Είναι ασφαλή τα πλαστικά

Μαζί με το νερό, το αναψυκτικό ή το φαγητό σε πλαστικές συσκευασίες καταναλώνουμε και μικρές δόσεις πλαστικού - ή, πιο δόκιμα, μιας ουσίας που περιέχει, και κάνει άνω-κάτω τις ορμόνες μας. Αυτό αποδεικνύουν πρόσφατες έρευνες, και γι' αυτό πολύ συχνά φταίει και η χρήση που κάνουμε. Τι πρέπει να προσέχουμε και ποιός είναι ο σωστός τρόπος να χρησιμοποιούμε τα πλαστικά μας; Το ΟΙΚΟ λύνει όλες τις απορίες σας.
H είδηση έκανε το γύρο του κόσμου πριν από λίγο καιρό - όμως ακούστηκε σαν «πιστολιά» εν μέσω ενός βομβαρδισμού από ειδήσεις για τη νέα γρίπη. Κι όμως, ο αντίκτυπός της ενδέχεται να είναι πολύ σοβαρότερος ακόμα και από εκείνον μιας πανδημίας. Η μελέτη που πραγματοποίησαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Εnvironmental Health Perspectives, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι εκείνοι που πίνουν από πλαστικά μπουκάλια, της κατηγορίας των πολυκαρβονικών, αυξάνουν κατά 70% τα επίπεδα της διφαινόλης Α (ΒΡΑ) στον οργανισμό τους.


Για να... ξεμπερδεύουμε νωρίς-νωρίς με τις άγνωστες λέξεις, η διφαινόλη Α είναι μια χημική ένωση που χρησιμοποιείται στην παραγωγή των πολυκαρβονικών ενώσεων και των εποξυρητινών. Από πολυκαρβονικές ενώσεις κατασκευάζεται το ελαφρύ, σκληρό και χρωματιστό πλαστικό που χρησιμοποιείται σε πιάτα, ποτήρια, μπιμπερό, μπουκάλια, cd, dvd, ηλεκτρονικό εξοπλισμό, αθλητικό εξοπλισμό (παπούτσια, κράνη, κ.λπ.), εξοπλισμό αυτοκινήτων (π.χ. φώτα, προφυλακτήρες, κ.λπ.), ιατρικές συσκευές και οδοντιατρικά σφραγίσματα. Οι εποξυρητίνες χρησιμοποιούνται στο εσωτερικό προστατευτικό επίχρισμα που έχουν οι κονσέρβες, ώστε το μέταλλο να μην έρχεται σε επαφή με τα τρόφιμα, αλλά και σε σταθεροποιητές χρωμάτων και βερνίκια. Σε γενικές γραμμές, η ΒΡΑ ανήκει στα πρόσθετα εκείνα με τα οποία προσδίδονται στα πλαστικά οι απαιτούμενες για κάθε εφαρμογή ιδιότητες - ευκαμψία, μηχανική αντοχή, ανθεκτικότητα κ.λπ.


Από ηπατική δυσλειτουργία μέχρι... παχυσαρκία!


Μολονότι η διφαινόλη Α δεν είναι βιοσυσσωρεύσιμη -αποβάλλεται με τα ούρα-, ανήκει στις χημικές ενώσεις που αποκαλούνται «ενδοκρινικοί διαταράκτες». Αυτό σημαίνει ότι είναι ικανή να διαταράξει την ενδοκρινική ισορροπία του οργανισμού, «μιμούμενη» τη λειτουργία των ορμονών (συγκεκριμένα των οιστρογόνων). Ερευνες που έχουν γίνει σε ζώα έχουν δείξει ότι η πρόσληψη διφαινόλης Α μπορεί να οδηγήσει σε ηπατική δυσλειτουργία, διαβήτη, πρόωρη έναρξη της εφηβείας, αποβολές, μεταβολές στο ανοσοποιητικό σύστημα, καρκίνο του μαστού και του προστάτη - ακόμα και στην παχυσαρκία! Το ΒΡΑ είναι ταξινομημένο στην Ε.Ε. ως «κατηγορίας 3 τοξικό στην αναπαραγωγή», που σημαίνει ότι υπάρχει υποψία ανησυχίας για αρνητική επίδρασή του στην ανθρώπινη γονιμότητα.


Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι από τις 115 δημοσιευμένες επιστημονικές εργασίες όπου πειραματόζωα εκτέθηκαν σε ΒΡΑ σε μικρές δόσεις (κάτω από τα όρια ασφαλείας για την ανθρώπινη πρόσληψη), οι 94 έδειξαν σημαντικές επιπτώσεις στο αναπαραγωγικό και ανοσοποιητικό σύστημα. (Αρνητικές επιπτώσεις έδειξαν το 90% των ερευνών που χρηματοδοτήθηκαν από το κράτος, αλλά καμία από τις 11 έρευνες που χρηματοδοτήθηκαν από τη βιομηχανία!) Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ανησυχητικά ευρήματα στις έρευνες για τις επιπτώσεις του ΒΡΑ προκύπτουν από πολύ χαμηλότερη έκθεση στην ουσία από το θεσμοθετημένο όριο ασφαλείας της διφαινόλης Α, που είναι τα 0,05 mg ανά κιλό σωματικού βάρους. Δεν είναι τυχαίο ότι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο καλούν σήμερα τις αρμόδιες Αρχές να αναθεωρήσουν επί το αυστηρότερον τα όρια ασφαλείας της ουσίας.'


Το πείραμα


Οι επιστήμονες του Χάρβαρντ απέδειξαν για πρώτη φορά ότι η χρήση πολυκαρβονικών φιαλών οδηγεί αυτόματα στην αύξηση των ΒΡΑ στον οργανισμό. Πώς το έκαναν; Εβαλαν 77 φοιτητές του πανεπιστημίου να... «ξεπλύνουν» τον εαυτό τους για μία εβδομάδα, πίνοντας αναψυκτικά μόνο από δοχεία από ανοξείδωτο χάλυβα και όχι από τα γνωστά πολυκαρβονικά κύπελλα που διατίθενται στα κυλικεία. Την επόμενη εβδομάδα, τους προμήθευσαν με δύο πολυκαρβονικές φιάλες από τις οποίες κατανάλωναν όλα τα ποτά τους. Συλλέγοντας δείγματα ούρων από κάθε φοιτητή, βρήκαν ότι το μέσο επίπεδο των ΒΡΑ είχε αυξηθεί κατά 69% μέσα σε μία εβδομάδα!


Είναι προφανές ότι, με δεδομένο ότι η συγκεκριμένη ουσία περιέχεται στα μπιμπερό, η ανησυχία από την είδηση περιστράφηκε γύρω από τις επιπτώσεις στα παιδιά. Η αλήθεια είναι, ωστόσο, ότι για πρώτη φορά αποδείχθηκε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι οι ουσίες οι οποίες περιέχονται στα πλαστικά που χρησιμοποιούμε «μεταναστεύουν» στα υγρά ή τα τρόφιμα που καταναλώνουμε. Με λίγα λόγια... άνοιξε ο ασκός του Αιόλου.

Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται πλέον στο πλαστικό μπουκάλι νερού, το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο πλαστικό υλικό συσκευασίας παγκοσμίως. Μολονότι τα πλαστικά μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού από PVC απαγορεύτηκαν διεθνώς (βρέθηκε ότι βλάπτει σοβαρά τόσο την υγεία όσο και το περιβάλλον), όλα δείχνουν ότι ούτε και το χρησιμοποιούμενο σήμερα πλαστικό PET είναι ακριβώς «αθώο». Στην κατασκευή των φιαλών PET χρησιμοποιούνται πρόσθετα, όπως φωτο-σταθεροποιητές και πλαστικοποιητές (κυρίως φθαλικές ενώσεις, που ενοχοποιούνται για μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία), καθώς και βαρέα μέταλλα για χρώμα, επιβραδυντές καύσης και βιοκτόνα.


Σε παλιότερη έρευνα της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης για τα εμφιαλωμένα νερά είχαν ανιχνευθεί οι ουσίες φορμαλδεΰδη, ακεταλδεΰδη και ακετόνη, ενώ σε πειράματα όπου οι φιάλες είχαν υποστεί θερμική καταπόνηση ανιχνεύθηκε ακόμη και βενζόλιο, τολουόλιο, κυκλοεξάνιο, χλωροφόρμιο και διφθορομεθάνιο - ουσίες καρκινογόνες ή νευροτοξικές.


«Ναι, δεν είναι μόνο η διφαινόλη Α και τα πολυκαρβονικά μπουκάλια», λέει στο ΟΙΚΟ ο επίκουρος καθηγητής Αναλυτικής Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Νίκος Θωμαΐδης και επισημαίνει: «Από τα πλαστικά μπορούν να απελευθερωθούν, υπό προϋποθέσεις, χημικές ουσίες οι οποίες είναι επιβαρυντικές για την υγεία». Ως γενικό κανόνα, θα πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι τα πλαστικά δεν πρέπει να θερμαίνονται».


ΠΩΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΜΕ ΒΡΑ


Τα πλαστικά προϊόντα με διφαινόλη Α δεν φέρουν κάποια ένδειξη. Ενδέχεται στον πάτο του μπουκαλιού ή του σκεύους που χρησιμοποιούμε να υπάρχει η ένδειξη με τα βελάκια ανακύκλωσης. Αν στη μέση του τριγώνου με τα βελάκια αναγράφεται ο αριθμός 7, τότε το προϊόν είναι πολυκαρβονικό και περιέχει διφαινόλη Α.


