Check up στον πλανήτη

Τον εξετάσαμε, κάναμε τη διάγνωση και σας δείχνουμε πώς μπορείτε να βοηθήσετε κι εσείς στην ανάρρωσή του.

Αρτηριακή πίεση: επικίνδυνη
Διάγνωση: Τα ήδη περίπλοκα προβλήματα υγείας του Πλανήτη Γη προκαλούν ακόμα περισσότερες δυσλειτουργίες στο ήδη εύθραυστο σύστημα ισορροπίας της ατμοσφαιρικής πίεσης με τη μορφή καταστροφικών καταιγίδων. Μελέτες δείχνουν ότι οι τυφώνες υψηλής έντασης (4ης και 5ης κατηγορίας) έχουν σχεδόν διπλασιαστεί από τη δεκαετία του 1970. Ερευνητές των Ηνωμένων Εθνών προβλέπουν ότι, καθώς ο πλανήτης εξακολουθεί να υπερθερμαίνεται, είναι πιθανό ότι θα βλέπουμε όλο και πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα (βίαιες καταιγίδες, τσουνάμι, πλημμύρες, ξηρασίες).
Η δική σας συμβολή: Προστατεύστε τους υγρότοπους (λίμνες, βάλτους κ.ά.), που θωρακίζουν και τον άνθρωπο και τον πλανήτη από τις χειρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Εκτός του ότι αυτοί οι βιότοποι λειτουργούν σαν «καθαριστήρια», απορροφώντας τοξίνες και ρύπους, λειτουργούν και σαν τεράστια «σφουγγάρια», καθώς σε περίπτωση ισχυρής καταιγίδας απορροφούν το πλεόνασμα νερού. Εάν αυτοί οι υγρότοποι καταστραφούν, τότε τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα οδηγούν κατά πάσα πιθανότητα σε επικίνδυνες πλημμύρες.
Μπορείτε να γίνετε υποστηρικτές της οργάνωσης WWF και πιο συγκεκριμένα στο πρόγραμμα προστασίας υγρότοπων του Αιγαίου. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα, μπορείτε να κάνετε «κλικ» στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.wwf.gr.

Αναπνευστικό: επιβαρυμένο
Διάγνωση: Η Μητέρα Γη «εισπνέει» μεγάλες ποσότητες ρύπων. Με άλλα λόγια... έχουμε κάνει τον πλανήτη παθητικό καπνιστή. Η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, από 280 σωματίδια ανά εκατομμύριο (ppm) που ήταν την προβιομηχανική περίοδο, το 2007 υπολογίστηκε ότι είχε ανέλθει στα 383 ppm. Βασικό αίτιο, η χρήση ορυκτών καυσίμων, όπως το κάρβουνο, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι, εάν δεν τεθούν σε νέες βάσεις η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η λειτουργία των αυτοκινήτων και η θέρμανση των σπιτιών μας, μέχρι το 2100 τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα εκτιμάται πως θα έχουν φτάσει τουλάχιστον τα 550 ppm.
Η δική σας συμβολή: Ο μέσος πολίτης παράγει 7,5 τόνους διοξειδίου του άνθρακα το χρόνο. Υπολογίστε πόσο καταναλώνετε εσείς, με τον online μετρητή διοξειδίου του άνθρακα στο: https://www.climatecrisis.net/takeaction/carboncalculator, και μετά προσπαθήστε να μειώσετε αυτό το ποσοστό κατά 10%, ή και περισσότερο εάν μπορείτε. Κάθε αρχή και δύσκολη, λένε, αλλά εδώ ισχύει το αντίθετο: Δεν είναι δύσκολο, για παράδειγμα, να ελέγχετε αν είναι καλά φουσκωμένα τα λάστιχα του αυτοκινήτου σας. Με αυτό τον τρόπο, θα βελτιωθεί η απόδοση της μηχανής σας και θα καίτε λιγότερη βενζίνη. Και θα πρέπει να γνωρίζετε ότι κάθε λίτρο βενζίνης που γλιτώνετε σημαίνει 2,5 κιλά λιγότερο CO2 στον αέρα.

