Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος Κωνσταντίνα Μπακλώρη MSc, RD
«Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι για τα επίμονα κιλά σας μπορεί να φταίει το κοτόπουλο, το αυγό ή το μαρούλι και…η ρίγανη ; Μονο με …€ κάντε το πιο αξιόπιστο ιατρικό τεστ δυσανεξίας και μάθετε ποιες τροφες μπλοκάρουν ή ευνοούν τον μεταβολισμο σας και δρουν ενάντια στην κυτταριτιδα, το πάχος και την γήρανση του δέρματος. Προφυλαχθείτε απο τις τροφικές δυσανεξίες σας και ελαττώστε τη συσσώρευση λίπους όσο με καμία άλλη δίαιτα!» Σας θυμίζει κάτι ;
η βιομηχανία των τεστ δυσανεξίας Εκτιμώ πως ναι, ειδικά αν ενδιαφερθήκατε μέσα στην τελευταία δεκαετία να χάσετε απο 1 έως και 101 κιλά. Ανάλογες διαφημίσεις σαν την παραπάνω άλλωστε κυκλοφορούν ευρέως στο διαδύκτιο, περιοδικά και διαφημιστικά φυλλάδια. Η προώθησή τους βέβαια δεν σταματά εκεί. Ίσως έχετε παρακολουθήσει διαφόρων ειδών «ειδικούς» να τα εγκομιάζουν σε ενημερωτικές εκπομπές μεγάλης και μικρής τηλεθέασης.
Λαμβάνοντας τόσο μεγάλη προβολή απο τους marketers της υγείας έλαβαν τη σκυτάλη απο την προηγούμενη «μόδα» στο αδυνάτισμα, την διατροφή σύμφωνα με την ομάδα αίματος και κατάφεραν να αποφέρουν μεγάλα κέρδη σε όσους «εξειδικεύτηκαν» στην τροφική δυσανεξία.
Ιατροί όλων των ειδικοτήτων, μικροβιολόγοι, μοριακοί βιολόγοι, «ολιστικοί διατροφολόγοι», βιοχημικοί, φυσιοθεραπευτές, γυμναστές, αισθητικοί, βελονιστές, «σύμβουλοι διατροφής/ευεξίας», «ιριδολόγοι» εκμεταλεύτηκαν αυτό το νέο «μαγικό εργαλείο».
Όπως το έκαναν ακόμη και άτομα που το γραφείο τους κοσμείται όντως απο ένα πτυχίο διαιτολογίας αλλά δεν έχουν πραγματικά τις απαραίτητες γνώσεις για να κρίνουν την επιστημονική βιβλιογραφία που είναι διαθέσιμη πάνω στο θέμα ή προφανώς απλά εν γνώση τους κερδοσκοπούν σε βάρος των ανενημέρωτων και εύκολα πειθόμενων πελατών-ασθενών τους.
Έξυπνη παραπλάνησηΊσως αναρωτιέστε «μα δεν μπορεί να μην έχουν καμία αξία, τόσος κόσμος έχει πειστεί». Κι όμως! Οι θελκτικές υποσχέσεις των τεστ δυσανεξίας τροφίμων υποστηρίζονται συνήθως απο καλά σχεδιασμένες «επιστημονικές» εξηγήσεις που μπορούν να μπερδέψουν ακόμη και άτομα με κάποιες γνώσεις σε θέματα υγείας.
Οι δημιουργοί και οι προωθητές τους χρησιμοποιούν κάποιες επιστημονικές αλήθειες που τους βολεύουν και μετά με ανακολουθίες βγάζουν ανυποστήριχτα συμπεράσματα για να καταλήξουν στο ότι τα τεστ δυσανεξίας τροφίμων είναι όντως αποδεκτά εργαλεία στη διάγνωση και τη θεραπεία πληθώρας συμπτωμάτων και παθήσεων.
Η περιγραφή της διαδικασίας που ακολουθείται είναι συνήθως σκόπιμα ασαφής για να μπερδέψουν με «επιστημονικότητα» τον αδαή αλλά και τον πιο υποψιασμένο που έχει τάση προς την αυθυποβολή και θέλει πολύ να πιστέψει ότι βρήκε επιτέλους την μαγική λύση-απάντηση στο χρόνιο πρόβλημά του.