Πίνακας: ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ






--------------------------------------------------------------------------------


18 συμβουλές για το τι πρέπει να προσέχουμε


1. Καθώς η θερμοκρασία ευνοεί τη μετανάστευση χημικών ουσιών στο φαγητό (αυξάνει την κινητικότητα των μορίων), με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται η δομή του πλαστικού, δεν πρέπει ποτέ να αποθηκεύουμε σε πλαστικά τάπερ τρόφιμα που είναι ζεστά. Ετσι, κάθε φορά, πρέπει να περιμένουμε να βρίσκονται σε θερμοκρασία δωματίου. Το ίδιο ισχύει και για τα πλαστικά ποτήρια (μιας χρήσης και όχι μόνο) και για όλα τα πλαστικά σκεύη. Ποτέ δεν αφήνουμε ένα πλαστικό μπουκάλι νερό στο αυτοκίνητο να «βράσει».
2. Φροντίζουμε να αποφεύγουμε να πίνουμε καφέ ή άλλα ζεστά ροφήματα από πλαστικά κύπελλα.
3. Αποφεύγουμε να ξαναχρησιμοποιούμε πλαστικά μπουκάλια μιας χρήσης -νερού ή οποιοδήποτε άλλου υγρού. Δεν γεμίζουμε δηλαδή τα πλαστικά μπουκάλια νερού με νερό της βρύσης, λάδι, ξίδι ή άλλα ποτά, καθώς αυτό αλλάζει την «ισορροπία» μεταξύ φιάλης και υγρού και ενδέχεται να επιτρέψει την επιπλέον μετανάστευση ουσιών.
4. Σημαντικό είναι να μη χρησιμοποιούμε πλαστικά που έχουν γδαρσίματα ή έχουν θαμπώσει ή που είναι αισθητά πιο μαλακά από ό,τι στην αρχή της χρήσης τους. Τέτοιου είδους φθορές σημαίνουν ότι έχει αρχίσει η αποικοδόμηση του πλαστικού, γεγονός που επίσης προκαλεί μεγαλύτερη μετανάστευση ουσιών. Για τους ίδιους λόγους, δεν πλένουμε, τρίβοντάς τα, τα πλαστικά μπουκάλια ή σκεύη και δεν τα βάζουμε στο πλυντήριο.
5. Ο γενικός κανόνας είναι ότι τα πλαστικά μπουκάλια είναι ασφαλή για μία μόνο χρήση. Σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να τα χρησιμοποιούμε πάνω από μία εβδομάδα (με την προϋπόθεση πάντα ότι δεν θα τα εκθέτουμε σε υψηλές θερμοκρασίες).
6. Η μετανάστευση ουσιών ευνοείται όταν το περιεχόμενο της πλαστικής συσκευασίας είναι λιπαρό (π.χ. λάδι, τυρί). Οι πλαστικοποιητές έχουν χημική συγγένεια με το λίπος των τροφών και έλκονται απ' αυτό. Περισσότεροι πλαστικοποιητές, για παράδειγμα, θα μεταφερθούν από μια μεμβράνη περιτυλίγματος που καλύπτει ένα κομμάτι τυρί πλήρες, συγκριτικά με ένα κομμάτι τυρί light. Αντίθετα, πιο δύσκολα μεταναστεύουν τέτοιες ουσίες σε τρόφιμα με μεγάλη περιεκτικότητα σε νερό - όπως το... νερό ή το γάλα. Αντίστοιχα, οι κονσέρβες τόνου σε λάδι είναι πιθανό να περιέχουν ΒΡΑ σε μεγαλύτερες ποσότητες από τις κονσέρβες τόνου σε νερό.
7. Γενικά, αποφεύγουμε να περιτυλίγουμε λιπαρά τρόφιμα με εύκαμπτες μεμβράνες από PVC. Αλλιώς, χρησιμοποιούμε εύκαμπτες μεμβράνες με χαμηλά ποσοστά πλαστικοποιητή (θα διαβάσουμε στις συσκευασίες τους το ποσοστό που περιέχουν - καλό είναι να μην υπερβαίνει το 5%).
8. Πριν καταναλώσουμε λιπαρά τρόφιμα που έχουμε προηγουμένως τυλίξει σε μεμβράνη, αφαιρούμε μια λεπτή φέτα από την επιφάνειά τους.
9. Τα πλαστικά που αγοράζουμε θα πρέπει απαραιτήτως να φέρουν την ένδειξη CE, που σημαίνει ότι είναι εγκεκριμένα από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Αποφεύγουμε τα κινεζικά προϊόντα, διότι δεν είναι βέβαιο ότι πληρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές.
10. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε φιάλες που προορίζονται για συγκεκριμένα προϊόντα για να αποθηκεύουμε άλλα προϊόντα. Σε ένα μπουκάλι για λάδι, για παράδειγμα, δεν βάζουμε κάτι όξινο γιατί έτσι διαταράσσουμε την «ισορροπία» της φιάλης και ευνοούμε τη μετανάστευση ουσιών. Τα όξινα τρόφιμα, όπως ο ντοματοχυμός, οι χυμοί φρούτων και τα γιαούρτια, έχουν πιο «επιθετική» για το πλαστικό χημική δομή.
11. Δεν αποθηκεύουμε σε πλαστικά μπουκάλια οινοπνευματώδη ποτά με περιεκτικότητα σε αλκοόλ πάνω από 10% - 12% (όπως π.χ. το τσίπουρο).
12. Αντίστοιχα, στις φιάλες των χυμών δεν βάζουμε άλλα υγρά - οι χυμοί ανήκουν στην κατηγορία των όξινων υγρών.
13. Γενικότερα, το φαινόμενο της μετανάστευσης χημικών ουσιών είναι πιο έντονο στα υγρά παρά στα στερεά. Επιπλέον, στα υγρά οι ενώσεις αναμειγνύονται ομοιόμορφα σε όλη τη μάζα τους, ενώ στα στερεά τρόφιμα «μένουν» κυρίως στην επιφάνειά τους.
14. Να αποφεύγουμε τη χρήση αντικολλητικών σκευών αλλά και μεμβρανών που καλύπτουν όλη την επιφάνεια των τροφίμων και έρχονται σε άμεση επαφή μαζί τους.
15. Επιλέγουμε πλαστικά υψηλής πυκνότητας, καθώς όσο πιο «σκληρά» είναι, τόσο δυσκολότερα μεταναστεύουν οι ουσίες. Στις συσκευασίες PET οι μεταναστεύσεις είναι χαμηλές, ενώ οι μεμβράνες από PVC με τις οποίες τυλίγουμε τρόφιμα «εκλύουν» περισσότερα χημικά.
16. Επιλέγουμε χυμούς και γάλα σε χάρτινες συσκευασίες και όχι σε πλαστικά μπουκάλια. Αντίστοιχα, καλό είναι να αγοράζουμε λάδι σε γυάλινες φιάλες και όχι σε μεταλλικές. Το γυαλί είναι χημικά αδρανές και δεν επηρεάζεται από τη θερμοκρασία των τροφίμων (θεωρείται το ασφαλέστερο υλικό συσκευασίας).
17. Δεν ζεσταίνουμε στο φούρνο μικροκυμάτων τρόφιμα σε πλαστικά σκεύη. Αποφεύγουμε να το κάνουμε ακόμα κι αν τα σκεύη αυτά χαρακτηρίζονται ειδικά για τη συγκεκριμένη χρήση.
18. Σε γενικές γραμμές, αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά πιάτα και ποτήρια.
(Λίνα Γιάνναρου)

