12 Σεπτεμβριου

12 Σεπτεμβρίου

το 490 π.X. ... οι Αθηναίοι νικούν τον στρατό των Περσών στη Μάχη του Μαραθώνα.

το 1213... πεθαίνει ο βασιλιάς Πέτρος ο Β' του Άραγκον.

το 1362... πεθαίνει ο πάπας Ινοκέντιος Στ'.

το 1494... γεννιέται ο Λορέντζο των Μεδίκων, Ιταλός πολιτικός και άρχοντας της Φλωρεντίας κατά την ακμή της ιταλικής Αναγέννησης

το 1609... ο Βρετανός εξερευνητής και θαλασσοπόρος Χένρι Χάντσον, ανακαλύπτει τον ποταμό, που αποτελεί φυσικό σύνορο ανάμεσα στη Νέα Υόρκη και το Νιου Τζέρσι, στον οποίο δίνει το όνομά του.

το 1683... πραγματοποιείται η Μάχη της Βιέννης, που έβαλε στην τελική ευθεία την αντιπαράθεση ανάμεσα στις χριστιανικές δυνάμεις της Δύσης και την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

το 1764... πεθαίνει ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους συνθέτες και θεωρητικούς του μπαρόκ, ο Ζαν Φιλίπ Ραμό.

το 1818... γεννιέται ο Αμερικανός εφευρέτης, Ρίτσαρντ Γκάτλινγκ, που κατασκεύασε το πρώτο αποτελεσματικό πυροβόλο, στο οποίο έδωσε το όνομά του.

το 1846... η Βρετανίδα ποιήτρια Ελίζαμπεθ Μπάρετ κλέβεται με το Βρετανό συγγραφέα και δραματουργό, Ρόμπερτ Μπράουνινγκ και παντρεύονται.

το 1880... γεννιέται ο Αμερικανός δημοσιογράφος και κοινωνικός σχολιαστής, Χένρι Λούις Μένκεν, γνωστός για τον κυνισμό και την ελεύθερη σκέψη του.

το 1885... ρεκόρ τερμάτων στην Μεγάλη Βρετανία σημειώνεται στον αγώνα του Σκοτσέζικου Κυπέλλου Arboarth- Don Accord 36-0, όπου ο επιθετικός John Petrie σκοράρει 13 γκολ. Για την ίδια διοργάνωση η Dundee Harp κερδίζει τους Aberdeen Rovers με 35-0.

το 1888... γεννιέται ο Γάλλος ηθοποιός Μορίς Σεβαλιέ.

το 1897... γεννιέται η Γαλλίδα επιστήμονας, Ιρέν Ζιλιό Κιουρί, κόρη του ζεύγους Μαρίας και Πιετ Κιουρί και σύζυγος του Φρεντερίκ Ζιλιό.

το 1913... γεννιέται ο Τζέσε Όουενς, ο μαύρος αθλητής του στίβου που κέρδισε 4 χρυσά μετάλλια στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου ξεφτιλίζοντας στην πράξη τις θεωρίες του Αδόλφου Χίτλερ περί άριας φυλής. Στην απονομή ο Χίτλερ αποχώρησε επιδεικτικά.

το 1914... γεννιέται ο Βρετανός ηθοποιός Ντέσμοντ Λιούελιν, γνωστός από το ρόλο του Q στις ταινίες του Τζέιμς Μποντ.

το 1919... ο Αδόλφος Χίτλερ, παλιός εθελοντής πεζικάριος, γίνεται μέλος του γερμανικού Εργατικού Κόμματος.

το 1921... η Τουρκία ζητά να της δοθούν η Σμύρνη και η Αδριανούπολη. Η Ελλάδα απορρίπτει κάθε παρόμοια σκέψη.

το 1925... η ομάδα τένις των ΗΠΑ κατακτά το Davis Cup για 6η συνεχόμενη χρονιά κερδίζοντας την Γαλλία σε πέντε αγώνες.

το 1931... γεννιέται ο Βρετανός ηθοποιός, Ίαν Χολμ.

