Μεγάλη Σαρακοστή

Λίγες πληροροφορίες για τη Μεγάλη Σαρακοστή που αρχίζει από αύριο.

Τη νηστεία που αρχίζει από την Καθαρά Δευτέρα τη λέμε Μεγάλη για να την ξεχωρίσουμε από τη νηστεία που προηγείται των Χριστουγέννων, η οποία ονομάζεται Μικρή επειδή είναι "ελαφρότερη". Σαρακοστή ονομάζεται επειδή γίνεται εις ανάμνηση της σαρανταήμερης νηστείας του Χριστού στην έρημο.

Η Μεγάλη Σαρακοστή καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα. Η αρχική της διάρκεια ήταν έξι εβδομάδες, ενώ αργότερα προστέθηκε και μία έβδομη. Έτσι στην εποχή μας η Μεγάλη Σαρακοστή ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο.

Σε όλη την διάρκεια της Σαρακοστής, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, τελείται στην εκκλησία μας η Προηγιασμένη Ακολουθία. Σε αυτήν οι πιστοί μπορούν να λάβουν τη Θεία Κοινωνία, η οποία όμως έχει προαγιασθεί την προηγουμένη Κυριακή. Γι’ αυτό τον λόγο η Ακολουθία αυτή ονομάζεται Προηγιασμένη. Τα πρώτα χριστιανικά χρόνια η ακολουθία αυτή γινόταν σχεδόν καθημερινά, καθ’ όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής. Στις μέρες μας, όπως είπαμε, έχει περιορισθεί η τέλεσή της κάθε Τετάρτη και Παρασκευή της Μεγάλης Σαρακοστής.

Ας τις δούμε μια μια:

• Το Σάββατο της πρώτης εβδομάδας της νηστείας είναι αφιερωμένο στο θαύμα των κόλλυβων του μεγαλομάρτυρα Θεοδώρου του Τήρωνος. Θαύμα που βοήθησε τους Χριστιανούς της Κωνσταντινούπολης, να τηρήσουν τη νηστεία, που προσπάθησε με δόλια μέσα να μολύνει ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Ιουλιανός ο Παραβάτης. Έτσι φτιάχνοντας και μοιράζοντας κόλλυβα, θυμόμαστε και τιμούμε κάθε χρόνο το θαύμα του μεγαλομάρτυρα Θεοδώρου.
• Η Α΄ Κυριακή των νηστειών, είναι η Κυριακή της Ορθοδοξίας. Γιορτάζουμε την αναστύλωση των αγίων και σεπτών εικόνων από την αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Θεοδώρα το 843μ.Χ.
• Η Β΄ Κυριακή των νηστειών είναι αφιερωμένη στην μνήμη του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης (14ος αιώνας). Ο Άγιος Γρηγόριος υπήρξε κορυφαίος διδάσκαλος των ορθοδόξων δογμάτων και πολέμιος των αιρέσεων.
• Η Γ΄ Κυριακή των νηστειών, είναι η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως. Αυτή η ημέρα είναι αφιερωμένη στον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό, το σύμβολο της πίστης μας. Ημέρα που οι πιστοί παίρνουν δύναμη να συνεχίσουν τη δύσκολη πορεία τους, δηλαδή τη νηστεία, που θα τους οδηγήσει στην Ανάσταση του Κυρίου.
• Η Δ΄ Κυριακή των νηστειών, είναι ημέρα που τιμάται η μνήμη του Αγίου Ιωάννη, συγγραφέα της Κλίμακας. Η Κλίμακα είναι ένα βιβλίο με ομιλίες του Αγίου Ιωάννη. Αντικείμενο των ομιλιών αυτών είναι τα σκαλοπάτια της πνευματικής ανάβασης των Μοναχών, μέσα από την προσωπική τους άσκηση.
• Η Τετάρτη της πέμπτης εβδομάδας της Μεγάλης Σαρακοστής είναι η Τετάρτη του Μεγάλου Κανόνος. Συγγραφέας και συνθέτης του Μεγάλου Κανόνα είναι ο Άγιος Πατέρας μας Ανδρέας, ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Μέσα στα 250 τροπάρια που τον απαρτίζουν, έχει συγκεντρώσει τις ιστορίες από τον Αδάμ έως και την Ανάληψη του Κυρίου. Καλεί δε κάθε έναν από εμάς, να παραδειγματιζόμαστε από αυτές, να μιμούμαστε τα καλά και να αποφεύγουμε τα άσχημα που έπραξαν οι πρόγονοι μας.
• Την Παρασκευή της ίδιας εβδομάδας ψάλλεται ο Ακάθιστος Ύμνος. Ημέρα αφιερωμένη στην Παναγία που στέκει πάντα βοηθός των Χριστιανών σε περιόδους ειρήνης ή πολέμου. Γιορτάζουμε τα θαύματα που έκανε η Παναγία προστατεύοντας τη Βασιλεύουσα από λαούς που ήθελαν να την κυριεύσουν. Μετά από μια τέτοια νίκη ο λαός της Κωνσταντινούπολης, όρθιος (ακάθιστος) ευχαρίστησε τη Θεομήτορα ψάλλοντας. Θυμούμενοι αυτό το γεγονός, ευχαριστούμε κι εμείς με την σειρά μας την Παναγία ψάλλοντας όρθιοι.
• Η Ε΄ Κυριακή των νηστειών, είναι αφιερωμένη στην μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Η Οσία, από ηλικία 12 ετών ακολουθούσε έναν ιδιαίτερα έκλυτο βίο. Σε ηλικία 30 ετών, ήρθε σε επαφή με το χριστιανισμό, μετανόησε και προσκύνησε. Την υπόλοιπη ζωή της, 47 έτη, ασκήτεψε στην έρημο. Την ημέρα αυτή καλούνται όλοι να μιμηθούν το παράδειγμα της και να έρθουν πιο κοντά στον Χριστό μετανοώντας για τις αμαρτίες τους.
• Το Σάββατο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα είναι το Σάββατο του Λαζάρου. Ημέρα αφιερωμένη στο θαύμα της ανάστασης του Λαζάρου από τον Χριστό.
• Τελευταία Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής, είναι η Κυριακή των Βαΐων. Είναι ημέρα αφιερωμένη στη θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα από τη Βηθανία. Τότε ο λαός υποδέχθηκε το Χριστό με επευφημίες και με «βάια φοινίκων», από τα οποία πήρε και το όνομά της αυτή η ημέρα.