Οδηγός σωστής επιλογής πλαστικών       
 
Γιατί να προσέχω τα πλαστικά;

Η τοξικότητα των πλαστικών, δεν έχει ακόμα ερευνηθεί σε βάθος. Ξέρουμε όμως ότι περιέχουν κάποια χημικά πρόσθετα, τα οποία αλλάζουν τις ιδιότητές τους, τα οποία είναι επιβλαβή, όπως το bisphenol-A (BPA), τα  phthalates κ.α.

Γνωρίζουμε ακόμα ότι ουσίες από τα πλαστικά σκεύη, μπορεί να ενσωματωθούν στα τρόφιμα που περιέχονται σε αυτά, κάτω από ορισμένες συνθήκες, καθιστώντας τα τρόφιμα μη ασφαλή για την υγεία.
Αν και αναφέρονται ως «ασφαλή για τρόφιμα», τα πλαστικά δεν έχουν ερευνηθεί σε βάθος και μακροπρόθεσμα για την ασφάλειά τους.

Τα πλαστικά εξελίσσονται συνεχώς. Καλό είναι να τα χρησιμοποιούμε με προσοχή, ιδιαίτερα αυτά που έρχονται σε επαφή με το σώμα ή την τροφή μας.

Πιο ασφαλή πλαστικά

Οτιδήποτε έρχεται σε επαφή με το στόμα μας, είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Προσοχή λοιπόν σε οδοντόβουρτσες, πλαστικά μαχαιροπήρουνα, ποτήρια κοκ, ιδιαίτερα δε αυτά που χρησιμοποιούν τα παιδιά.