το 1933... ο Ουγγροαμερικανός φυσικός, Λεο Σλιζάρντ συλλαμβάνει την ιδέα της αλυσιδωτής αντίδρασης.

το 1934... γεννιέται ο Αμερικανός δρομέας στα 400μ Γκλεν Ντέιβις, ο οποίος αναδείχτηκε Ολυμπιονίκης στους Ολυμπιακούς αγώνες της Μελβούρνης το 1956 και της Ρώμης το 1960.

το 1938... γεννιέται η διεθνούς φήμης σοπράνο Τατιάνα Τροϊάνος.

το 1938... ο Αδόλφος Χίτλερ ζητά να κηρυχτούν αυτόνομοι οι Γερμανοί, που ζουν στο Σούντετεν της Τσεχοσλοβακίας.

το 1939... ο Φράνκο απαγορεύει στα ισπανικά πλοία να μεταφέρουν όπλα.

το 1940... η Ελβετία επαναβεβαιώνει την ουδετερότητά της.

το 1943... ο δικτάτορας της Ιταλίας, Μπενίτο Μουσολίνι διαφεύγει τη σύλληψη στο σπίτι του βοηθούμενος από το Γερμανό διοικητή, Ότο Σκορτζένι.

το 1944... γαλλικά στρατεύματα αποβιβάζονται στην Ινδοκίνα.

το 1944... γεννιέται ο τραγουδιστής της αγάπης, Μπάρι Γουάιτ.

το 1949... γεννιέται ο ηγέτης των "Dire Straits", Μάρκ Νόπφλερ.

το 1951... στις ΗΠΑ, ο Μάρσαλ αποχωρεί από τη θέση του υπουργού Άμυνας.

το 1952... οι Σοβιετικοί ασκούν βέτο στην απόφαση των Γάλλων να συμπεριληφθεί το Βιετνάμ του Μπάο Ντάι στον ΟΗΕ.

το 1953... ο γερουσιαστής και μετέπειτα Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι παντρεύεται την Τζάκι Μπουβιέ.

το 1953... ο Νικίτα Χρουτσόφ εκλέγεται πρώτος γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ.

το 1958... γεννιέται ο Πορτορικανός μποξέρ, Γουιλφρέντο Μπενίτεζ, που αναδείχθηκε τρεις φορές πρωταθλητής κόσμου.

το 1959... αρχίζουν στις Βρυξέλλες συνομιλίες για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ.

το 1960... στις ΗΠΑ, ο τυφώνας Ντόνα, που πλήττει την Ανατολική Ακτή, θεωρείται ως ο χειρότερος που έχει εμφανιστεί ποτέ στη χώρα.

το 1961... γεννιέται ο μουσικοσυνθέτης και τραγουδιστής Στέφανος Κορκολής.

το 1961... στο Λονδίνο, ο Μπέρτραντ Ράσελ φυλακίζεται επειδή διαμαρτυρείται κατά των πυρηνικών όπλων.

το 1962... ξεκινά στο Βελιγράδι το 7ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Αθλητισμού (ΕΠΑ). Για πρώτη φορά διεξάγονται οι αγώνες σε βαλκανική χώρα.

το 1966... γεννιέται ο Αμερικανός τραγουδιστής και πιανίστας, Μπον Φολντς, που αρχικά ξεκίνησε ως μέλος του συγκροτήματος Ben Folds Five.

το 1969... ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον, διατάζει τη συνέχιση των βομβαρδισμών στο Βόρειο Βιετνάμ.

το 1970... στην Ιορδανία, οι Άραβες ανατινάζουν τρία αεριωθούμενα, αφού απομακρύνουν τους επιβάτες.

το 1972... ισλανδικό κανονιοφόρο πλοίο βυθίζει δυο βρετανικά ψαράδικα στη Βόρεια Θάλασσα. Πρόκειται για τις πρώτες εχθροπραξίες του λεγόμενου και ''Πολέμου του Μπακαλιάρου.

το 1973... γεννιέται ο διακεκριμένος Βρετανός αθλητής, Ντάρεν Κάμπελ.