Στη διάρκεια της Σαρακοστής, δεν επιτρέπεται η κατανάλωση κανενός ζωικού προϊόντος. Εξαίρεση αποτελούν η ημέρα του Ευαγγελισμού στις 25 Μαρτίου και η Κυριακή των Βαΐων όπου επιτρέπεται η βρώση ψαριών.

Σαρακοστή λέμε τις σαράντα μέρες πριν το Πάσχα. Αυτές τις μέρες νηστεύουμε, για να μιμηθούμε τη νηστεία που έκανε ο Χριστός στην έρημο.
Έτσι, επειδή παλιά δεν υπήρχαν τα σημερινά ημερολόγια για να μετρούν τις σαράντα ημέρες της νηστείας, έφτιαχναν ένα μετρητάρι. Έπαιρναν ένα χαρτί και ζωγράφιζαν μια καλόγρια, την κυρα-Σαρακοστή. Στόμα δεν της έβαζαν, γιατί κρατούσε νηστεία. Τα χέρια της ήταν σταυρωμένα από τις προσευχές και είχε επτά πόδια, ένα για κάθε εβδομάδα της Σαρακοστής.
Κάθε Σάββατο της έκοβαν ένα πόδι. Το τελευταίο πόδι το έκοβαν το Μεγάλο Σάββατο, το έβαζαν μέσα σε ένα ξερό σύκο ή καρύδι και όποιος το έβρισκε του έφερνε γούρι.

Καλή Σαρακοστή!!!

	1. 01-03-2009 23:17
	πολυ ωραια αναρτηση  συμπληρωματικα για τη κυρα Σαρακοστη να γραψω καποια πραγματα:'Αλλού την έκαναν και πάνινη την "κυρά Σαρακοστή" τους και τη γέμιζαν με πούπουλα. Στον Πόντο έπαιρναν μια πατάτα ψημένη ή ένα κρεμμύδι, έμπηγαν 7 φτερά κότας, το έδεναν στο ταβάνι και κρεμόταν όλη τη Σαρακοστή. Κάθε βδομάδα έβγαζαν και ένα φτερό. Ο "κουκουράς", έτσι το έλεγαν, ήταν ο φόβος των παιδιών.'

margarita79

	2. 02-03-2009 04:20
	Δέσποινα πολύ ενδιαφέρουσες οι πληροφορίες σου. Τις διάβασα στις κόρες μου. Σ'ευχαριστούμε

ekaterini

	3. 02-03-2009 08:13
	Δεσπονάκι πολύ ωραίο το άρθρο σου να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι καινούριοι.