Βάρος: ταχύτατη επι-βάρυνση
Διάγνωση: Ο ταχύτατος πολλαπλασιασμός των ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη έχει κάνει τη Μητέρα Γη να «λυγίσει» από το βάρος. Εάν συμβολίσουμε τον παγκόσμιο πληθυσμό με κιλά, θα δούμε ότι ο -άλλοτε «λεπτός»- πλανήτης των 69 περίπου κιλών τη δεκαετία του 1980 κινδυνεύει να γίνει «παχύσαρκος», και να αγγίξει τα 140 περίπου κιλά μέχρι το 2050. Για να φτάσουν οι άνθρωποι το ένα εκατομμύριο, χρειάστηκε να περάσουν εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Στην εποχή μας όμως, μέσα σε μία με δύο δεκαετίες, έχουν προστεθεί άλλο ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι στον πλανήτη. Αυτό σημαίνει ότι ο συνολικός πληθυσμός της Γης αυξάνεται ημερησίως κατά 200.000 ανθρώπους. Φανταστείτε πόσο επικίνδυνη είναι αυτή η ραγδαία διόγκωσή του, με όλες τις ασθένειες και τα σοβαρά προβλήματα που συνεπάγεται. Όσο περισσότεροι άνθρωποι υπάρχουν, τόσο περισσότερη γη χρειαζόμαστε για την καλλιέργεια σιτηρών, τόσο περισσότερα ψάρια πρέπει να αλιεύονται από τους ωκεανούς για να τραφούμε και τόσο περισσότερα καύσιμα πρέπει να καταναλώνουμε για να ζεσταινόμαστε και να μετακινούμε τα οχήματά μας.
Η δική σας συμβολή: Μια καλή λύση είναι να κάνετε μια δωρεά -στο μέτρο των δυνατοτήτων σας- στο Pathfinder International (pathfind.org). Με το ποσό που συγκεντρώνεται χρηματοδοτείται η εκπαίδευση κοινωνικών λειτουργών στην Ινδία, που προσφέρουν στη συνέχεια τις υπηρεσίες τους για οικογενειακό προγραμματισμό στις περιοχές όπου υπάρχει έξαρση γεννήσεων.

Γονιμότητα: φθίνουσα
Διάγνωση: Η Γη συντηρεί τουλάχιστον 1,5 εκατομμύριο ζωικά και φυτικά είδη. Αλλά η βιοποικιλότητα του πλανήτη συνεχώς μειώνεται. Υπολογίζεται ότι σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1950 το 90% των μεγάλων ψαριών έχουν εξαφανιστεί από τους ωκεανούς, ενώ στα δάση της Αφρικής και της Ασίας 114 από τα 394 βασικά είδη απειλούνται με εξαφάνιση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι ποικιλίες των πτηνών μειώνονται, ενώ πληθυσμοί από μέλισσες που παράγουν μέλι έχουν εξαφανιστεί. Πρόσφατη αναφορά των Ηνωμένων Εθνών επισημαίνει ότι οι πρόσφατες αλλαγές στη βιοποικιλότητα της γης είναι οι ταχύτερες στην ανθρώπινη ιστορία. Από τα σπονδυλωτά είδη, το 23% των θηλαστικών, το 12% των πτηνών και το 30% των αμφίβιων απειλούνται με εξαφάνιση.
Η δική σας συμβολή: Οι άνθρωποι έχουν καταφέρει κι άλλες φορές στην ιστορία τους να σώσουν είδη που απειλούνται με εξαφάνιση και να τα γλιτώσουν την τελευταία στιγμή από το χείλος της καταστροφής - όπως έγινε με το φαλακρό αετό. Ενώστε τις δυνάμεις σας με το Ινστιτούτο Θαλάσσιας & Περιβαλλοντικής Έρευνας Αιγαίου Αρχιπέλαγος (www.archipelago.gr/page12.html). Έτσι, θα μπορέσετε να συμβάλετε κι εσείς στη διάσωση και την προστασία διαφόρων θαλάσσιων ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση. 

Θερμοκρασία: εμπύρετη κατάσταση
Διάγνωση: Τον τελευταίο αιώνα η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί από τους 13,8 στους 14,6°C. Εάν ο πλανήτης μας ήταν άνθρωπος, θα είχε μονίμως πυρετό, γύρω στο 37,8. Πρόσφατη έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή των Ηνωμένων Εθνών (απαρτίζεται από 3.750 επιστήμονες που ασχολούνται με το παγκόσμιο κλίμα και το 2007 κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης) προβλέπει ότι η θερμοκρασία θα αυξηθεί ακόμα 3,2 με 7,2 βαθμούς μέχρι το 2100, κυρίως εξαιτίας των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα. Τότε, θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τη Γη με έναν άνθρωπο που έχει πυρετό 39,5, απειλητικό για τη ζωή του. 
Η δική σας συμβολή: Ρυθμίστε το θερμοστάτη του σπιτιού σας τρεις βαθμούς πιο κάτω το χειμώνα και τρεις βαθμούς πιο πάνω το καλοκαίρι. Δηλαδή, το εσωτερικό του σπιτιού σας θα είναι λίγο πιο κρύο το χειμώνα και λίγο πιο ζεστό το καλοκαίρι. Με αυτό τον τρόπο, όμως, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μειώνονται κατά μισό τόνο το χρόνο. Οι αυτόματοι θερμοστάτες που προγραμματίζονται εκ των προτέρων μειώνουν τις εκπομπές ακόμα περισσότερο, προσαρμόζοντας τη θερμοκρασία όσο εσείς κοιμάστε ή λείπετε από το σπίτι, και μπορούν να κάνουν οικονομία έως και κατά 35% στα χρήματα για θέρμανση.

