2 Σεπτεμβρίου

[31 π.X]

      
το 31 π.X. ... στη Ναυμαχία του Άκτιο τα στρατεύματα του Ρωμαίου αυτοκράτορα, Οκταβιανού Αύγουστου κατατροπώνουν εκείνα του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας.
 
το 490 π.X. ... οι Πέρσες εισβάλουν στην Ελλάδα και οι Αθηναίοι προ του κινδύνου στέλνουν το Φειδιππίδη στη Σπάρτη να ζητήσει βοήθεια
 
το 1666... μεγάλη φωτιά ξεσπά στο Λονδίνο, στο σπίτι του αρτοποιού του βασιλιά Κάρολου Β' κοντά στη γέφυρα του Λονδίνου. Η πυρκαγιά έκαιγε για τρεις μέρες με αποτέλεσμα να καταστρέψει 10.000 κτήρια μεταξύ των οποίων και ο καθεδρικός ναός του Αγίου Παύλου. Ωστόσο, παρά τις μεγάλες υλικές καταστροφές, μόνο 16 άνθρωποι αναφέρθηκε, πως έχασαν τη ζωή τους.
 
το 1752... η Βρετανία υιοθετεί το Γρηγοριανό Ημερολόγιο περίπου δυο αιώνες μετά την υπόλοιπη Δυτική Ευρώπη
 
το 1853... γεννιέται ο Γερμανός φυσικός, Γουίλχεμ Όστβαλντ, ο οποίος τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ, το 1909.
 
το 1870... κατά το Γαλλοπρωσικό Πόλεμο, στη Μάχη του Σεντάν, οι πρωσικές δυνάμεις νικούν τα γαλλικά στρατεύματα και αιχμαλωτίζουν τον αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ' και 100.000 από τους άνδρες του.
 
το 1877... γεννιέται ο Βρετανός ραδιοχημικός, Φρέντερικ Σόντι.
 
το 1877... πεθαίνει ο ναύαρχος και πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Κανάρης.
 
το 1885... στο Ροκ Σπρινγκς του Ουαϊόμινγκ στις ΗΠΑ, 150 μεταλλωρύχοι επιτίθενται σε Κινέζους συναδέλφους τους, σκοτώνοντας 28, τραυματίζοντας 15 και οθώντας εκατοντάδες άλλους να εγκαταλείψουν την πόλη.
 
το 1893... η Λίβερπουλ κερδίζει την Μίντλεσμπρο στην πρώτη της νίκη στην football league.
 
το 1898... στη Μάχη του Ομντουρμάν, τα αιγυπτιακά και τα βρετανικά στρατεύματα υπό τη διοίκηση του Οράτιου Κίτσενερ κατανικούν τις σουδανικές δυνάμεις υπό τη διοίκηση του Καλίφα Αμπντουλάχ αλ Ταάσι και εγκαθιδρύουν τη βρετανική κυριαρχία στο Σουδάν.
 
το 1901... με ενθουσιασμό και συγκίνηση υποδέχεται ο ελληνικός λαός το θωρηκτό "Αβέρωφ", που καταπλέει στα φαληρικά νερά.
 
το 1901... πεθαίνει ο ποιητής Αντρέας Εμπειρίκος.
 
το 1909... ο δρ. Φρέντερικ Κουκ ισχυρίζεται ότι, έφτασε στο Βόρειο Πόλο, στις 21 Απριλίου 1908.
 
το 1910... πεθαίνει ο Γάλλος ζωγράφος, Ερίκ Ρουσό.
 
το 1921... πεθαίνει ο Βρετανός ποιητής και δοκιμιογράφος, Χένρι Ώστιν Ντόμπσον.
 
το 1921... σχεδιάζεται η πρώτη φανέλα στο μπόουλινγκ.
 
το 1923... γεννιέται ο Γάλλος μαθηματικός, Ρενέ Τομ, θεμελιωτής της θεωρίας της καταστροφής.
 
το 1929... γεννιέται ο τιμημένος με Όσκαρ Αμερικανός σκηνοθέτης, Χαλ Άσμπι.
 
το 1930... οι Γάλλοι αεροπόροι Κοστ και Μπελόντ πραγματοποιούν με επιτυχία την πρώτη πτήση αεροσκάφους από το Παρίσι μέχρι τη Νέα Υόρκη, που διήρκησε 37 ώρες και 18 λεπτά.
 
το 1931... στη Γιουγκοσλαβία, ο βασιλιάς θέτει τέρμα στη διακυβέρνηση της χώρας από τη δικτατορία.
 
το 1933... στη Γαλλία, κυκλοφορούν τα πρώτα γραμμάτια του εθνικού λαχείου.
 
το 1934... πεθαίνει ο Αμερικανός κλαρινίστας της τζαζ, Αλσίντ Νούνεζ.
 
το 1935... μια καταστροφική θύελλα χτυπά το Φλόριντα σκοτώνοντας 423 άτομα.
 
το 1936... γεννιέται ο συνιδρυτής και πρόεδρος της Intel, Άντριου Στίβεν Γκροβ.
 
το 1937... πεθαίνει στη Λοζάννη σε ηλικία 74 ετών ο βαρόνος Πιέρ ντε Κουμπερντέν, ο άνθρωπος, που αφιέρωσε τη ζωή και την περιουσία του στο όνειρο της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων και συνέταξε το κείμενο του Ολυμπιακού Όρκου. Πρόεδρος της ΔΟΕ μέχρι το 1925 που τον διαδέχτηκε ο Βέλγος κόμης Χέρνι Μπέιλετ Λατούρ και έγινε επίτιμος πρόεδρος.
 
το 1938... ξεκινάει το 2ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Αθλητισμού (ΕΠΑ) στο Στάδιο Κολόμπους του Παρισιού.
 
το 1939... κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος σε όλη τη Γαλλία.
 
το 1939... το Φριστ Σταντ Ντάντζιγκ, ημιαυτόνομο κρατίδιο, που ιδρύθηκε από το Ναπολέοντα κατά του ναπολεόντειους πολέμους, προσαρτάται στη ναζιστική Γερμανία. το 1942... στην Αίγυπτο, οι Βρετανοί διατηρούν τις αμυντικές θέσεις τους στην έρημο, ενώ τα αεροπλάνα τους διαλύουν τις μονάδες του Ρόμελ.
 
το 1945... λήγει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος με την οριστική και επίσημη παράδοση της Ιαπωνίας, η οποία γίνεται από ιαπωνική διπλωματική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Μάμου Σιγκεμίτσου στο πολεμικό πλοίο Μισούρι στον κόλπο του Τόκιο, η οποία γίνεται αποδεκτή από τον Αμερικανό στρατηγό Ντάγκλας Μακ Άρθρουρ και το ναύαρχο, Τσέστερ Νίμιτζ.
 
το 1952... γεννιέται ο Αμερικανός τενίστας, Τζίμι Κόνορς.
 
το 1960... οι Ρωσίδες Ταμάρα και Ιρίνα Πρες γίνονται οι πρώτες αδερφές, που κερδίζουν ολυμπιακό μετάλλιο (Ρώμη 1960). Η Ταμάρα κέρδισε το χρυσό και το αργυρό σε σφύρα και δίσκο αντίστοιχα, ενώ η Ιρίνα το χρυσό στα 80μ μετ' εμποδίων.
 
το 1962... γεννιέται ο Κολομβιανός ποδοσφαιριστής, Κάρλος Βαλντεράμα.
 
το 1962... στο Ιράν, περίπου 20.000 είναι οι νεκροί στο χειρότερο σεισμό που έπληξε τη χώρα
 
το 1964... γεννιέται ο Αμερικανός ηθοποιός Κιάνου Ριβς.
 
το 1965... γεννιέται ο κορυφαίος Βρετανός μποξέρ, στην κατηγορία των βαρέων βαρών, Λένοξ Λιούις.
 
το 1966... ο Χρήστος Παπανικολάου κερδίζει το αργυρό μετάλλιο στο επί κοντώ στους Πανευρωπαϊκούς της Βουδαπέστης με 5.05 πίσω από τον Ανατολικογερμανό Βόλφγκανγκ Νορντγουινγκ (5.10), μεγάλο του αντίπαλο σε όλες τις μεταξύ τους αναμετρήσεις.
 
το 1967... το πριγκιπάτο του Σίλαντ κηρύσσει μονομερώς την ανεξαρτησία του.
 
το 1969... εγκαθίσταται στο Ρόκβιλ Σέντερ της Νέας Υόρκης το πρώτο μηχάνημα αυτόματης ανάληψης (ΑΤΜ).
 
το 1969... πεθαίνει ο Πρόεδρος του Βορείου Βιετνάμ ο Χο Τσι Μινχ.
 
