|
|
|
> Ο αρχαιολόγος Χρίστος Ντούμας αφήνει για λίγο στην άκρη τα προβλήματα που > αντιμετωπίζει στο Ακρωτήρι της Θήρας και μας μιλά για τις νοστιμιές που > απολάμβαναν οι πρόγονοί μας 3.500 χρόνια πριν σε μια ομολογουμένως > απολαυστική κουβέντα. > > Αποφλοίωση φάβας με αρχαίες μυλόπετρες > Αφορμή η συμμετοχή του στις Μέρες Γευσιγνωσίας του Μουσείου Μπενάκη > (9-11/5) και συγκεκριμένα στην εκδήλωση-συζήτηση «Γευσίπλους - > Χαρτογραφώντας τον γαστρονομικό πολιτισμό του Αιγαίου» (Παρασκευή, 6 μ.μ., > αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη στην Πειραιώς). Εκεί, ο διευθυντής της > ανασκαφής του Ακρωτηρίου και ομότιμος καθηγητής Αρχαιολογίας του > Πανεπιστημίου Αθηνών θα παρουσιάσει στο κοινό την ιστορική και > αρχαιολογική διάσταση του πολιτισμού και της γαστρονομίας του Αιγαίου. > Βρίσκουμε σοφή τη σύνδεση της γαστριμαργίας με τον πολιτισμό στη... > νόστιμη αυτή διοργάνωση, που, εκτός από έκθεση παραγωγών και γευσιγνωσίες, > περιλαμβάνει πολλά χάπενινγκ, εκδηλώσεις αλλά και Φεστιβάλ Γαστριμαργικού > Κινηματογράφου. > Την τιμητική τους έχουν οι Κυκλάδες και το Αιγαίο και κάπου εδώ μπαίνει ο > κ. Ντούμας, που μας «ξεναγεί» στις βρώσιμες πρώτες ύλες που φύλαγαν στις > κουζίνες τους οι κάτοικοι της προϊστορικής Σαντορίνης: πρώτες ύλες που > τόσο καλά διατήρησε η τέφρα του ηφαιστείου... > > Αγγείο με ρόβη > «Βρήκαμε πολλά κατάλοιπα καρπών, μέσα σε δοχεία που φυλάσσονταν στα > σπίτια. Καθώς έπεσε η τέφρα απανθρακώθηκαν και έτσι διατηρήθηκαν», εξηγεί > ο Χρ. Ντούμας. «Οι καρποί αυτοί ήταν προϊόντα καλλιεργειών -γι' αυτό και > έχουμε γνώσεις για τις καλλιέργειες εκείνης της εποχής. > Βρήκαμε φάβα, φακές, κριθάρι-, σε ένα μάλιστα πιθάρι γεμάτο τέφρα βρήκαμε > αποτυπώματα αμύγδαλων. Εντοπίσαμε επίσης πολλά κουκούτσια ελιών > θρυμματισμένα, άρα μιλάμε για παραγωγή λαδιού. Βρήκαμε και ένα πιθάρι με > σαλιγκάρια, αν και τα συγκεκριμένα ήταν εισαγωγής! Επρόκειτο για κρητικά > σαλιγκάρια». > Βρήκαν όμως και πάρα πολλούς σπόρους από σύκα: «Αυτή ήταν η ζάχαρή τους. > Και βέβαια, το σύκο ήταν το καθαρτικό τους!» (χαμογελάει). > - Βρήκατε και υπολείμματα ψαριού; > «Μέσα σε πιθάρια εντοπίσαμε αποξηραμένα ψάρια και κόκαλα ψαριών. Μάλιστα, > καθώς σκάβαμε σε βαθιά στρώματα, για τα θεμέλια των στύλων του στεγάστρου, > βρήκαμε γάρον (garum κατά τους Ρωμαίους). Πρόκειται για μια πάστα από > ψάρι, λιχουδιά για τους Ρωμαίους. > Η αριστοκρατία απολάμβανε το καλύτερο μέρος του ψαριού, ενώ η "πλέμπα" και > ο στρατός χρησιμοποιούσαν τα κεφάλια, τις ουρές, τα πτερύγια. Βρήκαμε ένα > τέτοιο πιθαράκι και επρόκειτο για σημαντική ανακάλυψη μιας και απέδειξε > ότι 1.500 χρόνια πριν τους Ρωμαίους, το έφτιαχναν στη Θήρα. Είναι βέβαια > χαρακτηριστικό ενός λαού που ζει με και από τη θάλασσα...» > - Κρέας