Η λέξη «μεταβολισμός» χρησιμοποιείται συχνά στις εξηγήσεις των τεστ διότι καλύπτει ένα ευρύ φάσμα εννοιών. Εύκολα όμως προδιαθέτει και κατευθύνει τον ενδιαφερόμενο να πιστέψει ότι πρόκειται για τον βασικό μεταβολικό ρυθμό του σώματος και την ανάλογη ικανότητα του να χρησιμοποιεί μεγαλύτερο ποσοστό της ενέργειας (θερμίδες) που καταναλώνει απο τις τροφές.
Τα πιο γνωστά τεστ δυσανεξίας τροφίμωνΠριν ρίξουμε μια ματιά στα πιο διαδεδομένα τεστ δυσανεξίας που κυκλοφορούν στη χώρα μας θα πρέπει να αποσαφηνίσουμε ένα πράγμα. Οι πολυδιαφημιζόμενες δυσανεξίες τροφίμων ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΓΧΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΥΠΑΡΚΤΕΣ ΔΥΣΑΝΕΞΙΕΣ ΣΤΗ ΓΛΟΥΤΕΝΗ ΚΑΙ ΤΗ ΛΑΚΤΟΖΗ. Οι δυσανεξίες αυτές αποτελούν όντως παθολογικές καταστάσεις και ανιχνεύονται με ειδικές εξετάσεις.
Τεστ κβαντικής βιοανάδρασης-βιοσυντονισμού ή δυσανεξία με τηλεμετρική μέθοδο (bioresonance)Πρόκειται για τεστ που υποστηρίζουν ότι μπορούν να προσδιορίσουν επιβλαβείς τροφές για κάθε οργανισμό, μετρώντας τη σχέση και τη συμβατότητά τους με τα μαγνητικά πεδία των ιστών, βοηθώντας έτσι τον ενεργειακό έλεγχο του σώματος!! Αυτή η «ηλεκτρομανητική αντίδραση» στη τροφή μετριέται με κάποιο «υπέρ-εξελιγμένο» μηχάνημα βίο-ανίχνευσης/βιοσυντονισμού που με τα αποτελέσματά του βοηθά τον οργανισμό να «εξισορροπηθεί» και να «θεραπευθεί σε κυτταρικό και οργανικό επίπεδο».
Στη ουσία πρόκειται για ένα γαλβανόμετρο με ηλεκτρόδια, τα οποία τοποθετούνται σε ορισμένα μέρη του σώματος (συνήθως χέρι). Υποτίθεται ότι έτσι μετρά τη διαφορά της ηλεκτρικής αγωγιμότητας του σώματος σε σύκριση με αυτή των ερευνούμενων τροφών. Ως βάση δεδομένων, εκχυλίσματα των τροφών αυτών είναι τοποθετημένα σε μια μεταλλική θέση, μέρος του μηχανήματος, απο όπου περνά ρεύμα.
Ακόμη και ως θεωρία είναι παρατραβηγμένη αφού η ηλεκτρική αγωγιμότητα του κάθε τροφίμου δεν είναι ποτέ η ίδια και εξαρτάται απο πληθώρα παραγώντων (πχ μέγεθος, υγρασία κ.α.)
Το σημαντικότερο είναι βέβαια ότι κλινικές έρευνες απο ανεξάρητες ερευνητικές ομάδες (1, 2) που ασχολήθηκαν με τα ανάλογα τεστ βρήκαν ότι δεν έχουν καμία επαναληψιμότητα αποτελεσμάτων και καμία διαγνωστική αξία (3).