το 1970... έκρηξη βόμβας σημειώνεται έξω από την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα. Νεκροί και οι δύο δράστες.
 
το 1971... η Κρις Εβερτ και ο Τζίμι Κονορς κερδίζουν το πρώτο τους US Open Singles.
 
το 1971... στο Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας, 39 άτομα τραυματίζονται από έκρηξη βόμβας, ενώ σοβαρές ζημιές υπέστησαν τα γραφεία του Ενωτικού Κόμματος.
 
το 1972... ο Αιγύπτιος ηγέτης Σαντάτ και ο Λίβυος ομόλογός του Καντάφι συμφωνούν να δημιουργήσουν ''ενοποιημένη'' πολιτική ηγεσία.
 
το 1972... ο Σταύρος Τζιωρτζής τερματίζει έκτος στα 400μ εμπόδια με 49.7 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχο. Πρώτος, ο Τζον Ακίι Μπούα με παγκόσμιο ρεκόρ 47.8 στο πρώτο αλλά και μοναδικό χρυσό της Ουγκάντα. Ο Ακίι Μπούα θα πεθάνει στις 20/6/1997.
 
το 1973... πεθαίνει ο Βρετανός συγγραφέας Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν, γνωστός για το έργο του ''Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών''.
 
το 1976... πεθαίνει ο Πολωνός ποιητής και δραματουργός, Στάνισλαβ Γκροτσόφιακ.
 
το 1978... ο Γκράχαμ Σάλμον καταρρίπτει το παγκόσμιο ρεκόρ τυφλών στα 100μ σε μίτινγκ στη Σκοτία.
 
το 1979... η ελληνογαλλική συμφωνία για την εγκατάσταση του πρώτου συστήματος έγχρωμης τηλεόρασης στη χώρα μας, είναι ένα από τα κεντρικά θέματα των αθηναϊκών εφημερίδων
 
το 1982... ανακαλύπτεται, σύμφωνα με εκτιμήσεις του καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικου, το θέατρο, όπου δολοφονήθηκε ο Φίλιππος Β' (336 π.Χ.) στις Αιγές.
 
το 1983... πεθαίνει η ηθοποιός Έλλη Λαμπέτη.
 
το 1983... στο Ισραήλ, ο Γιτζάκ Σαμίρ εκλέγεται διάδοχος του Μεναχέμ Μπεγκίν στην προεδρία του κόμματος Χερούτ.
 
το 1984... ο τζόκεϊ Λάρι Σνίντερ φτάνει τις 5.000 νίκες στην καριέρα του κερδίζοντας το Tennessee Rite, 24 χρόνια μετά την πρώτη του νίκη το 1960.
 
το 1984... πεθαίνει, σε ηλικία 76 ετών, ο ηθοποιός Μάνος Κατράκης.
 
το 1991... στη Γερμανία, η δίκη κατά τεσσάρων πρώην Ανατολικογερμανών στρατιωτών για το φόνο 20χρονου, που προσπάθησε να διαφύγει στο δυτικό Βερολίνο, το 1989, θεωρείται καθοριστική για τη στάση των στρατιωτών της Ανατολικής Γερμανίας.
 
το 1991... στη Νότια Αφρική, πέντε άτομα σκοτώνονται στο Σοβέτο σε συγκρούσεις μεταξύ αντιμαχόμενων οργανώσεων μαύρων.
 
το 1992... στη Νικαράγουα, 100 είναι οι νεκροί από το παλιρροϊκό κύμα που προκάλεσε ισχυρός σεισμός 7,2 Ρίχτερ.
 
το 1993... σε εξέλιξη βρίσκονται 41 πυρκαγιές στην Ελλάδα.
 
το 1993... στην Αρμενία, βουλευτές επισημαίνουν τον κίνδυνο από τον πυρηνικό σταθμό στο Ερεβάν που έκλεισε το 1988 και σχεδιαζόταν η επαναλειτουργία του.
 
το 1994... σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κηρύσσεται ο νομός Φλώρινας και τίθεται σε μερική εφαρμογή το σχέδιο "Ξενοκράτης", μετά τον καταστροφικό σεισμό μεγέθους 5,9 Ρίχτερ.
 
το 1994... στη Γαλλία, 9 εκατ. κάτοικοι είναι στα πρόθυρα της φτώχειας και άλλα 7 εκατ. κοινωνικά ευάλωτοι με ασθενές εισόδημα.
 
το 1995... στη Βοσνία, το πυροβολικό του ΟΗΕ βάλλει εναντίον των Σέρβων στο Σαράγιεβο.
 
το 1995... ύποπτη χαρακτηρίζει η κυβέρνηση την προσπάθεια Ενώσεων Γερμανών και Δανών πιλότων να εμφανίσουν επικίνδυνα τα ελληνικά αεροδρόμια, δηλώνοντας ότι η κίνηση εντάσσεται στο πλαίσιο δυσφήμισης του ελληνικού τουρισμού.
 
το 1996... στις Φιλιππίνες, κυβέρνηση και μουσουλμάνοι αντάρτες υπογράφουν συμφωνία εκεχειρίας, τερματίζοντας τον πόλεμο που διήρκεσε 24 χρόνια και είχε 125.000 θύματα.
 
το 1997... τη Βοσνία επισκέπτεται ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Παπανδρέου, ο οποίος διαβεβαιώνει ότι η ελληνική βοήθεια για την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων περιοχών θα συνεχιστεί
 
το 1998... ένα αεροπλάνο Μακ Ντόνελ Ντάγκλας ΜD-11, το οποίο είχε απογειωθεί από τη Νέα Υόρκη με κατεύθυνση τη Γενεύη, συντρίβεται στον κόλπο Πέγκι της Νέας Σκοτίας με αποτέλεσμα να σκοτωθούν και οι 229 επιβαίνοντες
 
το 1998... οι πιλότοι της Air Canada κάνουν την πρώτη τους απεργία στην ιστορία της εταιρίας
 
το 1998... πεθαίνει ο βραβευμένος με Πούλιτζερ, Αμερικανός συγγραφέας, Άλεν Ντρούρι
 
το 1998... το δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών κρίνει ένοχο για εννιά γενοκτονίες, τον Γιαν Πολ Ακαγιέσου πρώην δήμαρχο μιας μικρής πόλης της Ρουάντα. Είναι η πρώτη φορά που ο νόμος του 1948 για πάταξη των γενοκτονιών τίθεται σε ισχύ.
 
το 1999... διεξάγεται φιλικός αγώνας στην Τούμπα μεταξύ του ΠΑΟΚ και της Γαλατασαράι σε συμπαράσταση των πληγέντων από τον σεισμό στην Τουρκία.
 
το 2001... πεθαίνει, σε ηλικία 78 ετών, ο Νοτιοαφρικανός καρδιοχειρουργός Κριστιάν Μπάρναρντ, ο οποίος πραγματοποίησε την πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς στον κόσμο.
 
το 2002... στις φυλακές Κορυδαλλού μεταφέρεται ο Σάββας Ξηρός, μέλος της 17Ν μετά από 65 ημέρες νοσηλείας στον Ευαγγελισμό. Εξαιτίας των προβλημάτων όρασης και ακοής που αντιμετωπίζει, μένει στο ίδιο κελί με τον αδελφό του Χριστόδουλο.
 

[1877]

      
το 1877... πεθαίνει ο ναύαρχος και πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Κανάρης.

το 1901... πεθαίνει ο ποιητής Αντρέας Εμπειρίκος.

το 1937... πεθαίνει στη Λοζάννη σε ηλικία 74 ετών ο βαρόνος Πιέρ ντε Κουμπερντέν, ο άνθρωπος, που αφιέρωσε τη ζωή και την περιουσία του στο όνειρο της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων και συνέταξε το κείμενο του Ολυμπιακού Όρκου. Πρόεδρος της ΔΟΕ μέχρι το 1925 που τον διαδέχτηκε ο Βέλγος κόμης Χέρνι Μπέιλετ Λατούρ και έγινε επίτιμος πρόεδρος.

το 1945... λήγει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος με την οριστική και επίσημη παράδοση της Ιαπωνίας, η οποία γίνεται από ιαπωνική διπλωματική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Μάμου Σιγκεμίτσου στο πολεμικό πλοίο Μισούρι στον κόλπο του Τόκιο, η οποία γίνεται αποδεκτή από τον Αμερικανό στρατηγό Ντάγκλας Μακ Άρθρουρ και το ναύαρχο, Τσέστερ Νίμιτζ.

το 1983... πεθαίνει η ηθοποιός Έλλη Λαμπέτη.

το 1984... πεθαίνει, σε ηλικία 76 ετών, ο ηθοποιός Μάνος Κατράκης.

