Ηθη και εθιμα του τοπου μας

[ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΗΛΙΟΥ]

ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΗΛΙΟΥ
 

 
Το σφάξιμο του Νταουλιού
Είναι το τέλος ενός μεγάλου γλεντιού. ΄Ενας από την παρέα με ένα μεγάλο μαχαίρι "έσφαζε" το τεντωμένο δέρμα του νταουλιού για να μην χρησιμοποιηθεί από άλλους αυτό το όργανο που τόσο τους είχε διασκεδάσει.
 
Το ξύρισμα του Γαμπρού
Πριν το γάμο οι φίλοι του γαμπρού σαπούνιζαν το πρόσωπό του και προσπαθούσαν να τον ξυρίσουν με ένα τσεκούρι. Αυτός για να γλυτώσει τους έταζε ένα φαγοπότι. Αν η προσφορά δεν ήταν αρκετή, οι φίλοι έπαιρναν ένα πριόνι. Ο γαμπρός ανέβαζε τις προσφορές και τότε γίνονταν το κανονικό ξύρισμα με ξυράφι.

Μάηδες
Είναι ένα χορευτικό έθιμο που συμβολίζει την γέννηση της φύσης την ΄Ανοιξη. Το Παληκάρι, λεβέντης με φουστανέλλες, σκοτώνεται από τον κακό Αράπη. Ο Μάης όμως ανασταίνει το Παληκάρι δίνοντάς  του να μυρίσει ένα λουλούδι.

[Σημερα Στην Ελλάδα φτιάχνουμε τα Λαζαράκια κουλουράκια της Βαγιοβδομάδας και της Μεγάλης Εβδομάδας]

Ανήμερα λοιπόν του Λαζάρου, τα παιδιά ,κορίτσια και αγόρια (σημ. στην πατρίδα μου τον Βόλο, αποκλειστικά γίνεται μόνον από κορίτσια!), στολίζουν από ένα καλάθι με λουλούδια, και γυρνούν στα σπίτια να τραγουδήσουν τον…Λάζαρο:

<¨Ηρθ΄ο Λάζαρος , ήλθαν τα Βάγια,
ήρθ΄η Κυριακή που τρών τα ψάρια,
σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι!
Ήρθ΄η μάνα σου από την πόλη,
Σούφερε χαρτί και κομπολόι….
Κλπ.
(έλεγε τι γράφει το χαρτί , και συνέχιζε… στο ..ψητό!)…
οι κοτούλες αυγά γεννούνε,
κι οι φωλίτσες τους δεν τα χωρούνε…!
Δώστε και σε μας να σας χαρούμε…!>
Τότε οι νοικοκυρές, τα φιλεύουν  τους δίνουν Λαζαράκια, και αυγουλάκια, για να τα βάψουν την Μεγάλη Πέμπτη!

Σημερα  Στην Ελλάδα  φτιάχνουμε  τα  Λαζαράκια κουλουράκια  της Βαγιοβδομάδας και της Μεγάλης Εβδομάδας

Την Παρασκευή και το Σάββατο του Λαζάρου οι νοικοκυρές της Καλύμνου φτιάχνουν τα νηστίσιμα κουλουράκια των ημερών που έρχονται. Η  συνταγή  είναι απλή νηστίσιμη, μπορεί να είναι πορτοκαλιού, μπορεί να είναι κανέλας,μπορεί να είναι  μουστοκούλουρα  όπως εσεις θέλετε, αλλά η διαφορά είναι στο πλάσιμο και τα λένε ΛΑΖΑΡΑΚΙΑ  διότι τα  φτιάχνουν σαν τον Λάζαρο  την μέρα που έγινε το θαύμα!
Φτιάχνουν ανθρωπάκια με  κεφάλι  πόδια και χέρια και μπήγουν στο κεφάλι δύο ματάκια και στόμα..με σταφιδούλες ή μοσχοκάρφια....
Τα ψήνουν και τα κερνάνε μαζί με αυγά  στα παιδάκια που λένε του Λαζάρου τα  Κάλαντα 

 Συνταγές για λαζαράκια και εικόνες θα βρείτε εδ'ω στο λινκ , Κάντε κλικ...  
https://www.greekmasa.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=3111&Itemid=49

Κι εγώ θυμάμαι ένα έθιμο ξεχασμένο από τα πολλά που έχουν εκλείψει.
Την Κυριακή των Βαϊων τα παιδιά κάναμε ομάδες και γυρίζαμε τις γειτονιές και λέγαμε ένα είδος κάλαντα.
Κρατούσαμε τις λεγόμενες ‘’ροκάνες’’, τις γυρίζαμε γύρω-γύρω και κάνανε ένα παταγώδη ήχο …κρρρρρρ, και λέγαμε :

<<Βάγια-βάγια τω Βαγιώ
     τρώμε ψάρι και κολιό
     και την άλλη Κυριακή
     τρώμε το ψητό αρνί>>.