το 1973... η Αίγυπτος αποκαθιστά τις διπλωματικές σχέσεις με την Ιορδανία.

το 1974... εκθρονίζεται ο αυτοκράτορας της Αιθιοπίας, Χαϊλέ Σελασιέ.

το 1976... ο Δημήτρης Κωνσταντάρας κάνει την πρώτη του μετάδοση σε αγώνα Φόρμουλα 1 από την Μόντσα όπου νικητής ανακηρύσσεται ο Ρόνι Πέτερσον.

το 1976... ο Τζίμι Κονορς κερδίζει το πρώτο του από τα πέντε US Open στην καριέρα του νικώντας στον τελικό τον Μπγιορν Μποργκ με 6-4, 3-6, 7-6, 6-4.

το 1979... με γκολ του Τάκη Νικολούδη από πάσα του Γιώργου Δεληκάρη, η Ελλάδα νικά 1-0 την ΕΣΣΔ των Ντάσάεβ, Χιντιατουλίμ στη Λεωφόρο και προκρίνεται για πρώτη φορά στην ιστορία της σε τελικά Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος.

το 1979... ο Πιέτρο Μενέα καταρρίπτει το παγκόσμιο ρεκόρ στα 200μ με 19.72 σε μίτινγκ στίβου στο Μεξικό, που θα αντέξει έως τις 23/6/1996, όταν σε μίτινγκ στην Ατλάντα θα το σπάσει ο Μάικλ Τζόνσον με 19.66. Ο ίδιος θα το κατεβάσει στα 19.32 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα.

το 1980... πραγματοποιείται στρατιωτικό πραξικόπημα στην Τουρκία.

το 1981... ξεκινά η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης με ρεκόρ συμμετοχών.

το 1982... ολοκληρώνεται το 13ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Αθλητισμού, που γίνεται στο ΟΑΚΑ και έχει τεράστια επιτυχία με 4 παγκόσμια ρεκόρ, ενώ για πρώτη φορά διεξάγεται σε μεγάλη διοργάνωση ο Μαραθώνιος γυναικών με νικήτρια την Rosa Mota από την Πορτογαλία με 2:36.03.94. Οι αγώνες καλύπτονται τηλεοπτικά από την ΕΡΤ. Παρά τις τεχνικές δυσκολίες το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό με τον Κώστα Περπερίδη στην σκηνοθεσία και τον Δημήτρη Κωνσταντάρα επικεφαλής της παραγωγής.

το 1986... πεθαίνει ο διανοούμενος, πολιτικός και πρωθυπουργός, Παναγιώτης Κανελλόπουλος.

το 1990... η Ανατολική και η Δυτική Γερμανία υπογράφουν συνθήκη με τη βρετανία, τη Γαλλία, τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση, που ανοίγει το δρόμο για την επανένωση της Γερμανίας.

το 1990... με συμφωνία για το σχηματισμό ενός μεταβατικού Εθνικού Συμβουλίου λήγει ο εμφύλιος πόλεμος στην Καμπότζη.

το 1991... η Κούβα αντιδρά έντονα στην απόφαση του προέδρου της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ για αποχώρηση του σοβιετικού στρατού.

το 1991... στην Τουρκία, στην επέτειο των 11 χρόνων από το στρατιωτικό πραξικόπημα, ένοπλοι σκοτώνουν στην Κωνσταντινούπολη τρεις αστυνομικούς.

το 1992... η Μέι Κάρολ Τζέιμσον γίνεται η πρώτη Αφροαμερικανή, που στέλνεται στο διάστημα

το 1992... πεθαίνει ο ηθοποιός Αντονι Πέρκινς, πρωταγωνιστής του "Ψυχώ.

το 1992... στην ταινία "Η ιστορία της Κιου Ζου" του Κινέζου Ζανγκ Γιμού, δίνεται το πρώτο βραβείο του 49ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.