Αν και τα παραπάνω γεγονότα θεωρούνται ισως κορυφαία για τον Ελληνισμό θα προτιμήσω μια παρουσίαση για τον ήρωα του 1821 Κανάρη. Αν καποιος άλλος επιθυμεί μπορεί να παρουσιάσει καποιο άλλο.





Η πυρπόληση της Τουρκικής Ναυαρχίδας στην Χιο

Ο Κωνσταντίνος Κανάρης (Ψαρά 1793 ή 1795 – Αθήνα 2 Σεπτεμβρίου 1877) ήταν σημαντική μορφή του ναυτικού αγώνα κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και μετέπειτα ναύαρχος και πολιτικός, πρωθυπουργός της Ελλάδας κατά τα έτη 1864-65 και 1877.

Πρώτα χρόνια
Ο Κωσταντίνος Κανάρης γεννήθηκε στα Ψαρά γύρω στο 1793. Από μικρός δούλευε σε πλοία συγγενών του, κυρίως σ' αυτό του θείου του Μπουρέκα. Αρχικα το όνομά του άταν "Κανάριος" και τελικά έγινε Κανάρης. Όταν πέθανε ο θείος του, στου οποοίου το μικρό εμπορικό πλοίο εργαζόταν, ανέλαβε καπετάνιος του ο ίδιος σε ηλικία είκοσι ετών. Πήγε στην Οδησσό για πρώτη φορά το 1820. Ήξερε για τη Φιλική Εταιρεία αλλά δεν είχε γίνει μέλος της. Όταν έμαθε ότι ξέσπασε η επανάσταση στις Παραδουνάβειες Ηγεμονίες, γύρισε εσπευσμένα στα Ψαρά. Ήταν απ' τους πρώτους που κατατάχθηκαν στον στόλο των Ψαριανών όπου Ναύαρχος ήταν ο Ν. Αποστόλης. Ο Κανάρης έκανε επιδρομές στα μικρασιατικά παράλια ενώ κατόπιν εντάχθηκε στα πυρπολικά. Η ανατίναξη στην Ερεσό ενός τουρκικού δικρότου τον παρακίνησε να κάνει ένα ανάλογο εγχείρημα.

Η ανατίναξη της τούρκικης ναυαρχίδας
 
Τον Ιούνιο του 1822, αφού ο ελληνικός στόλος δεν κατάφερε να σώσει τη Χίο από τις τρομερές τουρκικές σφαγές, ο Κανάρης ανέλαβε να βάλει μπουρλότο στη ναυαρχίδα του Καπετάν Πασά Καρά Αλή, την επικεφαλής του στόλου που έκαψε το νησί. Την επιχείρηση θα εκτελούσαν τα πυρπολικά του Κανάρη και του Πιπίνου. Στο εγχείρημα βοήθησαν δύο παράγοντες: αφενός ότι η νύχτα ήταν πολύ σκοτεινή καθώς δεν είχε φεγγάρι και αφετέρου ότι στο κατάφωτο κατάστρωμα της ναυαρχίδας οι Τούρκοι, κάπου δυό χιλιάδες, γιόρταζαν το Μπαϊράμι κι έτσι τα μέτρα φρούρησης ήταν ελλιπή. Η φωτιά απ' το μπουρλότο μεταδόθηκε ταχύτατα στο καράβι. Πριν προλάβουν να απομακρυνθούν απ' αυτό οι πρώτες σωστικές λέμβοι, η φωτιά έφτασε στην πυριτιδαποθήκη, η οποία ανατινάχθηκε. Ως αποτέλεσμα τα θύματα ήταν πάρα πολλά. Μεταξύ αυτών ο ναύαρχος Καρά Αλής, αξιωματικοί του και πολλοί ναύτες. Το πυρπολικό του Πιπίνου προσέγγισε την υποναυαρχίδα αλλά δεν κατάφερε να την καταστρέψει. Της προκάλεσε όμως αρκετές ζημιές.

Η ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας υπήρξε ένα από τα χαρακτηριστικότερα γεγονότα του κατά θάλασσαν αγώνα, έκανε δε πολύ μεγάλη εντύπωση στην Ευρώπη. Χρησιμοποιώντας σημερινή ορολογία, θα λέγαμε ότι βοήθησε επικοινωνιακά πολύ την Επανάσταση. Τόσο μεταξύ των επαναστατημένων Ελλήνων όσο και μεταξύ των Ευρωπαίων, ο Κανάρης πλέον ήταν ήρωας.

Η δράση του βεβαίως συνεχίσθηκε. Ο Κακλαμάν Πασάς Μεχμέτ τοποθετήθηκε νέος ναύαρχος στη θέση του Καρά Αλή. Τον Οκτώβριο του 1822 βγήκε με το στόλο του στο Αιγαίο για να ανεφοδιάσει τα τουρκικά φρούρια στην Πελοπόννησο και να καταστείλει την Επανάσταση στα νησιά. Αγκυροβόλησε στην Τένεδο. Αλλά στις 29 Οκτωβρίου 1822, ο Κανάρης, συνοδευόμενος από το Βρατσάνο, διείσδυσε ανάμεσα στον τουρκικό στόλο. Μηn μπορώντας να προσεγγίσει το πλοίο του ναυάρχου, την καπουδάνα, πλησίασε την αντιναυαρχίδα Ριάλα-Γεμισσί και την πυρπόλησε. Έχασαν τη ζωή τους οκτακόσια μέλη του πληρώματος, Τούρκοι αλλά και Χριστιανοί ναύτες που υπηρετούσαν στον οθωμανικό στόλο. Ο Κακλαμάν Πασάς Μεχμέτ σήκωσε άγκυρα και κατέφυγε με τη βοήθεια ούριου ανέμου, στο Τσανάκ-Καλεσί, στα Δαρδανέλλια.

Το εγχείρημα της Αλεξάνδρειας
 
Ο Κωνσταντίνος Κανάρης, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.Τον επόμενο χρόνο, ο Κανάρης πραγματοποίησε επιθέσεις στα μικρασιατικά παράλια, αλλά χωρίς μεγάλη επιτυχία. Δεν μπόρεσε, επίσης, να κάνει τίποτε όταν το 1824 ο Χοσρέφ-Μεχμέτ Πασάς κατέστρεψε τα Ψαρά. Όμως, τον Αύγουστο του 1824 πυρπόλησε μια μεγάλη φρεγάτα του Χοσρέφ στη Σάμο και μια κορβέττα στη Μυτιλήνη. Η έλλειψη πόρων, ωστόσο, αποσυντόνισε το ναυτικό των Ελλήνων. Οι ναύτες έπαιρναν τα πλοία, σήκωναν όποια σημαία ήθελαν και επιδίδονταν στην πειρατεία. O Κανάρης κατάφερνε να επιβάλλει την πειθαρχία στα δικά του πληρώματα. Αλλά κι αυτός μέσα σ' αυτό το καθεστώς αναρχίας παραλίγο να σκοτωθεί το 1825 στην Αίγινα, την εποχή που η Μπουμπουλίνα έχανε τη ζωή της στις Σπέτσες κατά τη διάρκεια μιας οικογενειακής διαμάχης.

Ο Κανάρης εισηγήθηκε στη Διοίκηση ένα παράτολμο εγχείρημα. Ο Μωχάμετ Άλη είχε συγκεντρώσει στην Αλεξάνδρεια περίπου εξήντα μεγάλα πολεμικά και τριπλάσια φορτηγά πλοία. Μ' αυτά προετοιμαζόταν το καλοκαίρι του 1825 να στείλει στρατό στην επαναστατημένη Ελλάδα (ο οποίος στρατός χρησιμοποιήθηκε αργότερα στην άλωση του Μεσολογγίου). Το σχέδιο του Κανάρη προέβλεπε να πάνε κάποια ελληνικά πλοία στην Αλεξάνδρεια και να κάψουν τον αιγυπτιακό στόλο. Έτσι θα σταματούσε και το λαθρεμπόριο που έκαναν Γάλλοι, φίλοι του Μωχάμετ Άλη, σε βάρος του ελληνικού αγώνα. Το σχέδιο εγκρίθηκε και η αρχηγία του ελληνικού στόλου ανατέθηκε στον πλοίαρχο Μανόλη Τομπάζη.

Στις 10 Αυγούστου 1825, ο Τομπάζης κι ο Κριεζής, μαζί με τα πυρπολικά του Μιαούλη, του Μπούτη και του Κανάρη, έφθασαν έξω από την Αλεξάνδρεια. Την έκτη εσπερινή ώρα που έφθασαν προ της Αλεξάνδρειας, έπλεε μεν ούριος άνεμος αλλά για να μπουν μέσα στο λιμάνι χρειάζονταν κάποιον πιλότο επειδή υπήρχαν πολλοί ύφαλοι.