Μάλιστα το 1999 το Βρετανικό συμβούλιο προτύπων διαφήμισης έκρινε και προειδοποίησε ότι οι υποσχέσεις που έδινε μηχάνημα βιοσυντονισμού ήταν ανυπόστατες και αναληθείς (4)
Τεστ «κλινικής μικρoσκοπίας» ή «μεταβολικής οδού» (livebloodanalysis)Με τη βοήθεια ενός απλού μικροσκοπίου, αρκετοί «ειδικοί» υπόσχονται ότι σε μικρό χρονικό διάστημα μπορούν να διαγνώσουν προδιάθεση χρόνιων παθήσεων που ευθύνονται για τα συμπτώματα απο τα οποία υποφέρει ο ενδιαφερόμενος και ποικίλουν απο πονοκέφαλο, νευρικότητα μέχρι και, μα τι άλλο;…παχυσαρκία βέβαια!
Τρυπώντας το δάκτυλο με μια καρφίτσα, μια σταγόνα αίματος εξετάζεται κάτω απο το φώς του «υπερμικροσκοπίου» για να προσδιοριστεί η «φθορά» των αιματικών κυττάρων, (ανωμαλίες στην πήξη του αίματος, την οξεοβασική ισορροπία των κυττάρων, σπάνια παράσιτα, οξειδωτικό στρές, ορμονολογικά προβλήματα, δυσανεξίες σε τρόφιμα κλπ). Φυσικά με την κατάλληλη εναλλακτική «θεραπεία» και δίαιτα που χορηγείται απο τον ειδικό όλα τα παραπάνω διορθώνονται μαζί και τα συμπτώματά τους.
Αν και ίσως είναι εμφανές πρέπει να τονίσουμε ότι είναι αδύνατον να διαγνωστούν παράσιτα, προβλήματα πήξης αίματος, ορμονολογικά προβλήματα και διαταραχές του μεταβολισμού) απο μια σταγόνα αίμα.
Λευκοκυτταροτοξικό τεστ (Alcat ή Νutrontest)Το κυτταροτοξικό ή λευκο-κυτταροτοξικό τεστ αρχικά δημιουργήθηκε την δεκαετία του 50. Αυτό το τεστ γίνεται με λήψη αίματος και χρησιμοποιούνται τα λευκά αιμοσφαίρια, τα οποία αναμειγνύονται με εκχυλίσματα τροφών που έχουν έρθει σε επαφή με ένζυμα του γαστρεντερολογικού σωλήνα. Ύστερα τα λευκά αιμοσφαίρια παρατηρούνται στο μικροσκόπιο και ανάλογα με τις αλλαγές που θα υποστούν μετά την επαφή με τα εκχυλίσματα βγαίνουν και τα ανάλογα συμπεράσματα για τις «δυσανεκτικές» τροφές.
Άλλη μια θεωρία που όπως μαντέψατε ήδη, δεν ευσταθεί και δεν έχει αποδειχθεί ποτέ. Δεν υπάρχει συσχετισμός των αποτελεσμάτων του τεστ όταν συγκρίνονται με επιβεβαιωμένες κλινικές αλλεργίες και καθορισμένες δυσανεξίες απο δίαιτες αποκλεισμού. Η αξιοπιστία του τεστ άρχισε κιόλας να κλωνίζεται πολύ απο την δεκαετία του 70 (5). Δηλαδή πολύ πριν πλασαριστεί στην Ελλάδα ως ‘πρωτοποριακό’.
Έννοείται βέβαια πώς ακόμη και αν αυτό το τεστ μπορούσε να αναδείξει τροφικές αλλεργίες, πάλι δεν θα μπρούσε να ωφελήσει στην απώλεια βάρους αφού η παχυσαρκία ουδεμία σχέση έχει με την αλλεργία και την ανοσολογική αντίδραση.
Τεστ δυσανεξίας με αντίδραση αντισωμάτων IgGΣε αντίθεση με όσα διαφημίζονται για πιο «έγκυρα» τεστ δυσανεξίας με λήψη αίματος, η μέτρηση ανοσοφαιρινών ΙgG (συνήθως ΙgG4) ως αντίδραση σε τροφικά ερεθίσματα είναι μια ανώφελη εξέταση. Η πολυδιαφημισμένη «καθυστερημένη αντίδραση» στις τροφές είναι ουσιαστικά μια φυσιολογική διαδικασία του οργανισμού που συνδέεται με την δραστηριότητα των Τ ρυθμιστικών κυττάρων και την ανοσοανοχή. Οι περισσότεροι άνθρωποι που εκτίθονται επανηλημένα σε κοινά «τροφικά αντιγόνα» θα παράγουν αυξημένες ποσότητες ΙgG σε σχέση με αυτές των τροφίμων που δεν καταναλώνουν τόσο συχνά.