το 1992... το αμερικανικό διαστημόπλοιο ''Endeavor'' απογειώνεται με πλήρωμα ένα παντρεμένο ζευγάρι

το 1993... ο Αμερικανός σκηνοθέτης Ρόμπερτ Άλτμαν και ο Πολωνός Κριστόφ Κισλόφσκι μοιράζονται το ''Χρυσό Λέοντα'' στο 50ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.

το 1993... στο Ισραήλ, ο πρωθυπουργός Γιτζάκ Ράμπιν δηλώνει ότι η Ιερουσαλήμ θα παραμείνει για πάντα πρωτεύουσα του εβραϊκού κράτους.

το 1994... ο Μάικλ Τζόρνταν υπογράφει 7ετές συμβόλαιο με τους Chicago Bulls.

το 1994... στο 51ο Φεστιβάλ Βενετίας, το Χρυσό Λιοντάρι μοιράζονται οι ταινίες "Πριν να βρέξει" του σκοπιανού Μίλτσο Μαντσέφσκι και "Ζήτω ο Ερωτας", του Ταϊβανέζου Τσάι Μινγκ Λιάνγκ.

το 1995... εμπλοκή παρουσιάζονται στις συνομιλίες για το Σκοπιανό στη Νέα Υόρκη, μετά την άρνηση της ΠΓΔΜ να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις χωρίς να άρει η Ελλάδα το εμπάργκο.

το 1995... η Παγκόσμια Οργάνωση Μετεωρολογίας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη ραγδαία μείωση του στρώματος του όζοντος, που προστατεύει τη Γη από την υπεριώδη ακτινοβολία.

το 1995... οι Χάρλεμ Γκλόουμπτρότερς χάνουν με 91-85 από μια ομάδα που οδηγείται από τον Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ (34 πόντοι) στην Βιέννη. Έτσι σταματάει μια σειρά 8.829 νικών που ξεκίνησε στις 15/1/1971.

το 1995... το ΝΑΤΟ πραγματοποιεί τις σφοδρότερες από την έναρξη της συμμαχικής επιχείρησης επιδρομές του κατά σερβοβοσνιακών στόχων γύρω από το Σαράγιεβο, ενώ κλιμακώνονταν οι αντιδράσεις για τη χρήση των τηλεκατευθυνόμενων πυραύλων Τόμαχοκ εναντίον των Σερβοβόσνιων στην Μπάνια Λούκα.

το 1996... οι Ευρωσοσιαλιστές με ομόφωνο ψήφισμά τους καταδικάζουν την Άγκυρα για την εν ψυχρώ δολοφονία των δύο Ελληνοκυπρίων από την ακροδεξιά οργάνωση "Γκρίζοι Λύκοι".

το 1997... στη Σκοτία, με συντριπτική πλειοψηφία 74,24% τάσσεται το εκλογικό σώμα υπέρ της ίδρυσης ανεξάρτητου Κοινοβουλίου.

το 1999... ο Αντρέ Αγκάσι κατακτά το δεύτερό του US Open και πέμπτο τίτλο σε Grand Slam νικώντας στον τελικό τον Τοντ Μάρτιν με 6-4, 6-7, 6-7, 6-3, 6-2 και ισοφαρίζει το ρεκόρ του Λέντλ από το 1986 όταν παίρνει μέρος σε τρεις τελικούς μέσα σε μια χρονιά.

το 1999... χρησιμοποιείται για πρώτη φορά στην Premier League της Αγγλίας το σύστημα ενδοεπικοινωνίας του διαιτητή με τους βοηθούς στον αγώνα Μπράντφορντ- Τότεναμ (1-1).