 
Ο Κανάρης θεώρησε ότι έπρεπε να επιτεθεί άμεσα γιατί ήταν τέτοια η διάταξη των αιγυπτιακών πλοίων που, με τον άνεμο ο οποίος φυσούσε, θα υφίσταντο πανωλεθρία σε μια επίθεση με πυρπολικά. Εξαπατώντας τον πιλότο, ύψωσε ρωσική σημαία και μπήκε μόνος του στο λιμάνι. Προσπάθησε να πλησιάσει τον εχθρικό στόλο αλλά ο άνεμος έπεσε ξαφνικά, οπότε άρχισε να κόβει βόλτες μέσα στο λιμάνι, προσπαθώντας να φθάσει στον μυχό. Όταν βρέθηκε δίπλα στο γαλλικό πολεμικό "Μέλισσα", κατάλαβε ότι είχε γίνει αντιληπτός. Έβαλε λοιπόν φωτιά στο πυρπολικό, μπήκε με τους ναύτες του στη βάρκα διαφυγής και προσπάθησε να βγει απ' το λιμάνι. Το πλήρωμα της "Μέλισσας" άρχισε να πυροβολεί και το πυρπολικό και τη βάρκα του Κανάρη. Ο άνεμος δυνάμωσε και το πυρπολικό, καιόμενο, πλησίασε τον αιγυπτιακό στόλο απειλητικά. Ο πλοίαρχος Αργκύς, κυβερνήτης της "Μέλισσας" έγραψε στην έκθεσή του: "Εάν το πλοίον αυτό προσκολλάτε κατά κακήν μοίραν εις την φρεγάταν της πρωτοπορίας, η σύγχυσις ήθελε εμπέσει εις τον υπόλοιπον στόλον, τα δε άλλα δύο πυρπολικά ήθελον προσδράμει, προσβάλλοντα έτερα πλοία. Η καταστροφή θα ήτο τρομερά, ολοκληρωτική δε η νίκη των Ελλήνων. Αλλ' η Μέλισσα κατά κάποιον τρόπο τους παρημπόδισε". Ο Κανάρης, ενώ έβαλλαν εναντίον του και από τα πλοία και από παράκτια πυροβολεία, κατάφερε να διαφύγει και να φθάσει στον ελληνικό στόλο, ο οποίος είχε ήδη υψώσει ελληνική σημαία. Ο Μωχάμετ Άλη πήρε μερικά πλοία και κυνήγησε τους Έλληνες μέχρι τις ακτές της Καραμανίας χωρίς αποτέλεσμα.

Οι επαναστατημένοι Έλληνες θεώρησαν την πράξη του Κανάρη πλήρη τόλμης και πατριωτισμού αλλά κάποιοι Ευρωπαίοι δυσαρεστήθηκαν και την είδαν σαν αχαρακτήριστη πειρατική πράξη λόγω της χρήσης ξένης σημαίας υπό επισήμου καταδρομέως. Η αγγλόφιλη "Εφημερίς της Ύδρας", σε μια εποχή που υπήρχαν διαμάχες για το ζήτημα της βασιλικής υποψηφιότητας (κάθε μεγάλη δύναμη ήθελε ο νέος βασιλιάς των Ελλλήνων να προέρχεται από τον δικό της βασιλικό οίκο) κατηγόρησε τους Γάλλους επειδή ο φιλοτουρκισμός τους έγινε αιτία να ματαιωθεί ένα μεγάλο απελευθερωτικό εγχείρημα.

Η πολιτική σταδιοδρομία
Ο Κανάρης όμως φαίνεται ότι δεν τα είχε με τους Γάλλους καθώς έστειλε τον γιό του Θεμιστοκλή να εκπαιδευθεί στο Παρίσι υπό την επίβλεψη του εκεί Φιλελληνικού Κομιτάτου, το οποίο άλλωστε τον είχε προσκαλέσει. Το 1826 τοποθετήθηκε κυβερνήτης ενός καινούργιου πλοίου, της "Ελλάδας". Το 1827 ήταν πληρεξούσιος των Ψαρών στη Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας θα τον διορίσει αρχικά φρούραρχο της Μονεμβασιάς και κατόπιν διοικητή μιας ναυτικής μοίρας που θα πολεμήσει τους αγγλόφιλους και τους αντικυβερνητικούς της Ύδρας. Στον Κανάρη ανατέθηκε να συλλάβει τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, όταν ο τελευταίος διέφυγε από το Ναύπλιο. Απογοητευμένος λόγω της δολοφονίας του Καποδίστρια, ο Κανάρης πήγε στη Σύρο όπου ιδιώτευσε για ένα διάστημα.

Όταν ήρθε στην Ελλάδα ο Όθωνας, τον διόρισε καταρχήν πλοίαρχο γ΄ τάξεως κι έπειτα ναύαρχο. Μετά τη μεταπολίτευση του 1843, ο Κανάρης έγινε υπουργός Ναυτικών στην κυβέρνηση Μεταξά και κατόπιν στην κυβέρνηση Κωλέττη. Το 1854 έγινε υπουργός Ναυτικών στην κυβέρνηση Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Το 1861 δεν δέχτηκε τη σύνταξη που του παραχωρήθηκε, προκειμένου να μπορεί να υποστηρίζει τις ολοένα και πιο προοδευτικές θέσεις που έπαιρνε.

Το καλοκαίρι του 1862 ο Όθωνας του ανέθεσε τον σχηματισμό κυβέρνησης. Ο Κανάρης πρότεινε έναν κατάλογο με υπουργούς, που όλοι τους είχαν σχεδόν επαναστατικές απόψεις, λέγοντας στον Όθωνα ότι μόνο με τέτοια κυβέρνηση και η μοναρχία θα ήταν δυνατό να σωθεί και η τάξη στη χώρα να διατηρηθεί. Ο Όθωνας όμως δεν δέχθηκε και έδωσε την εντολή στον Ιωάννη Κολοκοτρώνη. Ο Κανάρης πέρασε ανοιχτά στην αντιπολίτευση.

Μετά την έξωση του Όθωνα έγινε μέλος της υπό τον Βούλγαρη τριανδρίας (μαζί και με τον Ρούφο) και πήγε, επικεφαλής επιτροπής, στη Δανία για να προσφέρει τον θρόνο στον μετέπειτα βασιλιά Γεώργιο. Διετέλεσε υπουργός Ναυτικών στην κυβέρνηση Ρούφου. Κατόπιν το 1864 σχημάτισε ο ίδιος κυβέρνηση, μετά από ένα μήνα παραιτήθηκε και σχημάτισε και πάλι κυβέρνηση, η οποία παρέμεινε επί ένα χρόνο στην εξουσία. Κατόπιν παραιτήθηκε οριστικά, θέλοντας να αποσυρθεί από τον δημόσιο βίο καθώς είχε υπερβεί τα 75 χρόνια. Στο σπίτι όπου έμενε, στην Κυψέλη, συνέρρεαν πολίτες από παντού για να δουν τον «Ναύαρχο», όπως τον αποκαλούσαν. Το 1877 ετέθη επικεφαλής οικουμενικής κυβέρνησης για να αντιμετωπιστούν οι δύσκολες για την χώρα περιστάσεις που δημιούργησε ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος.

Το τέλος
Στις 2 Σεπτεμβρίου 1877 πέθανε, όντας εν ενεργεία πρωθυπουργός. Η τελευταία του κατοικία βρίσκεται δίπλα στην είσοδο του Α' Νεκροταφείου.

Είχε παντρευτεί την Δέσποινα Μανιάτη. Παιδιά τους ήταν:

ο Νικόλαος (γεννήθηκε το 1818, στάλθηκε με ειδική αποστολή στη Βηρυττό, σκοτώθηκε το 1848),
ο Θεμιστοκλής (γεννήθηκε το 1819, στάλθηκε στην Αίγυπτο με ειδική αποστολή, σκοτώθηκε το 1851),
ο Θρασύβουλος (γεννήθηκε το 1820, κατατάχθηκε στο Ναυτικό, έγινε ναύαρχος, πέθανε το 1898),
ο Μιλτιάδης (γεννήθηκε το 1822, κατατάχθηκε στο Ναυτικό όπου διακρίθηκε, έγινε ναύαρχος, έβγαινε πολλά χρόνια βουλευτής, έγινε τρεις φορές υπουργός Ναυτικών το 1864, το 1871 και το 1878, πέθανε το 1899),
ο Λυκούργος (γεννήθηκε το 1826, σπούδασε νομικά, πέθανε το 1865),
η Μαρία (γεννήθηκε το 1828, παντρεύτηκε τον Α. Μπαλαμπάνο, πέθανε το 1847),
ο Αριστείδης (γεννήθηκε το 1831, ήταν αξιωματικός και σκοτώθηκε στις ταραχές του 1863 έξω από τον οικίσκο των ανακτόρων στην οδό Ηρώδου του Αττικού).