Η αντίδραση ανοσοφαιρινών ΙgG στην τροφή δεν αποτελεί ένδειξη «καθυστερημένης υπερευαισθησίας» ή δυσανεξίας αλλά ένδειξη έκθεσης και ανοσοανοχης στην τροφή.
Η αντίδραση των ανοσοφαιρινών ΙgG στην τροφή δεν
συνδέεται με τα συμπτώματα που της καταλογούν διάφοροι «ειδικοί» όπως
πονοκέφαλος, ατονία, κούραση, μυικοί πόνοι, φουσκώματα, δυσκοιλιότητα, μειωμένος μεταβολικός ρυθμός κ α. Επίσης, το τεστ δυσανεξίας με χρήση ΙgG έχει αποτύχει στο να προσδιορίσει με επιτυχία υπάρχουσες δυσανεξίες τροφίμων που προκαλούν προβλήματα στο πεπτικό και έχουν ήδη διαγνωστεί με τη βοήθεια δίαιτας αποκελισμού (6,7).
Το πιο ενδιαφέρον σημείο βέβαια είναι ότι νέα δεδομένα αναδεικνύουν
ότι η παραγωγή ανοσοσφαιρινών ΙgG είναι δείγμα προστασίας του οργανισμού απο την ανάπτυξη πραγματικής τροφικής (και μη) αλλεργίας στην οποία εμπλέκονται οι ανοσοσφαιρίνες ΙgΕ (8,9,10). Όχι μόνο δηλαδή δεν αποδεικνύουν τροφική δυσανεξία αλλά και η παραγωγή τους (μέσω της έκθεσης στο τρόφιμο/α που την προκαλεί) είναι χρήσιμη για να προστατευθεί ένα άτομο στο μέλλον απο την τροφική αλλεργία!
Όπως αναφέρει και η Ευρωπαϊκή Ακαδημία Αλλεργίας και Κλινικής Ανοσολογίας,
τα τεστ «δυσανεξίας» με μέτρηση ΙgG4 δεν έχουν καμία διαγνωστική αξία και γι αυτό το λόγο δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται ως εργαλεία για τη διαχείρηση προβλημάτων με την τροφή (11).
«Ναι αλλά εγώ έκανα το τεστ δυσανεξίας και έχασα βάρος»Αν ακόμη αναρωτιέστε πώς κάποια άτομα που έχουν κάνει τα εν λόγω τεστ αδυνάτισαν, η απάντηση είναι απλή. Τα περισσότερα απ΄ αυτά τα τεστ συνοδεύονται πάντα απο κάποια δίαιτα ή έστω οδηγίες υγιεινής διατροφής που σας συμβουλεύουν να ακολουθήσετε «για να έχετε καλύτερα αποτελέσματα».
Στην περίπτωση που δεν συνοδεύονται απο δίαιτα, συνήθως οι «δυσανεκτικές» τροφές που θα πρέπει να βγάλετε απο το διαιτολόγιό σας είναι τυριά, παχιά κρέατα, τρόφιμα με επεξεργασμένους και απλούς υδατάνθρακες (μακαρόνια, γλυκά) και άλλα υψηλά θερμιδογόνα τρόφιμα. Με την αφαίρεση των τροφίμων αυτών ή και ολόκληρων ομάδων τροφίμων (ομάδα δημητριακών, ομάδα γαλακτοκομικών κλπ) η ημερίσια κατανάλωση θερμίδων μειώνεται σημαντικά και έτσι χάνεται βάρος. Παράλληλα, ο ενδιαφερόμενος έχοντας μπεί σε μια διαδικασία που σκέπτεται τι θα φάει, προσέχει περισσότερο τη διατροφή του γενικά και συνήθως αυξάνει και τη σωματική του δραστηριότητα.