Η Μάχη του Μαραθώνα ήταν μία μάχη που διεξήχθη το 490 π.Χ. ανάμεσα στους Έλληνες και τους Πέρσες στην πεδιάδα του Μαραθώνα της Αττικής. Έληξε με νίκη των Ελλήνων και σήμανε το τέλος της πρώτης απόπειρας της Περσικής αυτοκρατορίας (υπό τον Δαρείο Α') να υποτάξει τις πόλεις της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Πριν την Μαχη
Ο Αθηναϊκός στρατός ξεκίνησε την ίδια μέρα της απόβασης των Περσών στο Μαραθώνα και έφθασε στην πεδιάδα την αυγή της επομένης, χρησιμοποιώντας τον εσωτερικό δρόμο που περνά από την Κηφισιά και συνεχίζεται με ορεινή διαδρομή. Εγκατέστησε το στρατόπεδο του στο ΝΔ. τμήμα της πεδιάδος, κοντά σε τέμενος του Ηρακλέους, θέση στην οποία έφθασαν το βράδυ της ίδιας μέρας οι Πλαταιείς όπως γράφει ο Ηρόδοτος: «Αθηναίοισι δε τεταγμένοι εν τεμένεϊ Ηρακλέος επήλθον βοηθένοντες Πλαταιέες πανδημεί». Στο μεταξύ οι Πέρσες που είχαν αρχίσει την αυγή της προηγούμενης ημέρας την απόβασή τους στην πολύ κατάλληλη για αποβατική επιχείρηση παραλία του σημερινού Σχοινιά, ήταν ήδη εγκατεστημένοι στην ανατολική πλευρά της πεδιάδος, ανάμεσα στον χείμαρρο Χάραδρο και στο μεγάλο έλος και ιδιαίτερα προς τη ΒΑ. άκρη της. Η θέση ήταν ισχυρή, προστατευόμενη προς βορρά από το όρος Σταυροκοράκι, και γενικά εξαιρετικά κατάλληλη για στρατόπεδο, καθώς διέθετε το νερό της Μακαρίας πηγής, ευχέρεια δράσεως του ιππικού και επιπλέον παρείχε εύκολη επικοινωνία από τη θάλασσα με την Εύβοια για τον εφοδιασμό. Ύστερα από την άφιξη των Αθηναίων, οι Πέρσες μετακίνησαν το πεζικό τους προς τα δυτικά, πέρα από τον Χάραδρο στην πεδιάδα παράλληλα προς τη θάλασσα σε αρκετή απόσταση από αυτή απέναντι από τη θέση των Αθηναίων και τοποθέτησαν το ιππικό τους πριν από το πεζικό επιζητώντας έτσι τη μάχη υπολογίζοντας σε βέβαιη νίκη με βάση την αριθμητική τους υπεροχή και τον γενικότερο συσχετισμό δυνάμεων. Στην πρόκληση αυτή των Περσών για μάχη δεν ανταποκρίθηκαν αμέσως οι Αθηναίοι και επί επτά ημέρες οι δύο στρατοί παρέμεναν αντιμέτωποι στις θέσεις τους. Οι στρατηγοί ήταν διχασμένοι: μερικοί δεν ήθελαν να δώσουν μάχη, γιατί δεν επαρκούσαν οι δυνάμεις τους για την αντιμετώπιση των Περσών (προφανώς περίμεναν την Σπαρτιατική βοήθεια).

Ο Μιλτιάδης ο οποίος επιζητούσε τη μάχη απ’ το να επικρατήσει η χειρότερη γνώμη απευθυνόμενος στον πολέμαρχο Καλλίμαχο ο οποίος θα έπαιρνε την τελική απόφαση ανέφερε τα εξής: «Από σένα εξαρτάται τώρα Καλλίμαχε ή να υποδουλώσεις την πόλη των Αθηνών ή να την καταστήσεις ελεύθερη και να αφήσεις ανάμνηση αιώνια στην ιστορία τέτοια που δεν άφησαν ούτε ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων. Γιατί τώρα οι Αθηναίοι βρίσκονται εμπρός στον μεγαλύτερο κίνδυνο της ιστορίας τους και αν υποκύψουν στους Μήδους είναι γνωστό τι θα υποστούν όταν παραδοθούν στον Ιππία, αν αντίθετα σωθεί η πόλη είναι σε θέση να γίνει η πρώτη ανάμεσα στις Ελληνικές πόλεις». Όταν λοιπόν και με την ψήφο του Καλλιμάχου επέτυχε την έγκριση της γνώμης του για μάχη σχεδίασε την στρατηγική με την οποία θα αντιμετώπιζαν τους Πέρσες.