Αποφεύγουμε:

Μην αγοράζετε παιδικά παιχνίδια που έχουν το σήμα «3» ή PVC. Συνήθως περιέχουν phthalates για να γίνεται πιο εύκαμπτο το πλαστικό. Τα phthalates περιέχονται ακόμα σε κουρτίνες μπάνιου, φουσκωτά είδη θαλάσσης, αδιάβροχα κ.α.
Αποφύγετε τα πολυκαρβονικά σκεύη (πλαστικά μπουκάλια, περιέκτες τροφίμων με σήμα το «7» ή «PC»). Είναι κυρίως διάφανα πλαστικά και άκαμπτα. Ίχνη BPA μπορεί να μεταφερθούν στο περιεχόμενό τους, ειδικά σε ζεστά τρόφιμα και ποτά. Έρευνα του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, έδειξε ότι φοιτητές που έπιναν αναψυκτικά από πολυκαρβονικά μπουκάλια είχαν στο σώμα τους, 93% περισσότερο BPA από όταν έπιναν από άλλα σκεύη.
Προτιμήστε γυάλινα μπουκάλια και σκεύη ή πλαστικά με σήμα 1,2,4 ή 5.
Τι κάνετε με τα πλαστικά

Όταν χρησιμοποιείτε πλαστικά είδη, ας τα χρησιμοποιείτε με ασφάλεια. Προτείνονται λοιπόν οι εξής χρήσεις ή μη-χρήσεις:

Μην χρησιμοποιείται πλαστικά σκεύη, για να ζεστάνετε φαγητό ή ρόφημα, σε φούρνο μικροκυμάτων, ακόμα κι αν αναγράφουν ότι είναι ασφαλή για μικροκύματα (ένδειξη: Microwave safe). Επικίνδυνα πρόσθετα απελευθερώνονται στο περιεχόμενο.
Χρησιμοποιήστε πλαστικούς περιέκτες για κρύα ροφήματα, αντί για ζεστά.
Αποφύγετε να ξαναχρησιμοποιείτε πλαστικά μίας χρήσης. Διασπώνται και απελευθερώνουν χημικά όταν επαναχρησιμοποιούνται συνεχώς.
Πετάξτε όποια παλιά, ταλαιπωρημένα πλαστικά μπουκάλια, γιατί ο κίνδυνος να εκτεθείτε σε βλαβερές ουσίες είναι μεγαλύτερος από φθαρμένα πλαστικά.
Βάλτε τα πλαστικά στο επάνω ράφι του πλυντηρίου πιάτων, μακριά από την αντίσταση που θερμαίνει το νερό. Έτσι, αποφεύγετε την πιο γρήγορη φθορά τους.
Μην αφήνετε το παιδί σας να μασουλάει ή να κρατά πλαστικά ηλεκτρονικά είδη (τηλεχειριστήριο, κινητό κα), γιατί μπορεί να έχουν επεξεργασθεί με ειδικά χημικά, επιβραδυντικά για φωτιά.
Πάντα, να βάζετε τα παιδιά σας, να πλένουν τα χέρια τους πριν φάνε.
Πιο ασφαλείς εναλλακτικές λύσεις

Παιδιά

Επιλέξτε μπιμπερό από γυαλί με θήλαστρο από καθαρή, διαυγή σιλικόνη. Ζητήστε να μην περιέχει BPA.
Δώστε στο μωρό σας κάτι από πιο φυσικά υλικά για να μασάει, όπως μία παγωμένη, βαμβακερή πετσέτα ή ένα κομμάτι φυσικό ξύλο χωρίς βερνίκι. Οι πλαστικές πιπίλες, εκλύουν επικίνδυνες ουσίες.
Προτιμήστε παιχνίδια κατασκευασμένα από φυσικά υλικά, όπως ξύλο (χωρίς χημική επεξεργασία), μαλλί, βαμβάκι κοκ.
Κουζίνα

Για την αποθήκευση και το ζέσταμα των τροφίμων σας, είναι καλύτερα να χρησιμοποιείτε κεραμικούς ή γυάλινους περιέκτες.
Όταν χρησιμοποιείτε αναμείκτη κουζίνας (μίξερ), προσπαθήστε να έχει γυάλινο κάδο, για να μειώσετε την έκλυση μορίων πλαστικού στα φαγητά ή ροφήματά σας.
Βάλτε το νερό σας σε γυάλινο μπουκάλι ή ανοξείδωτο χωρίς πλαστική ή εποξική εσωτερική επένδυση.
Χρησιμοποιήστε πατώματα από φυσικά υλικά, αντί για βινύλιο.
Προτιμάτε τις ξύλινες επιφάνειες κοπής, από τις πλαστικές. Απλά προσέχετε την καθαριότητά τους, για να μην αναπτύσσονται βακτήρια.
Όταν χρησιμοποιείτε φούρνο μικροκυμάτων, σκεπάστε το φαγητό με μία πετσέτα, αντί για πλαστική μεμβράνη.
Μπάνιο

Τοποθετήστε μία υφασμάτινη κουρτίνα μπάνιου, αντί για βινυλίου.
Αν σας αρέσει το παιχνίδι στη μπανιέρα, μαζί με το παιδί σας, προτιμήστε παιχνίδια από βαμβάκι ή ξύλο ή αλουμίνιο, αντί για μαλακά πλαστικά παιχνίδια, τα οποία μπορεί να δαγκώσουν τα παιδιά ή να εκλύσουν χημικά λόγω του ζεστού νερού.