έτρωγαν; > > Κρατευτές σουβλακιών > «Βρήκαμε άφθονα κόκαλα από αιγοπρόβατα (που αποτελεί βασικό είδος > κτηνοτροφίας και σήμερα στα νησιά), ελάχιστα βοοειδή (στα νησιά δεν > μπορούν να εκθρέψουν μεγάλα ζώα) και πολύ λίγο κυνήγι (κουνέλια, > αποδημητικά πουλιά). Βρήκαμε όμως πάρα πολλά κατάλοιπα από αχινούς, > αχιβάδες, κυδώνια και άλλα παρεμφερή θαλασσινά». > - Έχουμε ιδέα πώς τα μαγείρευαν ολ' αυτά; > > Κατάλοιπα ψαριών > «Ξέρουμε πως είχαν τριποδικές χύτρες -που σημαίνει ότι, αν μη τι άλλο, > έβραζαν. Γιαχνί πάντως δεν νομίζω πως έφτιαχναν, αφού δεν είχαν ντομάτες. > Σήμερα μπορεί να μιλάμε για τα περίφημα σαντορινιά ντοματάκια, όμως οι > ντομάτες μας ήρθαν από την Αμερική! Βρήκαμε επίσης ταψιά και φορητά > τριποδικά φουρνάκια: φωτιά από πάνω, φωτιά από κάτω και ταψάκι με καπάκι > και πορτούλα. Ενα είδος γάστρας με πόδια». > - Τι σας εξέπληξε πιο πολύ από αυτά που ανακαλύψατε; > > Πιθάρι με σαλιγκάρια > «Οι Κρατευτές: πάνω τους έψηναν σουβλάκια. Είχαν εγκοπές αλλά και > τρυπούλες για να κυκλοφορεί ο αέρας και να μην σβήνουν τα κάρβουνα. Ηταν > πολύ εργονομικοί. Στην άκρη τους είχαν το σχήμα κεφαλής κριαριού. Και > εξσφάλιζαν και ένα υγιεινό ψήσιμο, αφού το λίπος έπεφτε». > - Δηλαδή, το σουβλάκι είναι δικό μας έδεσμα... Κι όμως, κάποιοι σήμερα > νομίζουν ακόμα πως είναι τουρκικής προέλευσης. > «Το σουβλάκι κατάγεται από το Αιγαίο. Οι Τούρκοι ήρθαν το 1453 μ.Χ. Κάποτε > είχα μια κουβέντα με έναν διαπρεπή Τούρκο αρχαιολόγο, τον ελληνιστή Εκρέμ > Ακουργκάλ. Και του έλεγα ότι έχουμε δανειστεί κι εμείς πολλά από την > τουρκική κουζίνα. > Φερνοντάς του ως παράδειγμα τον κεφτέ. Και μου λέει: "Είστε αφελής. Οι > Τούρκοι όταν ήρθαν εδώ ήταν νομάδες. Δεν είχαν κουζίνα. Απλώς υιοθέτησαν > τη βυζαντινή κουζίνα. Ας μην κοροϊδευόμαστε: η λέξη "κεφτές" δεν είναι > τούρκικη. Είναι η βυζαντινή λέξη "κοπτόν κρέας...". Και πράγματι, θυμάμαι > ακόμα τη μαμά μου και τη γιαγιά μου να κόβουν γρήγορα και σταυρωτά το > κρέας με δύο κοφτερά μαχαίρια κάνοντας το κιμά!».
> - Οι ανασκαφές του Ακρωτηρίου αποτελούν τα παλαιότερα τεκμήρια για το τι > έτρωγαν οι Έλληνες; > «Όχι. Υπάρχουν σκόρπια ευρήματα και από τη νεολιθική εποχή (5η και 4η > χιλιετία π.Χ.) σε Θεσσαλία, Μακεδονία, Θράκη. Όμως στο Ακρωτήρι, χάρη στο > ηφαίστειο, πρώτη φορά βρέθηκαν τόσο πολλά μαζεμένα -και τόσο καλά > διατηρημένα. > Σκεφθείτε πως στις λάβες της Σαντορίνης υπάρχουν εγκλείσματα φυτών όπως τα > φοινικόδεντρα ή οι ελιές που χρονολογούνται 60.000 χρόνια πριν από σήμερα. > Και αποκαλύπτουν ένα κλίμα που δεν διαφέρει από το σημερινό. Στα πρώιμα > ιστορικά χρόνια, την 5η, 4η ή 3η χιλιετία π.Χ., ο άνθρωποι άρχισαν να > καλλιεργούν την ίδια αυτή άγρια χλωρίδα». > Η περίφημη μεσογειακή διατροφή έχει πολύ μακρινές ρίζες τελικά...
|