Όμως, χωρίς σωστό διαιτολογικό προγραμματισμό, η αυθαίρετη και συστηματική αποφυγή κάποιων τροφίμων ή χειρότερα ολόκληρων ομάδων τροφίμων μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη θρεπτικών συστατικών και προβλήματα υγείας.
Τα τεστ δυσανεξίας τροφίμων συγκεντρώνουν όλα τα χαρακτηριστικά της ψευδοεπιστήμης με κατασκευασμένες θεωρίες βασισμένες σε ελλιπείς γνώσεις που όμως διαδίδονται με μεγάλη αυτοπεποίθηση και ύφος εκγυρότητας.
Είναι πολύ εύκολο να παρασυρθεί κάποιος απο τις «λύσεις» που υπόσχονται ειδικά όταν αυτές διατυπώνονται με δόλιο τρόπο απο άτομα που κρύβονται πίσω απο το κύρος της ιατρικής ποδιάς και έχουν την δύναμη να πείσουν αλλά και να απειλήσουν σωστούς επιστήμονες με λιγότερες δημόσιες σχέσεις απο τους ίδιους.
ΜΗΝ ΑΦΗΣΕΤΕ ΤΟΥΣ ΨΕΥΔΟ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΝΑ ΣΑΣ ΜΠΕΡΔΕΨΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΘΕΣΟΥΝ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΑΣ!
ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ:
1) ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΠΟΥ ΝΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΕΙ ΑΜΕΣΗ Ή ΕΜΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΚΩΝ «ΥΠΕΡΕΥΣΘΗΣΙΩΝ»/ «ΔΥΣΑΝΕΞΙΩΝ» ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΡΥΘΜΟ
2) ΤΑ ΤΕΣΤ ΤΡΟΦΙΚΗΣ ΔΥΣΑΝΕΞΙΑΣ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΚΑΜΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΠΕΠΤΙΚΟΥ
3) ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΕΣΤ ΔΥΣΑΝΕΞΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
Αναφορές σε βιβλιογραφία Katelaris CH, Weiner J et al.Vega testing in the diagnosis of allergic conditions. Med J Australia 1991; 155:113-114
Lewith GS, Kenyon JN et al. Is electro dermal testing as effective as Skin Prick Testing for diagnosing allergies? A double blind randomised block design study. BMJ 2001; 322:131-134
Allergy: Conventional and alternative concepts. The Royal College of Physicians, London, in Clin Exp Allergy: 22 :suppl 3 ;Oct. 1992
British Advertising Standards Organization. Adjudication: Allergy Testing Service, May 1999.
Lieberman P, Crawford L et al. Controlled study of cytotoxic food test. JAMA 1975; 231:728-30
Lay Advisory Committee. Allergy and allergy tests: A guide for patients and relatives. The Royal College of Pathologists (London) June 2002:1-10
Atkinson W, Sheldon TA et al. Food elimination based on IgG antibodies in Irritable Bowel Syndrome: a randomised controlled trial. GUT 2004;53:1459-1464
Kihlstrom A, Hedlin G et al. Immunoglobulin G4-antibodies to rBet v 1 and risk of sensitisation and atopic disease in the child. Clin Exp Allergy 2005; 35: 1542-49
Enrique E, Pineda F et al. Sublingual immunotherapy for hazelnut food allergy: a randomized, double-blind, placebo-controlled study with a standardized hazelnut extract. J Allergy Clin Immunol 2005; 116(5) 1073-9
Skripak JM, Nash SD et al. A randomized, double-blind, placebo-controlled study of milk oral immunotherapy for cow’s milk allergy. J Allergy Clin Immunol 2008; 122 (6) 1154-60
Stapel SO, Asero R al. Testing for IgG4 against foods is not recommended as a diagnostic tool: EAACI Task Force Report. Allergy 2008; 63 (7) 793-796
Αποστολέας
Εκτύπωση
Σύνθετη αναζήτηση