Το σχέδιο της μάχης
Εκτελώντας το σχέδιο μάχης Ο Μιλτιάδης παρέταξε τη δύναμη των οπλιτών που διέθετε των 10.000 Αθηναίων και 1.000 Πλαταιέων κατά τον ακόλουθο τρόπο: Από δεξιά προς αριστερά όπως έβλεπαν τον εχθρό τοποθέτησε στο άκρο τις 4 πρώτες φυλές με κανονικό βάθος 8 ζυγών. Έπειτα τις 2 επόμενες φυλές στο κέντρο με βάθος 4 ζυγών και στο άλλο άκρο τις άλλες 4 φυλές σε βάθος πάλι 8 ζυγών. Στο αριστερό άκρο οι Πλαταιείς τιμητικά. Στο δεξί άκρο έλαβε την τιμητική ηγετική θέση ο πολέμαρχος Καλλίμαχος. Την αραιωμένη λεπτή και εύθραυστη γραμμή του κέντρου κάλυψαν οι φυλές Αντιοχίς και Λεοντίς, με στρατηγούς τον Αριστείδη και Θεμιστοκλή, ηγέτες με ικανότητα σθένος και ακτινοβολία τους πιο κατάλληλους να αναλάβουν το άχαρο έργο της καλύψεως του ανίσχυρου κέντρου έως ότου τα δύο Ελληνικά άκρα υπερκεράσουν τα αντίστοιχα Περσικά για την προγραμματισμένη υποχώρηση. Η όλη γραμμή του μετώπου υπερέβαινε τα 1600 μέτρα. Οι 4 πρώτες φυλές στο δεξί κέρας εκτείνονταν σε 500 μέτρα, 125 η κάθε μία εφόσον είχαν δύναμη 1.000 ανδρών και βάθος 8 ζυγών, ενώ η απόσταση κάθε οπλίτη από τον παραστάτη του ήταν 1 μέτρο, με υπολογισμό σε αυτό και των σωμάτων τους, ώστε οι ασπίδες, που είχαν κανονική διάμετρο 90 εκατοστών και, όπως κρατούνταν με το αριστερό χέρι, κάλυπταν και το δεξί πλευρό του προς τα αριστερά παραστάτη, να απέχουν ελάχιστα η μία απ’ την άλλη. Οι 2 επόμενες φυλές, με το ήμισυ, σε σύγκριση με τις πρώτες, βάθος των τεσσάρων ζυγών, εκτείνονταν και αυτές σε 500 μέτρα, 250 η κάθε μία, και αποτελούσαν το κέντρο του μετώπου. Οι άλλες τέσσερις φυλές, που μαζί με τους Πλαταιείς αποτελούσαν το αριστερό κέρας, εκτείνονταν σε 624 μέτρα.

Το Περσικό πεζικό ήταν παρατεταγμένο στο χώρο της πεδιάδος ανάμεσα στον Τύμβο και στη θάλασσα, παράλληλα προς αυτή και σε απόσταση από την παραλία 600 μέτρα περίπου (γύρω στα 200 μέτρα πριν από τον Τύμβο, όπως προκύπτει από τις αιχμές βέλων, που βρέθηκαν στην περιοχή του). Για την αριθμητική δύναμη του πεζικού αυτού δεν αναφέρει τίποτε ο Ηρόδοτος. Η πληροφορία του όμως για την εξίσωση των δύο στρατοπέδων, των παρατάξεων δηλαδή των δύο στρατών, παρέχει σπουδαίο στοιχείο για τον υπολογισμό της με αρκετή προσέγγιση.