Κατακράτηση υγρών: εμφανής διόγκωση
Διάγνωση: Τα τελευταία χρόνια η ταχύτητα με την οποία λιώνουν οι πάγοι στην Αρκτική ανησυχεί έντονα την επιστημονική κοινότητα, η οποία υποστηρίζει ότι έχουν μειωθεί στο μισό σε σχέση με τη δεκαετία του 1950. Εκτιμούν, μάλιστα, ότι μέχρι το 2030 η Αρκτική θα περάσει το πρώτο καλοκαίρι της χωρίς πάγους. Σαν ένα τεράστιο παγάκι που λιώνει μέσα σε ένα ποτήρι με νερό, το λιώσιμο των πάγων στην Αρκτική δεν επηρεάζει άμεσα τα επίπεδα των ωκεανών, επηρεάζει όμως την επιφάνειά τους, την οποία κάνει πιο ζεστή. Γεγονός που μπορεί να προκαλέσει τήξη των μεγάλων όγκων πάγου της ξηράς, οδηγώντας κατά συνέπεια και σε αύξηση της στάθμης του νερού, αφού όλοι αυτοί οι πάγοι που θα λιώσουν θα καταλήξουν στους ωκεανούς. Η τήξη της κορυφής των πάγων στη Γροιλανδία, των παγόβουνων στην Ανταρκτική και άλλων μεγάλων όγκων πάγου σε διάφορα σημεία της Γης προκάλεσε τον 20ο αι. άνοδο της στάθμης της θάλασσας παγκοσμίως κατά 17 εκ. 
Η δική σας συμβολή: Υιοθετήστε έναν... πιγκουίνο. Με μια συνδρομή των 32 περίπου ευρώ στη μη κερδοσκοπική οργάνωση Υπερασπιστές της ʼγριας Ζωής (Defenders of Wildlife, changingthepresent.org), που έχει ως έδρα της την Ουάσιγκτον, θα τη βοηθήσετε να κάνει πιο αποτελεσματικό lobbying. Δηλαδή, να πιέσει τους πολιτικούς να λάβουν πιο αυστηρά μέτρα για μεγαλύτερη οικονομία στα καύσιμα και τη χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας για τα αυτοκίνητα. Τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά ευθύνονται σχεδόν για το ένα τέταρτο των αερίων που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη και συμβάλλουν στην καταστροφή του περιβάλλοντος.

Χοληστερόλη: υψηλή
Διάγνωση: Η υπερβολική παραγωγή καυσαερίων από τα 750 εκατομμύρια οχήματα που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή παγκοσμίως φράζει τις (οδικές) αρτηρίες του πλανήτη. Μέχρι το 2050 αυτός ο αριθμός θα έχει ανέλθει στα 2 δισεκατομμύρια. Υπάρχουν όμως και καλά νέα: Η σύγχρονη τεχνολογία των οχημάτων -είτε πρόκειται για τραίνα υψηλής ταχύτητας είτε για αυτοκίνητα υβριδικής τεχνολογίας- μπορεί να συμβάλει στην ανατροπή του «ισολογισμού», και από αρνητικός που είναι αυτή τη στιγμή να γίνει θετικός. 
Η δική σας συμβολή:
- Προσπαθήστε να χρησιμοποιείτε λιγότερο το αυτοκίνητό σας. Για παράδειγμα, διανύστε τις μικρές αποστάσεις με τα πόδια.
- Εάν είναι απαραίτητο να το χρησιμοποιείτε καθημερινά, προσπαθήστε τουλάχιστον να κάνετε οικονομία στα καύσιμα.
- Μάθετε να οδηγείτε οικολογικά. Για παράδειγμα, μην αναπτύσσετε ταχύτητα πάνω από 120 χλμ. αν δεν είναι απαραίτητο. Κάθε φορά που επιταχύνετε, ανεβάστε ταχύτητα μόλις ξεπεράσετε τις 1.500-2.000 στροφές