 

Ποιo πλαστικό είναι πιο ασφαλές;
Kώστας Kαρασαββίδης
 
Mια και μονο επισκεψη σε ένα σουπερμάρκετ αρκεί, για να διαπιστώσουμε το μέγεθος της εξάπλωσης του πλαστικού και στις συσκευασίες τροφίμων. Kαθημερινά καταναλώνουμε δεκάδες τροφές συσκευασμένες σε διαφόρων ειδών πλαστικά σκεύη, από ψάρια και κρέατα σε δισκάκια από πλαστικό φελιζόλ μέχρι σάντουιτς σε διαφανείς πλαστικές μεμβράνες. Eλάχιστοι όμως γνωρίζουμε ότι τα είδη πλαστικών που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία τροφίμων μπορούν να μεταφέρουν σε αυτά επικίνδυνες τοξικές, χημικές ουσίες. Yπάρχει τρόπος να προστατευθούμε;



Tι «μεταναστεύει» στα τρόφιμα που τρώμε
Τα φθαλικά άλατα, η διφαινόλη-A, το PVC, το PC είναι άγνωστες λέξεις για τους περισσότερους καταναλωτές, αν και πρόκειται για χημικά με σημαντικές παρενέργειες στην υγεία μας. Tο να αποκλείσουμε από την καθημερινή μας διατροφή τα τρόφιμα σε πλαστικές συσκευασίες σίγουρα δεν αποτελεί λύση, δεδομένου ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα, τα τρόφιμα συσκευάζονται σε διαφόρων ειδών πλαστικά. Άλλωστε, χάρη σε αυτή τους τη συσκευασία τα τρόφιμα προφυλάσσονται από κάποιες εξωτερικές επιμολύνσεις ή μικροβιακές αλλοιώσεις που είναι πιο επιβλαβείς από τη μετανάστευση χημικών ουσιών στα τρόφιμα. Oι πλαστικοποιητές είναι χημικές ουσίες που προστίθενται στα πλαστικά σκεύη, προκειμένου να έχουμε στη διάθεσή μας πιο πρακτικές και βολικές μορφές συσκευασίας στα τρόφιμα. Ωστόσο, οι ουσίες αυτές είναι άκρως τοξικές και υπολείμματά τους διαρρέουν στις τροφές. Oι ουσίες αυτές έχουν ενοχοποιηθεί για καρκίνους, γενετικές ανωμαλίες, υπολειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και αναπτυξιακά προβλήματα.

Oι επιπτώσεις στην υγεία
Tο ιαπωνικό Υπουργείο Περιβάλλοντος με μελέτη έδειξε την ύπαρξη φθαλικών (DEHP) -που ενοχοποιούνται για σοβαρότατες μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία, όπως καρκινογενέσεις και βλάβες στο σύστημα αναπαραγωγής- σε ποσοστό πάνω από 80% των τροφών που καταναλώνονται στη χώρα αυτή. Tο 1998, εταιρείες κατασκευής πλαστικών πιατικών και σκευών για παιδιά υποχρεώθηκαν από την ιαπωνική κυβέρνηση να τα αποσύρουν από την αγορά και να τα καταστρέψουν διότι περιείχαν υπερβολικές ποσότητες διφαινόλης-A. Tην ίδια χρονιά, επιστήμονες της Αμερικανικής Ένωσης Kαταναλωτών εντόπισαν την τοξική ουσία DEHA σε τυρί τσένταρ, που ήταν συσκευασμένο με διαφανή μεμβράνη από PVC. Παρόμοια μελέτη στη Δανία εντόπισε τοξικά φθαλικά (DBP, DEHP και BBP) σε βρεφικές τροφές και σε γάλα για νεογνά, ενώ τον Oκτώβριο του 2005, νέα έρευνα της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF επιβεβαίωσε τα αποτελέσματα προηγούμενων εξετάσεων που είχαν πραγματοποιηθεί για ανίχνευση χημικών ουσιών (τοξικά φθαλικά πρόσθετα) στο αίμα τριών Eλλήνων ευρωβουλευτών και της επιτρόπου Margot Wallstrom. Όσον αφορά τις πλαστικές συσκευασίες τροφίμων που κυκλοφορούν στην Eλλάδα, ο Eνιαίος Φορέας Eλέγχου Tροφίμων δεν τις θεωρεί επικίνδυνες για την υγεία και ανακοίνωσε ότι δεν έχει διαπιστωθεί διαρροή τοξικών χημικών ουσιών σε τρόφιμα. Ωστόσο, ο EΦET συστήνει στους καταναλωτές να μη χρησιμοποιούν τις πλαστικές συσκευασίες για άλλη χρήση μετά την κατανάλωση των τροφών, διότι είναι σίγουρο ότι έπειτα από κάποιο διάστημα θα έχουν διαρρεύσει επικίνδυνες ουσίες.

