν πρέπει να νιώσει ότι η τιμωρία το αφορά ως άνθρωπο. Αυτό θα το σημαδέψει και το αποτέλεσμα θα είναι να εξελιχθεί σε έναν προβληματικό ενήλικο που θα νιώθει συνεχώς την απόρριψη. Είναι απαραίτητο να καθίσταται σαφές στα παιδιά κάθε ηλικίας ότι η τιμωρία αφορά μια συγκεκριμένη πράξη», εξηγεί.

ΤΑ ΝΕΑ