Η παράταξη του πεζικού των Περσών, ως ίση προς την παράταξη των Αθηναίων και Πλαταιέων, θα εκτεινόταν και αυτή γύρω στα 1600 μέτρα. Οι Πέρσες όμως θα παρατάσσονταν πιθανότατα αραιότερα από τους Αθηναίους, για να μπορούν να χειρίζονται άνετα τα τόξα τους, Αν ληφθεί ως χώρος για τον καθένα, αντί του ενός μέτρου των Αθηναίων, χώρος ως 1,40μ. τότε σε κάθε ζυγό και για ολόκληρο το μέτωπο ήταν παρατεταγμένοι τουλάχιστον 1.100. Και αν ληφθεί υπ’ όψιν το βάθος της παρατάξεως από 40 μέχρι 50 ζυγών, όσο επέτρεπε η δύναμη των μαχίμων του εκστρατευτικού σώματος (γιατί οι Πέρσες συνήθιζαν να παρατάσσονται σε βάθος μέχρι και 110 ζυγών), προκύπτει ότι το πεζικό που παρατάχθηκε εναντίον των Αθηναίων και Πλαταιέων ανερχόταν σε 44.000 ως 55.000. Με αυτούς τους αριθμούς μπορεί να εξηγηθεί και η άλλη πληροφορία του Ηροδότου, ότι οι Πέρσες, βλέποντας τους Αθηναίους και Πλαταιείς να επέρχονται τροχάδην εναντίον τους τόσο λίγοι και μάλιστα χωρίς Ιππικό και τοξότες, σκέφθηκαν ότι είχαν καταληφθεί από μανία («οι δε Πέρσαι, ορώντες δρόμω επιόντας παρεσκευάζοντο ως δεξόμενοι μανίην τε τοίσι Αθηναίοισι επέφερον και πάγχυ ολεθρίην, ορώντες αυτούς ολίγους και τούτους δρόμω επειγομένους ούτε ίππου υπαρχούσης σφι ούτε τοξευμάτων»

Η σύγκρουση
Η μάχη μπορεί να διακριθεί σύμφωνα με την εξέλιξή της σε 3 φάσεις για τις οποίες οι πηγές είναι ο Ηρόδοτος και ο Παυσανίας. Μόλις συμπληρώθηκε ταχύτατα, η παράταξη του Αθηναϊκού στρατού κατανεμήθηκαν από τον Μιλτιάδη οι αποστολές των τμημάτων διαφορετικές του κέντρου απ’ των άκρων δόθηκε η διαταγή της επιθέσεως. Οι Έλληνες σύμφωνα με το σχέδιο και τις διαταγές όρμησαν εναντίον των Περσών («δρόμω ιέντο ες τους βαρβάρους»). Η απόσταση ανάμεσα των στρατών ήταν 1.500 μέτρα περίπου («ήσαν δε στάδιοι ουκ ελάσσονες το μεταίχμιον αυτών η οκτώ»). Συνεπώς για να καλύψουν οι Αθηναίοι και Πλαταιείς την απόσταση αυτή, προχωρώντας τροχάδην αλλά όχι πολύ έντονα, ώστε να μην εξαντληθούν, θα χρειάσθηκαν γύρω στα 10 λεπτά ώσπου να φθάσουν στις εχθρικές γραμμές. Εκεί τους περίμεναν οι Πέρσες αμετακίνητοι, και για να μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα τόξα τους, και ίσως και επειδή αιφνιδιάσθηκαν όταν τους είδαν να επέρχονται τρέχοντας εναντίον τους. Από καμία ιστορική πηγή δεν αναφέρεται η εμφάνιση του Περσικού ιππικού. Ούτε αναφέρονται απώλειες Αθηναίων από τα τοξεύματα. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπήρξαν απώλειες ή ήταν ασήμαντες. Με την ταχύτατη προσπέλαση των Ελληνικών στρατευμάτων επιτεύχθηκε το εμπόδιο των τόξων σύμφωνα με το σχέδιο της μάχης.