Πόσο καιρό αντέχουν τα πλαστικά μπουκάλια;
Mέχρι τώρα γνωρίζαμε πόσο βλαβερό είναι το PVC (θεωρείται ό,τι πιο επικίνδυνο για την υγεία και το περιβάλλον) -το οποίο εξάλλου έχει απαγορευθεί στην Eλλάδα- όσον αφορά τη χρήση του σε φιάλες νερού. Tα πλαστικά μπουκάλια των εμφιαλωμένων νερών ή αναψυκτικών που κυκλοφορούν σήμερα στο εμπόριο είναι κατασκευασμένα από PET (πλαστικό πολυμερές υλικό) και θεωρούνται η καλύτερη επιλογή. Bέβαια, πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι και σε αυτά μεταναστεύουν ουσίες από τη συσκευασία στο περιεχόμενο. Eίναι, ωστόσο, τα λιγότερο επιβλαβή. Eπαναλαμβανόμενο πλύσιμο ή ξέπλυμα του μπουκαλιού μπορεί να δημιουργήσει αλλοίωση της χημικής σύνθεσης του πλαστικού, με αποτέλεσμα χημικές ουσίες να διαρρεύσουν στο νερό ή στο αναψυκτικό το οποίο θα πιούμε. Συνεπώς, τα πλαστικά μπουκάλια, αλλά και γενικά όλες οι πλαστικές συσκευασίες, είναι ασφαλείς για μία μόνο χρήση. Aν, παρ’ όλα αυτά, χρειαστεί να τις χρησιμοποιήσουμε περισσότερο, δεν θα πρέπει να ξεπεράσουμε τη μία βδομάδα, με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι δεν θα τις αφήσουμε σε μέρος με υψηλή θερμοκρασία. H μετανάστευση των συστατικών του PET προς το νερό επιταχύνεται όταν εκτίθενται στον ήλιο, ενώ πιο εύκολα περνούν οι ουσίες όταν πρόκειται για ανθρακούχο νερό.


Tι συμβαίνει με το τεφλόν;

Eίναι πρόσφατος ο θόρυβος που προκλήθηκε διεθνώς για το τεφλόν - πλαστικό που χρησιμοποιείται ως αντικολλητικό στα μαγειρικά σκεύη. Eπιστήμονες της αμερικανικής οργάνωσης προστασίας του περιβάλλοντος EWG που πραγματοποίησαν δοκιμές σε αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη πιστοποίησαν ότι ένα τηγάνι τεφλόν στο «μάτι» μιας κοινής ηλεκτρικής κουζίνας φτάνει γύρω στους 200 βαθμούς Kελσίου μέσα σε 5 λεπτά και εκλύει 15 τοξικές χημικές ουσίες, οι οποίες εισέρχονται στο σώμα μας με τις τροφές που μαγειρεύουμε. O κίνδυνος αυξάνεται όταν υπάρχουν χαραγματιές στο υλικό, διότι έτσι προκαλούνται ακόμα μεγαλύτερες μεταναστεύσεις ουσιών. Oρισμένες από αυτές ενοχοποιούνται για καρκινογενέσεις στο πάγκρεας, στο συκώτι, στους μαστούς και στους όρχεις, καθώς και για γενετικές και αναπτυξιακές ανωμαλίες στα έμβρυα. Eπιστήμονες της κατασκευάστριας εταιρείας αναγνώρισαν τώρα ότι τα αέρια τα οποία ελευθερώνονται μπορούν να προκαλέσουν στον άνθρωπο ασθένειες και ειδικότερα μία, που ονομάζεται «πυρετός από αναθυμιάσεις πολυμερών» και μοιάζει με γρίπη. Όμως, ο Oργανισμός Tροφίμων και Φαρμάκων των HΠA (FDA) έκρινε ότι οι ποσότητες των εκλυόμενων τοξικών χημικών από το θερμαινόμενο τεφλόν έχουν αμελητέες επιπτώσεις στην υγεία.