iwanna

	4. 02-03-2009 17:33
	Πολύ ενδιαφέρον άρθρο!!Πληροφορίες χρήσιμες σε όλους!!  Ευχαριστούμε Δέσποινα.

xanthibax

	5. 03-03-2009 01:30
	Πολύ καλό Δέσποινα!!

voula

	6. 10-03-2009 14:38
	Πολύ ωραίο το άρθρο σου Δέσποινα! Σ'ευχαριστούμε!!

georgia17

	7. 11-03-2009 11:45
	Μπράβο Δέσποινα, πολύ ωραίο άρθρο. Χρόνια κάνω πράγματα που αναφέρεις και δεν ήξερα γιατί. Απλώς τα έχω κληρονομήσει από την μητέρα μου και νιώθω την ανάγκη να τα συνεχίσω. Καλή Σαρακοστή

tkon

	8. 11-03-2009 15:42
	Ευχαριστώ πολύ κορίτσια και χαίρομαι που το άρθρο αυτό σας άρεσε. Θα υπάρξει και συνέχεια...

despoinaki

	9. 21-03-2009 21:21
	Υπέροχο το άρθρο σου Δεσποινάκι μου, Συγχαρητήρια και για το όμορφο σκίτσο σου.    (Συμπληρωματικά παραθέτω τα παρακάτω που τα βρήκα δημοσιευμένα στο tear.gr και αυτά έχουν πηγή το ματιά. tear)    Ένα έθιμο που τείνει στις ημέρες μας να εκλείψει είναι αυτό της Κυρά Σαρακοστής. Το έθιμο αυτό το συναντούσαμε σε όλο τον ελλαδικό χώρο με διάφορες παραλλαγές. Σε όλες τις περιπτώσεις πάντως, χρησιμοποιούνταν ως ιδιότυπο ημερολόγιο που μετρούσε τις εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής.   Η κυρά Σαρακοστή στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά. Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, χωρίς στόμα, λόγω νηστείας, και με εφτά πόδια που αναπαριστούσαν τις επτά εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν ένα πόδι και έτσι ήξεραν πόσες βδομάδες νηστείας απέμεναν μέχρι το Πάσχα. Το Μεγάλο Σάββατο, έκοβαν και το τελευταίο πόδι. Αυτό το κομμάτι χαρτί το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο. Τοποθετούσαν το σύκο αυτό μαζί με άλλα, και σε όποιον το έβρισκε θεωρούνταν ότι του έφερνε γούρι. Σε κάποιες περιοχές το έβδομο «πόδι» τοποθετούνταν στο ψωμί της Ανάστασης. Και πάλι έφερνε γούρι σε όποιου την φέτα βρισκόταν το διπλωμένο χάρτινο «πόδι» της Κυρά Σαρακοστής.   Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί, αλλά από ζυμάρι. Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη.   Μια τρίτη παραλλαγή του εθίμου θέλει την Κυρά Σαρακοστή φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.   Σημαντική διαφορά από τις υπόλοιπες έχει η Κυρά Σαρακοστή που έφτιαχναν στον Πόντο. Εκεί κρέμαγαν από το ταβάνι μια πατάτα ή ένα κρεμμύδι που πάνω του είχαν καρφωμένα εφτά φτερά κότας. Κι εδώ κάθε βδομάδα αφαιρούσαν ένα φτερό κι έτσι μέτραγαν το χρόνο μέχρι την Ανάσταση. Αυτό το «ημερολόγιο» το ονόμαζαν Κουκουρά.     Για το έθιμο της Κυρά Σαρακοστής έχουν γραφτεί και οι παρακάτω στίχοι:     Την κυρά Σαρακοστή   Πουʼ ναι έθιμο παλιό   οι γιαγιάδες μας την φτιάχναν   με αλεύρι και νερό.     Για στολίδι της φορούσαν   στο κεφάλι ένα σταυρό   μα το στόμα της ξεχνούσαν   γιατί νήστευε καιρό.     Και τις μέρες τις μετρούσαν   με τα πόδια της τα επτά   κόβαν ένα τη βδομάδα   μέχρι να ʼρθει η Πασχαλιά

pastaflora

Αν θέλετε να σχολιάσετε αυτή τη δημοσίευση, πρέπει να εγγραφείτε πρώτα.
Μόνο οι εγγεγραμμένοι χρήστες μπορούν να γράψουν ένα σχόλιο.
Παρακαλώ συνδεθείτε ή εγγραφείτε.