[το 1937... πεθαίνει στη Λοζάννη σε ηλικία 74 ετών ο βαρόνος Πιέρ ντε Κουμπερντέν, ο άνθρωπος, που αφιέρωσε τη ζωή και την περιουσία του στο όνειρο της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων και συνέταξε το κείμενο του Ολυμπιακού Όρκου]

το 1937... πεθαίνει στη Λοζάννη σε ηλικία 74 ετών ο βαρόνος Πιέρ ντε Κουμπερντέν, ο άνθρωπος, που αφιέρωσε τη ζωή και την περιουσία του στο όνειρο της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων και συνέταξε το κείμενο του Ολυμπιακού Όρκου

Ο Πιερ ντε Κουμπερτέν γεννήθηκε το 1863 στο Παρίσι. Αγάπησε τα σπορ και ασχολήθηκε ενεργά με την ξιφασκία, την κωπηλασία, την πυγμαχία και την ποδηλασία. Επηρεασμένος από επισκέψεις του σε βρετανικά σχολεία, εργάστηκε σκληρά για εισαχθεί η Φυσική Αγωγή στα σχολεία της Γαλλίας
Το 1894 διοργάνωσε Διεθνές Αθλητικό Συνέδριο στο Παρίσι γι' αυτό το θέμα με συμμετοχή 13 χωρών. Στο Συνέδριο αυτό πάρθηκε η απόφαση να ξεκινήσουν και πάλι οι Ολυμπιακοί Αγώνες και μάλιστα στη χώρα που γεννήθηκαν, στην Ελλάδα. Αποφασιστική ήταν η συμβολή του Έλληνα λόγιου Δημήτρη Βικέλα.

 

Ο Κουμπερτέν επιθυμούσε ακόμη να υπάρχει μια μόνιμη Επιτροπή για την οργάνωση και την επίβλεψη των Αγώνων. Την αποδέχτηκαν οι αντιπρόσωποι των χωρών: Ελλάδας, Γαλλίας, Αγγλίας, Η.Π.Α., Αυστραλίας, Βελγίου, Βοημίας, Ισπανίας, Ιταλίας, Ολλανδίας, Ουγγαρίας, Σουηδίας και Σοβιετικής Ένωσης. Σήμερα στην επιτροπή μετέχουν περισσότερα κράτη απ' ό,τι στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Πρώτος πρόεδρός της υπήρξε ο Δημήτριος Βικέλας (ο οποίος πρότεινε την τέλεση των πρώτων Ολυμπιακών Aγώνων στην Αθήνα το 1896) και πρώτος γενικός γραμματέας της ο Πιέρ ντε Κουμπερτέν.

 

Έτσι, στις 23 Ιουνίου 1894 ο Κουμπερτέν ίδρυσε τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή και διαμόρφωσε τη δομή του Ολυμπιακού Κινήματος. Διετέλεσε Πρόεδρος της από το 1896 έως το 1925. Ασχολήθηκε με την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων ακόμα και ως προς τις λεπτομέρειες. Δημιούργησε τους πέντε Ολυμπιακούς κύκλους, το σύνθημα των Αγώνων και καθιέρωσε τις διαδικασίες της τελετής έναρξης και της τελετής λήξης.

 

 

ΠPΩTOI OΛYMΠIAKOI AΓΩNEΣ

 

Οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το 1896 στην Αθήνα στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Συμμετείχαν σ' αυτούς 13 κράτη και 311 αθλητές.

 

Κάθε φορά που ένας αθλητής νικούσε, παιζόταν ο εθνικός ύμνος της χώρας του και κυμάτιζε η σημαία της. Οι αθλητές ήταν λίγοι επειδή πλήρωσαν μόνοι τους τα έξοδά τους.

 

Η έναρξη του αγωνιστικού προγράμματος των Αγώνων της Αθήνας πραγματοποιήθηκε στις 26 Μαρτίου (7 Απριλίου, σύμφωνα με το νέο ή γρηγοριανό ημερολόγιο). Από την πρώτη κιόλας μέρα, πλήθος κόσμου είχε κατακλύσει το Παναθηναϊκό Στάδιο. Οι διοργανωτές, με βάση τα έργα που είχαν πραγματοποιηθεί για την αύξηση των θέσεων του σταδίου, υπολόγισαν πως στις κερκίδες του συγκεντρώθηκαν πάνω από 80.000 θεατές.

 

Πριν τη διεξαγωγή των πρώτων αγωνισμάτων πραγματοποιήθηκε μια λαμπρή τελετή έναρξης, η οποία ουσιαστικά άνοιξε την αυλαία της πρώτης ολυμπιακής διοργάνωσης των νεότερων χρόνων. Την κήρυξη της έναρξης του αγωνιστικού μέρους εκφώνησε ο βασιλιάς Γεώργιος Α, αφού είχε προηγηθεί ο λόγος του προέδρου της οργανωτικής επιτροπής και διαδόχου του θρόνου Κωνσταντίνου για τη σημασία της αναβίωσης των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων.

 

Η παρέλαση των αθλητών, έτσι όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, καθιερώθηκε από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου στα 1908.

 

Αλλά και η τελετή λήξης την τελευταία μέρα των Αγώνων διαφοροποιήθηκε από αυτή που καθιερώθηκε σε μεταγενέστερες Ολυμπιάδες. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, την τελευταία μέρα είχε προγραμματιστεί η απονομή των επάθλων στους νικητές των αγωνισμάτων, η οποία δε γινόταν λίγο μετά τη διεξαγωγή του αγωνίσματος, όπως συμβαίνει στις μέρες μας.

 

Την απονομή κυπέλλων, μεταλλίων, διπλωμάτων και κλάδων αγριελιάς από την Ολυμπία έκανε ο Γεώργιος Α, πάνω σε μια ειδική εξέδρα που είχε κατασκευαστεί ειδικά για την περίσταση. Εντούτοις μετά το τέλος της απονομής, μολονότι δεν προβλεπόταν από το πρόγραμμα, οι αθλητές αυθόρμητα και χωρίς να είναι συντεταγμένοι σχημάτισαν τη δική τους παρέλαση με επικεφαλής το Σπύρο Λούη. Παρόμοιες εκδηλώσεις πραγματοποιούνται από τους αθλητές σε κάθε, προβλεπόμενη πλέον, τελετή λήξης των πιο πρόσφατων Αγώνων.

 

Για πρώτη φορά οι γυναίκες πήραν μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού. Η πρώτη γυναίκα που νίκησε ήταν η Αγγλίδα τενίστρια Σαρλότ Κούπερ. Το 1928 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Άμστερνταμ ο στίβος μπήκε ως αγώνισμα και για τις γυναίκες. Σήμερα οι γυναίκες είναι πολύ γυμνασμένες και δεν υστερούν σε φυσική κατάσταση. Σχεδόν για κάθε ανδρικό άθλημα υπάρχει και το αντίστοιχο γυναικείο.

 

H ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΣTHN OΛYMΠIA

 

Όταν πέθανε ο Κουμπερτέν, το 1937, το πένθος δεν ήταν μόνο για την Ελλάδα αλλά για όλο τον κόσμο. Ο ίδιος αγάπησε τόσο πολύ την Ολυμπία, που ζήτησε να θάψουν την καρδιά του εκεί.

 

Πράγματι, η καρδιά του βρίσκεται θαμμένη σε ειδική στήλη στην Ολυμπία, όπως ο ίδιος το θέλησε.

 

Η φιλοσοφία του βαρόνου Πιερ ντε Κουμπερτέν: Ο Κουμπερτέν πίστευε ότι ο αθλητισμός μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να διαμορφώσει καλό χαρακτήρα. Τι' αυτόν σημασία είχε όχι η νίκη αλλά η συμμετοχή.

 

Πίστευε ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες μπορούν να βοηθήσουν τους λαούς να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, να βοηθήσουν στην ειρήνη, στην κατανόηση και στη συνεργασία. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Άβερυ Μπραντέιτζ (Πρόεδρος της Δ.Ο.Ε. 1952-1972) για τον αναβιωτή των Αγώνων:

 

"Ο Πιερ ντε Κουμπερτέν ήταν παιδαγωγός αλλά και αθλητής, και κύριος στόχος του με την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν να αποτελέσουν παράδειγμα, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία μιας καλύτερης και υγιέστερης ανθρωπότητας, ενός ευτυχέστερου και πιο ειρηνικού κόσμου".