Πλαστικοποιημένοι καταναλωτές ενός πλαστικοποιημένου πολιτισμού

• Περισσότερους από 500.000 τόνους πλαστικών συσκευασιών καταναλώνουμε ετησίως στην Eλλάδα, από τους οποίους 70.000 τόνοι αφορούν πλαστικές φιάλες εμφιαλωμένων νερών και αναψυκτικών.
• Kάθε χρόνο εκτιμάται ότι στη χώρα μας παράγονται, διακινούνται και απορρίπτονται περίπου 2,6 δισεκατομμύρια πλαστικές φιάλες.
• Oι εκτιμήσεις για την αντοχή του πλαστικού κυμαίνονται από 100 έως 1.000 χρόνια. Kαθώς όμως παράγουμε πλαστικό σε μεγάλες ποσότητες μόνο τα τελευταία 40 χρόνια, δεν μπορούμε να υπολογίσουμε με ακρίβεια το χρόνο αποσύνθεσής τους.
• Σύμφωνα με στοιχεία του YΠEXΩΔE, τα πλαστικά αντιπροσωπεύουν το 26% του συνόλου των υλικών συσκευασίας που χρησιμοποιούμε στην Eλλάδα, τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό στην Eυρωπαϊκή Ένωση δεν ξεπερνά το 16%.
• H κατά κεφαλήν κατανάλωση πλαστικών υλικών συσκευασίας στην Eλλάδα είναι κατά 62% μεγαλύτερη από το μέσο όρο της E.E., ενώ αντίθετα η κατά κεφαλήν κατανάλωση γυαλιού στη συσκευασία είναι 28% μικρότερη από το μέσο όρο της E.E.


Tι να προσέχουμε
- Ποτέ να μην αποθηκεύουμε σε πλαστικά τάπερ τρόφιμα που είναι ζεστά, αλλά μόνο όταν αυτά βρίσκονται σε θερμοκρασία δωματίου, διότι η υψηλή θερμοκρασία ευνοεί τη μετανάστευση χημικών ουσιών στο φαγητό. Tο ίδιο ισχύει για τα πλαστικά ποτήρια -μίας χρήσης ή όχι- αλλά και για όλα τα πλαστικά σκεύη.
• Tα πλαστικά που αγοράζουμε θα πρέπει απαραιτήτως να φέρουν την ένδειξη «CE», να είναι δηλαδή εγκεκριμένα από την E.E. και να μην εμπιστευόμαστε τα κινέζικα ή αυτά των πλανόδιων πωλητών, διότι τις περισσότερες φορές δεν τηρούν τις κατάλληλες προδιαγραφές.
• Δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε φιάλες, που έχουν σχεδιαστεί να δέχονται κάποιας συγκεκριμένης χημικής σύστασης τρόφιμα, για κάποια άλλα, μη συμβατά μεταξύ τους. Για παράδειγμα, αν σε ένα μπουκάλι για λάδι βάλουμε κάτι όξινο, τότε διαταράσσουμε την «ισορροπία» της φιάλης και το φαινόμενο της μετανάστευσης ουσιών θα είναι ακόμη πιο έντονο. Eπίσης, δεν θα πρέπει να αποθηκεύουμε σε πλαστικά μπουκάλια οινοπνευματώδη με περιεκτικότητα σε αλκοόλ πάνω από 10-12%, όπως λόγου χάρη το τσίπουρο. Όμως, και στις φιάλες των χυμών δεν θα πρέπει να βάζουμε κανένα άλλο υγρό, διότι οι χυμοί ανήκουν στην κατηγορία των όξινων τροφών.
• Tο φαινόμενο της μετανάστευσης ουσιών είναι πιο έντονο στα υγρά, που πρέπει να αποθηκεύονται σε γυάλινες φιάλες.
• Nα αποφεύγουμε τη χρήση αντικολλητικών σκευών, καθώς και μεμβρανών που καλύπτουν όλη την επιφάνεια των τροφίμων.
• Nα επιλέγουμε γάλα και χυμούς σε χάρτινες συσκευασίες και όχι σε πλαστικά μπουκάλια και λάδι αποθηκευμένο σε σκουρόχρωμες γυάλινες φιάλες και όχι σε μεταλλικές.
• Nα μη ζεσταίνουμε στο φούρνο μικροκυμάτων τρόφιμα σε πλαστικά σκεύη - ούτε καν σε αυτά που χαρακτηρίζονται ως ειδικά για τη συγκεκριμένη χρήση.
• Πρέπει να τονιστεί ότι δεν υπάρχει ουσία που να μη διαρρέει από το υλικό συσκευασίας στο περιεχόμενο. Ωστόσο, το γυαλί θεωρείται το πιο ασφαλές. Συνεπώς, συνιστάται η αποφυγή πλαστικών ποτηριών, φιαλών και δοχείων και η χρήση γυάλινων - καλύτερα δίχως χρωματικές επιγραφές, αφού είναι πιθανόν να διαρρεύσουν διαλύτες χρωστικών.

 

Νιτσακι ευχαριστουμε για την ενημερωση

Πολύ χρήσιμες πληροφορίες Νίτσα , ευχαριστούμε