Οι ροκάνες ήταν ξύλινες χειροποίητες και τις πουλούσαν οι μικροπωλητές στις γειτονιές

ΠΟΥ ΤΗΝ ΕΊΧΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ...ΞΕΤΡΥΠΩΣΕΣ ΝΙΚΟΛΆΚΗ;  ΚΆΠΟΤΕ ΣΤΗΝ ΠΛΑΚΑ ΤΙς ΑΠΌΚΡΙΕς ΤΙΣ ΘΥΜΑΜΑΙ...

Νά 'ναι καλά το Google Αρετή, όλα τα βρίσκεις !!! Μέχρι τη 10ετία του 70 υπήρχε αυτό το έθιμο με τις ροκάνες στο Ηράκλειο την ημέρα των Βαϊων.
Απ' ότι ξέρω, σε πολά χωριά της Κρήτης κάνουνε και τα ''λαζαράκια'' ακόμα και στις μέρες μας.

   Ο ΘΡΗΝΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

Τώρα ‘ν’ Αγιά Σαρακοστή, τώρα είν’ Άγιες Μέρες                               
τώρα σημαίνουν οι εκκλησιές, και ψέλνουν οι παπάδες                               
και λένε τ’ Άγιος ο Θεός και τ’ Άγιο Ευαγγέλιο.                                               
Όπου τα’ ακούσει σώνεται κι όπου το πει αγιάζει                                             
κι όπου το καλ’ αφουγκραστεί, παράδεισο θα λάβει.

Κάτω στα Γεροσόλυμα και στου Χριστού τον Τάφο                                                 
κάθετ’ η Κυρά Δέσποινα, έρμη κι αμοναχή της.                                                         
Την προσευχή της ήκανε, για το μονογενή της                                                                 
κι ακού βροντές και αστραπές και σύγχισες μεγάλες                                               
βγαίνει στο παραθύρι της, να δει τη γειτονιά της.

Βλέπει τον ουρανό θολό και τ' άστρα βουρκωμένα                                                 
και το φεγγάρι το λαμπρό στο αίμα βουτηγμένο.                                                     
Βλέπει ζερβά βλέπει δεξά, τον Αη Γιάννη βλέπει                                                     
έρχετε έρμος μοναχός και παραπονεμένος.

-Τι έχεις Αη Γιάννη μου και είσαι βουρκωμένος;                                                 
-Δεν έχω στόμα να στο πω, μιλιά να σου μιλήσω                                                   
μήτε καρδιά μου το κρατά, να στο μολογήσω.

-Τον δάσκαλό μου πιάσανε οι άνομοι Εβραίοι                                                               
οι άνομοι και τα σκυλιά κι οι τρισκαταραμένοι                                                                 
σα κλέφτη τονε πιάσανε, και σα φονιά τον πάνε                                                       
σα να χωρίζει αντρόγυνα, έτσι τον τυραννάνε.

Σαν τ' άκουσε η Παναγιά, πέφτει, λιποθυμάει                                                                   
τρία σταμνιά ροδόνερο, τρία σταμνάκια μόσχο                                                               
και δυο σταμνιά ανθόνερο, ως να τη συνεφέρει ... κι αυτά τα λόγια λέει:

«Να 'ρθει η Μάρθα κι η Μαριά και του Προδρόμου η μάνα                                           
να πάρουμε όλοι το στρατί, το μονοπάτι αντάμα»

Παίρνουνε το στρατί-στρατί, στρατί το μονοπάτι                                                     
και το στρατί τους έβγαλε, στ' ατσίγγανου την πόρτα.                                               
-Ώρα καλή σου ατσίγγανε, τι είναι που μαστορεύεις; 
                                                   
-Καρφιά μου παραγγείλανε, οι φίλοι μου οι Οβραίοι                                                   
τέσσερα παραγγείλανε κι εγώ τους κάνω πέντε                                                             
τα δυο του, δυο του γόνατα, τα δυο του, δυο του χέρια                                                         
το πέμπτο το φαρμακερό να μπει μεσ' τη καρδιά του                                           
να τρέξει αίμα και νερό, να λιγωθεί η καρδιά του.

Σαν τ' άκουσε η Δέσποινα, πέφτει λιγοθυμάει                                                           
κι όταν τη συνεφέρανε, αυτόν τον λόγο λέει:

<<Ανάθεμά σε ατσίγγανε εσύ και τα παιδιά σου                                                         
εσύ και η φαμίλια σου κι όλα τα γονικά σου                                                     
ανάθεμά σε ατσίγγανε χαΐρι να μην κάνεις
ούτε ψωμί στο ράφι σου ποτέ να αποτάξεις                                                                   
ούτε αχιλιά στο τζάκι σου, ποτέ να μην ποτάξεις                                                 
μήδε πουγκί στην τσέπη σου, ποτέ να μην ποτάξεις>>
   
Παίρνουνε το στρατί-στρατί, στρατί το μονοπάτι                                                             
στο δρόμο που πηγαίνανε, θωρούν ένα τσομπάνη.                                                   
-Ώρα καλή τσομπάνη μου, μπας είδες ‘συ το Γιό μου;
-Δεν έχω στόμα να στο πω, λαλιά να στο λαλήσω                                                         
ούτ’ η ψυχή μου το βαστά, να σου το ‘μολογήσω.