 

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα ήταν μόνο μια μακρινή ανάμνηση της Κλασικής Αρχαιότητας χωρίς το όραμα του βαρόνου Πιερ ντε Κουμπερτέν και μερικών άλλων ανθρώπων της εποχής του. Το όραμα του φωτισμένου αυτού Γάλλου και των άλλων οραματιστών που προηγήθηκαν (π.χ. Ε. Ζάππα, Δ. Βικέλα κ.ά.) ήταν να ζωντανέψουν και πάλι τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

[το 1983... πεθαίνει η ηθοποιός Έλλη Λαμπέτη.]

το 1983... πεθαίνει η ηθοποιός Έλλη Λαμπέτη.

Η Έλλη Λαμπέτη  ήταν μια από τις μεγαλύτερες ελληνίδες ηθοποιούς
Βιογραφία
Γεννήθηκε στα Βίλια Αττικής. Το πραγματικό της όνομα ήταν Έλλη Λούκου. Ο πατέρας της Κώστας Λούκος είχε μια ταβέρνα στα Βίλια Αττικής και η μητέρα της ήταν η Αναστασία Σταμάτη. Είχε 6 αδέρφια, εκ των οποίων ένα δίδυμο αδελφό, που πεθαίνει από φυματίωση το 1941. Το 1928 η οικογένεια μετακόμισε στην Αθήνα. Με τον Αλέκο Αλεξανδράκη έζησαν πάλι έναν θυελλώδη έρωτα που διήρκεσε δύο χρόνια και συμπρωταγωνίστησαν και στο θέατρο. Ο γάμος της με τον Μάριο Πλωρίτη (ο οποίος παρέμεινε αιώνιος φίλος της και στάθηκε δίπλα της μέχρι το τέλος της ζωής της) το 1950 υπήρξε ατυχής, χώρισαν το 1953, όταν γνωρίστηκε με τον Δημήτρη Χορν, και μαζί έγραψαν μία από τις πιο λαμπερές σελίδες στην ιστορία του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου και υπήρξαν αγαπημένο ζευγάρι στη ζωή και στη σκηνή. Όμως, δεν παντρεύτηκαν ποτέ και επιπλέον η Λαμπέτη αναγκάστηκε να κάνει έκτρωση στο παιδί που κυοφορούσε από εκείνον.

Από τον Δ. Χορν χώρισε το 1959, όταν γνώρισε τον αμερικανό συγγραφέα Γουέηκμαν (Frederic Wakeman), τον οποίο παντρεύτηκε, αλλά χώρισε το 1976 μετά από πολλά προβλήματα και όντας χρόνια εν διαστάσει. Σημαντική γνωριμία στη ζωή της στάθηκε ο γνωστός ηθοποιός Κώστας Καρράς, με τον οποίο η Λαμπέτη ονειρευόταν για άλλη μια φορά τον γάμο και την οικογένεια. Θα παίξουν μαζί στο "Θυμήσου τον Σεπτέμβρη", αλλά εμπόδιο στα σχέδιά της είναι το νεαρό της ηλικίας του και το ότι εκείνος είναι παντρεμένος, κάτι που η ίδια αγνοούσε. Θα μάθει την αλήθεια από τη γνωστή πλέον ηθοποιό Βέρα Κρούσκα, η οποία έκανε τα πρώτα θεατρικά της βήματα στο πλευρό της Λαμπέτη.

Ο καρκίνος κάνει την εμφάνιση της στη ζωή της ηθοποιού (1969). Αφού της στέρησε τις αγαπημένες της αδερφές, τις οποίες έχασε όλες (εκτός από την αδερφή της Αντιγόνη, η οποία έζησε αρκετά χρόνια και μετά το θάνατο της Έλλης) από καρκίνο του μαστού, ο καρκίνος χτύπησε την πόρτα και της ίδιας. Μετά την εγχείρηση (ολική μαστεκτομή) στην οποία υποβλήθηκε στις ΗΠΑ επιστρέφει και προσπαθεί να το ξεπεράσει.

Μια προσπάθεια υιοθεσίας από κοινού με τον Γουέηκμαν, (της μικρής Έλίζας) της δημιούργησε πλείστα προβλήματα, όταν δικαστική απόφαση την υποχρέωσε να επιστρέψει το παιδί, μετά παρέλευση 4 χρόνων, στους φυσικούς γονείς του. Η περιπέτεια αυτή της δημιούργησε γενική κατάπτωση και μελαγχολία, που την κράτησε μακριά από το θέατρο. Η επάρατη νόσος όμως ήρθε να συμπληρώσει την τραγωδία της μεγάλης αυτής ηθοποιού, κάνοντας την επανεμφάνισή της μετά από 11 χρόνια, το 1980. Οι μεταστάσεις ήταν συνεχείς. Οι χημειοθεραπείες στις οποίες υποβλήθηκε έπληξαν τις φωνητικές της χορδές, με αποτέλεσμα σταδιακά να χάσει και τη φωνή της. Η τελευταία παράσταση στην οποία πρωταγωνίστησε στην Αθήνα ήταν τα "Παιδιά ενός κατώτερου Θεού" στο ρόλο της κωφάλαλης Σάρα.

Στις 3 Σεπτεμβρίου 1983 άφησε τη τελευταία της πνοή σε νοσοκομείο των ΗΠΑ που είχε μεταβεί λίγες εβδομάδες πριν. Η τελευταία προσφορά της ήταν η δωρεά των ματιών της.

Η Έλλη Λαμπέτη είχε τιμηθεί με το επαμειβόμενο βραβείο Μαρίκας Κοτοπούλη για την διετία 1949-1951.

Επαγγελματική σταδιοδρομία
 
Το θέατρο Λαμπέτη στη Λ. Αλεξάνδρας στην Αθήνα.Το 1941 έδωσε εξετάσεις και απέτυχε τόσο στη δραματική σχολή του Εθνικού θεάτρου όσο και στη σχολή Κοτοπούλη. Η ίδια η Μαρίκα Κοτοπούλη όμως αναγνώρισε το ταλέντο της και την έκανε δεκτή στη σχολή της. Άλλαξε το επώνυμο της από Λούκου σε Λαμπέτη όταν διάβασε το βιβλίο "Αστραπόγιαννος" του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Πρώτη της θεατρική εμφάνιση το 1942 στο έργο "Η Χάνελε πάει στο Παράδεισο" του Γκέρχαρντ Χάουπτμαν. Η συμμετοχή της όμως στο έργο "Γυάλινος κόσμος" στο θέατρο του Κάρολου Κουν είναι εκείνο που την καθιερώνει ως εξαίρετη ηθοποιό. Από το 1949 ανήκει στο θίασο του Κ. Μουσούρη όπου και η μεγαλύτερη μέχρι τότε επιτυχία της σημείωσε στο έργο "Πέγκ καρδούλα μου". Συμπρωταγωνίστρια με τον Δ. Χορν και τον Γ. Παππά ανέβασε κλασσικά έργα όπως "Νυφικό κρεβάτι", "Παιχνίδι της Μοναξιάς" κ.ά. Επίσης συνεργάστηκε στο θέατρο με μεγάλους ηθοποιούς, όπως ήταν ο Μάνος Κατράκης, που επιπλέον τους συνέδεε βαθιά φιλία. Τελευταία της παρουσία στο Θέατρο ήταν το 1981 στο έργο "Σάρα - Τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού" υποδυόμενη με απίστευτη επιτυχία τη κωφάλαλη Σάρα. Αλλά και στον ελληνικό κινηματογράφο οι επιτυχίες της δεν ήταν λίγες, ιδιαίτερα στο "Κορίτσι με τα μαύρα", "Κυριακάτικο ξύπνημα" αλλά και στο "Η Κάλπικη λίρα".


Θεατρογράφημα
Το ταξίδι του γάμου (Κάρλο Ντε Φρις) Θίασος Κοτοπούλη 1942
Αλάτι και πιπέρι Θίασος Κοτοπούλη 1942
Η Χάννελε πάει στον παράδεισο(Γκ. Χάουπτμαν)Θίασος Κοτοπούλη 1942
Ο ψεύτης και η καλόγρια (Κουρτ Γκετς) Θίασος Κοτοπούλη 1944
Φουσκοθαλασσιές (Δημήτρης Μπόγρης) Θίασος Κοτοπούλη 1944
Σκάνδαλο σε γυμνάσιο θηλέων (Λαντ. Φοντόρ) Θίασος Μιράντας,Μουσούρη,Νέζερ 1944
Χάιλ Χίτλερ (Δ. Ευαγγελίδη- Αλ. Σακελλάριου) Θίασος Μουσούρη 1944
Η μεγάλη στιγμή (Αλέκου Λιδωρίκη) Θίασος Μουσούρη 1945
Οι έμποροι της δόξας (Μαρσέλ Πανιώλ-Πωλ Νιβουά) Θίασος Μουσούρη 1945
Η κυρία προέδρου (Μ.Εννεκέν-Πωλ Βεμπέρ) Θίασος Μουσούρη 1945
Μποέμ (Ρενάτο Μόρντο) Θεατρική εταιρεία Μουσούρη, Μόρντο, Ανεμογιάννη 1945
Εμείς κι ο χρόνος (Τζων Πρίσλευ) Θέατρο Τέχνης 1946
Γυάλινος Κόσμος (Τένεση Ουίλλιαμς) Θέατρο Τέχνης 1946
Αντιγόνη (Ζαν Ανούιγ) Θέατρο Τέχνης 1947
Ο γάμος της Μπάρμπαρα (Τζέημς Μπάρι) Θέατρο Τέχνης 1947
Το φιόρο του Λεβάντε (Γρηγόριος Ξενόπουλος) Θέατρο Τέχνης 1947
Ήταν όλοι τους παιδιά μου (Άρθουρ Μίλλερ) Θέατρο Τέχνης 1947
Ζωή με τον πατέρα (Χάουαρντ Λίντσευ- Ράσσελ Κρουζ) Θέατρο Τέχνης 1947
Ο ανακριτής έρχεται (Τζων Πρίσλευ) Θέατρο Τέχνης 1948
Ματωμένος Γάμος (Φρεδερίκο Γκαρθία Λόρκα) Θέατρο Τέχνης 1948
Ο Απόλλων του Μπελάκ (Ζαν Ζιρωντού) Θίασος Κατερίνας 1948
Χρυσή μου Ρουθ (Νόρμαν Κράσνα) Θίασος Κατερίνας 1948
Ο κουρέας της Σεβίλλης (Μπωμαρσαί) Εθνικό Θέατρο 1948
Οι Φοιτητές (Γρηγόριος Ξενόπουλος) Εθνικό Θέατρο 1949
Φθινοπωρινή Παλίρροια (Δάφνη ντυ Μωριέ) Θίασος Κατερίνας 1949
Οι τρομεροί εραστές (Νόελ Κάουαρντ) Θίασος Κατερίνας 1949
Η κληρονόμος (Ρουθ-Αυγούστου Γκετς) Θίασος Μουσούρη 1949
Η ανθρώπινη φωνή (Ζαν Κοκτώ) Θίασος Μουσούρη 1950
Λίλιομ (Φέρεντς Μολνάρ) Θίασος Μουσούρη 1950
Ένας αξιοθαύμαστος υπηρέτης (Τζέημς Μπάρρι) Θίασος Μουσούρη 1950
Πεγκ, καρδούλα μου (Τζ. Χαρτλευ Μάννερς) Θίασος Μουσούρη 1950
Χαμένοι στο σκοτάδι (Πωλ Βίνσετ Κάρρολλ) Θίασος Μουσούρη 1951
Το κουρέλι (Ντάριο Νικοντέμι) Θίασος Μουσούρη 1951
Βαθειά, γαλάζια θάλασσα (Τέρενς Ράττιγκαν) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1952
Ξενοδοχείο η ευτυχία (Μαρκ Ζιλμπέρ Σωβαζόν) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1952
Νόρα-Το σπίτι της Κούκλας (Ερρίκου Ίψεν) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1953
Αγαπούλα (Άρθουρ Σνίτσλερ) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1953
Τρεις άγγελοι (Αλμπέρ Υσσόν) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1953
Γαλάζιο Φεγγάρι (Χιου Χέρμπερτ) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1953
Ο άνθρωπος με την ομπρέλα (Ντάινερ-Μόρρουμ) Θίασος Λαμπέτη, Παππά, Χορν 1954
Πρόσκληση στον πύργο (Ζαν Ανούιγ) Θίασος Μουσούρη 1955
Το τελευταίο βαλς (Σώμερσετ Μωμ) Θίασος Μουσούρη 1956
Νυχτερινή επίσκεψη (Γκέγιερ) Θίασος Μουσούρη 1956
Αριστοκρατικός δρόμος (Τζέημς Μπάρρι) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1956
Βροχοποιός (Ν.Ρίτσαρντ Νας) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1956
Ζιζή (Αννίτα Λους) Θίασος Λαμπέτη Χορν 1957
Το νυφικό κρεβάτι (Γιαν ντε Νάρτογκ) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1957
Ένα ζευγάρι παπούτσια (Κλωντ Μανιέ) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1958
Το παιχνίδι της μοναξιάς (Ουίλλιαμ Γκιμπσον) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1958
Ο Βαβάς (Αντρέ Ρουσσέν) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1958
Η κυρία με τις καμέλιες (Αλέξανδορς Δουμάς) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1959
Εραστής από χαρτόνι (Ζακ Ντεβάλ) Θίασος Λαμπέτη, Χορν 1959
Το θαύμα της της Άννυ Σάλλιβαν (Ουίλλιαμ Γκίμπσον) Θίασος Λαμπέτη 1961
Πεγκ, καρδούλα μου (Τζ. Χάρτλευ Μάννερς) Θίασος Λαμπέτη 1961
Η μικρή μας πόλη (Θόρντον Γουάιλντερ) Θίασος Λαμπέτη 1962
Ανοιξιάτικο τραγούδι (Τζων Βαν Ντρούτεν) Θίασος Λαμπέτη 1962
Οντίν (Ζαν Ζιρωντού) Θίασος Λαμπέτη 1962
Η κληρονόμος (Ρουθ-Αυγούστου Γκετς) Θίασος Λαμπέτη 1962
Σαμπρίνα (Σάμιουελ Τέηλορ) Θίασος Λαμπέτη 1963
Ατζαλένιο γοβάκι (Πωλ Κλωντέλ) Εθνικό Θέατρο 1964
Ξυπόλητη στο πάρκο (Νηλ Σάιμον) Θίασος Λαμπέτη 1964
Λεωφορείο ο Πόθος (Τένεση Ουίλλιαμς) Θίασος Λαμπέτη 1965
Αγία Ιωάννα (Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω) Θίασος Λαμπέτη 1966
Μαμζέλ Πέπσυ (Πιερ Εντμόν Βικτόρ) Θίασος Λαμπέτη 1966
Θυμήσου το Σεπτέμβρη (Νόελ Κάουαρντ) Θίασος Λαμπέτη 1967
Σαράντα καράτια (Πιερ Μπαριγιέ) Θίασος Λαμπέτη 1968
Φράνκυ (Κάρσον Μακ Καλλερς) Θίασος Λαμπέτη 1969
Το άνθος του κάκτου (Πιερ Μπαριγιέ-Ζαν Πιερ Γκρεντύ) Θίασος Λαμπέτη 1970
Τσιν τσιν (Φρανσουά Μπιγιεντού) Θίασος Λαμπέτη, Κωνσταντάρα 1970
Μια λαίδη στο σφυρί ( Σώμερσετ Μωμ) Θίασος Λαμπέτη, Κωνσταντάρα 1970
Ο λογαριασμός (Φρανσουάζ Ντορέν) Θίασος Λαμπέτη 1971
Πέντε Θεατρικές μορφές:Ζαν Κοκτώ-Η ψεύτρα, Αυγούστου Στρίντμπεργκ-Η πιο δυνατή, Ζαν Κοκτώ- Την έχασα, Κάθρην Μάνσφηλντ, Ζαν Κοκτώ-Η ανθρώπινη φωνή Θίασος Λαμπέτη 1971
Γλυκιά Ίρμα (Αλεξάντερ Μπερεφφόρ-Μαργκερίτ Μονό) Θίασος Λαμπέτη 1972
Η τυφλόμυγα (Α.Λίκμπορν) Θίασος Λαμπέτη, Κατερίνας 1972
Μικρές αλεπούδες (Λίλιαν Χέλμαν) Θίασος Λαμπέτη, Κατερίνας 1973
Ο Βυσσινόκηπος (Άντον Τσέχοφ) Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος 1974
Δεσποινίς Μαργαρίτα (Ρομπέρτο Αλτάιντε) Θίασος Λαμπέτη 1975
Φθινοπωρινή ιστορία (Αλεξέι Αρμπούζοφ) Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο 1977
Έξι μονόπρακτα: Μπέρτολτ Μπρεχτ-Η εβραία(από το «Τρόμος και Αθλιότητα στο Γ’ Ράιχ), Αυγούστου Στρίντμπεργκ-Η Πιο Δυνατή, Τσέχοφ-Αρού Όλυα («Μια Ψυχούλα»), Ζαν Κοκτώ-Η ανθρώπινη φωνή, Η ψεύτρα, Ο Πιερότος(«Την έχασα») Θίασος Λαμπέτη 1978
Φιλουμένα Μαρτουράνο (Εντουάρντο ντε Φιλίππο) Θίασος Λαμπέτη 1978
Ντόλλυ-«Η Προξενήτρα» (Θόρντον Ουάιλντερ) Θίασος Λαμπέτη 1980
Σάρα, Τα Παιδιά ενός Κατώτερου Θεού (Μαρκ Μέντοφ) Θίασος Λαμπέτη 1981