 -Άντε κι εσύ τσομπάνη μου, και την ευχή μου να ‘χεις
τα δέκα σου να ‘ν’ εκατό, και τα εκατό σου χίλια
κι αυτά που βόσκεις ‘κει μπροστά, να είν’ ευλογημένα

Παίρνουν το στρατί-στρατί, στρατί το μονοπάτι                                                         
και το στρατί τους έβγαλε στην πόρτα του Πιλάτου.
Βλέπουν την πόρτα σφαλιστή και τα κλειδιά παρμένα                                                           
και τα ψηλά παράθυρα σφιχτά, μανταλωμένα.

Άνοιξε η πόρτα του ληστή και πόρτα του Πιλάτου                                                       
κι η πόρτα από το φόβο της ανοίγει μοναχή της.
Βλέπει δεξά, βλέπει ζερβά, κανέναν δεν γνωρίζει.

-Αη μου Γιάννη Πρόδρομε και Βαφτιστή του Γιού μου…
…ποιος είν’ εμένα ο Γιόκας μου κι εσένα ο Δάσκαλος σου ;
-Δεν έχω στόμα να στο πω, μιλιά να σου μιλήσω                                                 
μήτε η καρδιά μου το βαστά, να στο ομολογήσω.   
                                                 
Βλέπεις Εκείνον τον γυμνό, και τον αναμαλλιάρη;                                                   
Οπού φορεί στη κεφαλή, αγκάθινο στεφάνι;                                                         
Εκείνος ειν' ο γιόκας σου και μένα δάσκαλός μου.
Πάει κοντά η Παναγιά και Τονε προσκυνάει.
                                                       
<<Κατέβα γιε μου χαμηλά, να σε γλυκοφιλήσω                                                             
να βγάλω τη χρυσή ποδιά, το αίμα να σκουπίσω>>

 Ακόμα όπως το ‘λεγε, ακόμα ο λόγος στέκει…
…και πέφτει και λιγοθυμά, κι ώσπου να συνεφέρει…
…τρείς στάμνες το ροδόσταμο, δέκα κουμνιά το μόσχο…
…κι απάνω που συνέφερε, αυτό το λόγο ακούει:

-Πάρε με μάνα υπομονή, μα διάφορο δεν έχεις…
…πάρε με μάνα υπομονή, να το ‘βρει ο κόσμος ούλος…
…να το ‘βρουν μάνες για παιδιά και τα παιδιά για μάνες.

Άντε με μάνα πάγαινε, μα διάφορο δεν έχεις…
…και το Μεγάλο Σάββατο, κάτσε να μ’ απαντέχεις…
…βάλε τραπέζι θλιβερό και μαύρα τα πεσκίρια…
…βάλε στο μαστραπά κρασί κι αφράτο παξιμάδι

Πήρανε το στρατί-στρατί, στρατί το μονοπάτι                                                                 
και το στρατί τους έβγαλε στης Παναγιάς την πόρτα                                                   
βάζει κρασί στο μαστραπά, αφράτο παξιμάδι                                                           
και φάγαν μάνες για παιδιά και τα παιδιά για μάνες                                           
φάγανε κι οι καλόπαντρες, για τους καλούς τους άντρες.

Περνάει κι η Άγια Καλή και το περιγελάει …                                                     
«Ποιος είδε γιο εις το σταυρό και μάνα στο τραπέζι;»

<<Α, να χαθείς, Άγια Καλή, ποτέ να μην γιορτάζεις …                                               
…ποτέ να μη βρεθεί κανείς, κεράκι να σ' ανάβει.             
-Άντε και συ αγιά Καλή, καταραμένη να ‘σαι
παπάς να μη σε λειτουργεί, διάκος να μη σε ψέλνει,                             
μόνο στην ακροθαλασσιά το κύμα να σε δέρνει>>.

Σάββατο τα μεσάνυχτα, χτυπούνε οι καμπάνες
τότε κι η Κυρά Δέσποινα, έχει χαρές μεγάλες
βλέπει το Γιό της να ‘ρχεται, μ’ ολόχρυσες λαμπάδες
όπου τ’ ακούει σώνεται κι όπου το πει αγιάζει
κι όπου το καλ’ αφουγκραστεί, παράδεισο θα λάβει.




         
       
 
 

αριστουργημα !!! το φύλαξα στο αρχείο μου!!...Και του χρονου νασαι καλα  Νικο!!!! Καλή Ανάσταση σε ολους σας !!!