Οι ταινίες
Αδούλωτοι σκλάβοι (1946) .... Τατιάνα
Παιδιά της Αθήνας (1947)
Διαγωγή μηδέν (1949) .... Μπίλιω Φουντούκα
Ματωμένα Χριστούγεννα (1951) .... Ελένη
Κυριακάτικο ξύπνημα (1953) .... Μίνα Λαμπρινού
Η κάλπικη λίρα (1954) .... Αλίκη
Το κορίτσι με τα μαύρα (1956) .... Μαρίνα
Το τελευταίο ψέμα (1957) ... Χλόη
Χαμένο κορμί (The Wastrel/Il Relitto) (1961) .... κυρία Μπελ
Μια μέρα, ο πατέρας μου (One Day, My Daddy) (1968)

Την τηλεοπτική περίοδο 2006 - 2007 προβλήθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό Alpha τηλεοπτική σειρά 20 επεισοδίων, με τίτλο Έλλη Λαμπέτη: Η τελευταία παράσταση, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο της βιογράφου της Λαμπέτη Φρίντας Μπιούμπι,("Έλλη Λαμπέτη: Η τελευταία παράσταση" Εκδόσεις Εξάντας 1983) με πρωταγωνίστριες στο ρόλο της Λαμπέτη τις, Μαρίνα Καλογήρου (νεαρή ηλικία) και Καρυοφυλλιά Καραμπέτη (ώριμη ηλικία).

Ο Φρέντυ Γερμανός έγραψε τη βιογραφία της δεκατρία χρόνια μετά το θάνατο της (1996).

[το 1901... πεθαίνει ο ποιητής Αντρέας Εμπειρίκος.]

το 1901... πεθαίνει ο ποιητής Αντρέας Εμπειρίκος.

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος (2 Σεπτεμβρίου 1901 - 3 Αυγούστου 1975) ήταν Έλληνας ποιητής, πεζογράφος, φωτογράφος και ψυχαναλυτής. Γεννημένος στη Μπραΐλα της Ρουμανίας, εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 1902 και αργότερα παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας και αγγλικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο King's College του Λονδίνου. Την περίοδο 1926-1931 έζησε στο Παρίσι, όπου συνδέθηκε με τον κύκλο των υπερρεαλιστών και ασχολήθηκε ενεργά με την ψυχανάλυση, κοντά στον ιδρυτή της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας του Παρισιού, Ρενέ Λαφόργκ. Το 1931 εγκαταστάθηκε οριστικά στην Ελλάδα, πραγματοποιώντας την πρώτη εμφάνισή του στα ελληνικά γράμματα το 1935.

Ως λογοτέχνης ανήκει στη Γενιά του '30 και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ελληνικού υπερρεαλισμού. Ο Εμπειρίκος υπήρξε εισηγητής του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, καθώς και ο πρώτος που άσκησε την ψυχανάλυση στον ελληνικό χώρο, ασκώντας την ψυχαναλυτική πρακτική κατά την περίοδο 1935-1951. Χαρακτηρίζεται ως ένας από τους κατεξοχήν «οραματιστές ποιητές», κατέχοντας περίοπτη θέση στον ελληνικό λογοτεχνικό κανόνα, παρά τη δυσπιστία με την οποία αντιμετωπίστηκε αρχικά το έργο του. Από το σύνολο του έργου του ξεχωρίζει η πρώτη ποιητική συλλογή του, με τίτλο Υψικάμινος, ως το πρώτο αμιγώς υπερρεαλιστικό κείμενο στην Ελλάδα, ενώ ανάμεσα στα πεζά έργα του διακρίνεται το τολμηρό ερωτογράφημα Ο Μέγας Ανατολικός, που προκάλεσε αντιδράσεις για την ελευθεροστομία και το ερωτικό περιεχόμενό του. Σημαντικό τμήμα του έργου του εκδόθηκε μετά το θάνατό του.

Βιογραφία
Ο Εμπειρίκος γεννήθηκε το 1901 στη Μπραΐλα της Ρουμανίας. Οι γονείς του απέκτησαν τρία ακόμη αγόρια, τον Μαρή, τον Δημοσθένη που πέθανε νέος και τον Κίμωνα. Ο πατέρας του, Λεωνίδας Α. Εμπειρίκος ήταν εφοπλιστής, γόνος παλαιάς οικογένειας ναυτικών με καταγωγή από την Άνδρο. Μαζί με τους αδελφούς του Μιχάλη και Μαρή Εμπειρίκο, υπήρξε ιδρυτής της Εθνικής Ατμοπλοΐας Ελλάδος (1939-1935), της Embiricos Brothers, της Byron Steamship Co. Ltd. καθώς και άλλων εταιρειών. Την περίοδο 1917-18 υπήρξε επίσης βουλευτής της κυβέρνησης Βενιζέλου και υπουργός Επισιτισμού. Η μητέρα του Ανδρέα Εμπειρίκου, Στεφανία, ήταν κόρη του Λεωνίδα Κυδωνιέως από την Άνδρο και της Ρωσίδας Σολωμονίς Κοβαλένκο, από το Κίεβο. Το 1902 η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου και έξι χρόνια αργότερα στην Αθήνα. Την περίοδο 1912-17 φοίτησε στο γυμνάσιο της Σχολής Μακρή και στη συνέχεια υπηρέτησε τη θητεία του στο ναυτικό. Γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας αλλά σύντομα διέκοψε τις σπουδές του και μετακόμισε στη Λωζάνη, όπου είχε εγκατασταθεί η μητέρα του μετά το χωρισμό της από τον πατέρα του. Εκεί παρακολούθησε οικονομικά μαθήματα στο πανεπιστήμιο και έγραψε τα πρώτα του ποιήματα. Ο Οδυσσέας Ελύτης αναφέρει για τα πρώιμα ποιητικά του έργα πως «η συναισθηματική του εκτόνωση σε στίχους είχε αρχίσει τόσο πρόωρα που σε ηλικία είκοσι χρονών να διαθέτει ήδη στο ενεργητικό του ένα πλήθος ποιήματα γραμμένα πάνω στ' αχνάρια των ποιητών που κάθε φορά τον γοήτευαν περισσότερο, κατ' εξοχήν του Κωστή ΠαλαμΈργο

Λογοτεχνία
Η εμφάνιση του Εμπειρίκου στα ελληνικά γράμματα έγινε το 1935, με την έκδοση της πρώτης ποιητικής συλλογής του, Υψικάμινος, η οποία κυκλοφόρησε σε διακόσια πενήντα αντίτυπα που εξαντλήθηκαν. Κατά τον ίδιο, το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού προκλήθηκε διότι το έργο θεωρήθηκε «σκανδαλώδες, γραμμένα από έναν παράφρονα».H Υψικάμινος έχει χαρακτηριστεί ως το πρώτο δημοσιευμένο υπερρεαλιστικό ποιητικό κείμενο στην Ψυχανάλυση
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος υπήρξε ο πρώτος Έλληνας ψυχαναλυτής, που εξάσκησε την ψυχανάλυση κατά την περίοδο 1935-50[20], σε μία εποχή απαξίας της εκ μέρους της ελληνικής διανόησ�Ποίηση
Υψικάμινος (1935)
Ενδοχώρα (1945)
Γραπτά ή Προσωπική Μυθολογία (1960)
Οκτάνα (1980)
Aι Γενεαί πάσαι ή Η σήμερον ως αύριον και ως χθες (1984)
Ες Ες Eς Ερ Ρωσσία (1995)

Πεζά
Αργώ ή Πλους αεροστάτου (1980)
Ο Μέγας Ανατολικός (1990-92)
Ζεμφύρα ή Το μυστικό της Πασιφάης (1998)
Νικόλαος Εγγονόπουλος ή το θαύμα του Ελμπασάν και του Βοσπόρου, διάλεξη για τον Νίκο Εγγονόπουλο (1999)

Φωτογραφία
Φωτοφράκτης (2001)
Η Άνδρος του Ανδρέα Εμπειρίκου (2004)
Ταξίδι στη Ρωσσία (2001). Ημερολόγιο και φωτογραφίες (Δεκέμβριος 1962)

Ψυχολογία
Μια Περίπτωσις Ιδεοψυχαναγκαστικής Νευρώσεως με Πρόωρες Εκσπερματώσεις και Άλλα Ψυχαναλυτικά Κείμενα (2001)