Η σύγκρουση ήταν σφοδρή σε όλο το μήκος του μετώπου των 1.600 μέτρων και ο αγώνας σκληρός, καθώς ιδίως η Περσική παράταξη εκτεινόταν σε μεγάλο βάθος, πολλών ζυγών. Ιδιαίτερα σφοδρή ήταν η σύγκρουση στα δύο άκρα, καθώς επέπεσαν «αθρόοι», με τον συμπαγή δηλαδή σχηματισμό της φάλαγγος και με την ορμή και την δύναμη που έδινε η φόρα από την ταχύτητα της εφόδου στα τελευταία ιδίως μέτρα. Η υπεροχή του οπλισμού, τόσο του επιθετικού από το μακρύ δόρυ και το επικουρικό ξίφος, όσο και του αμυντικού, από τις κνημίδες, τον θώρακα, το κράνος και τη μεγάλη μετάλλινη στρογγυλή ασπίδα, και η εφαρμογή της τακτικής του ωθισμού, της ισχυρής πιέσεως δηλαδή του αντιπάλου με το βάρος και τη συντονισμένη ενέργεια των ζυγών εναντίον της πιο χαλαρής παράταξης σε σχέση με το βάθος της αλλά και η εξαιρετική γενναιότητα των Αθηναίων και Πλαταιέων οι οποίοι μάχονταν υπέρ βωμών και εστιών, έθραυσαν την αντίσταση των αντιπάλων και εξασφάλισαν τη νίκη στα δύο άκρα «το δε κέρας εκάτερων ενίκων Αθηναίοι τε και Πλαταιέες». Εξασφάλισαν ειδικότερα την κάμψη αρχικά των πρώτων ζυγών οι οποίοι ανεστράφησαν και πίεσαν τους πίσω ζυγούς με αποτέλεσμα την ανατροπή και διάσπαση των γραμμών των άκρων των Περσών σε όλο το βάθος και τη γενική τροπή τους σε άτακτη φυγή προς τη θάλασσα. Στο κέντρο αντίθετα τα επίλεκτα τμήματα του Περσικού στρατού «τη Πέρσαι τε αυτοί και Σάκαι ετετάχατο» όπου η Αθηναϊκή παράταξη ήταν ασθενής ύστερα από σκληρό αμυντικό αγώνα εναντίον του ισχυροτέρου αντιπάλου εκάμφθησαν και άρχισαν υποχώρηση προς τη μεσόγαια, προς τα απέναντι από τη θάλασσα υψώματα που έκλειναν την πεδιάδα καταδιωκώμενες από το Περσικό κέντρο. Εξεπλήρωσαν όμως την αποστολή τους η οποία ήταν να απασχολήσουν το ισχυρό αντίπαλο κέντρο έως ότου επιτευχθεί η υπερκέραση των δύο άκρων του εχθρού και συνέχιζαν να το απασχολούν υποχωρώντας.

Με εξουδετερωμένα τα δύο άκρα των Περσών και το κέντρο τους απασχολημένο και απομονωμένο προς την πεδιάδα τα δύο άκρα των Ελλήνων τα οποία παρέμεναν ακέραια και αξιόμαχα αλλά και σε ευνοϊκή πλέον θέση αφού βρίσκονταν στα μετόπισθεν του Περσικού κέντρου εστράφησαν προς αυτό. Στο Αθηναϊκό κέντρο οι δυνάμεις παρά τις απώλειες όχι μόνο δεν είχαν εκμηδενισθεί αλλά υποχωρώντας προς το εσωτερικό της πεδιάδας παρέμεναν αρκετά αξιόμαχες.

Ο Μιλτιάδης γνώριζε πως οι Πέρσες απέβλεπαν στη δημιουργία ρήγματος και κατακερματισμό του Αθηναϊκού κέντρου και στη συνέχεια με στροφή προς τα δύο άκρα την κατανίκηση των Ελληνικών τμημάτων. Ήταν δηλαδή ακριβώς το αντίθετο προς το σχέδιο που εφάρμοζε ο ίδιος. Για την επικράτηση του ενός ή του άλλου σχεδίου αποφασιστικός παράγων θα ήταν ο χρόνος. Ο Μιλτιάδης έχοντας προβλέψει και υπολογίσει με ακρίβεια την πορεία της μάχης, πέτυχε να προηγηθεί στις κινήσεις του και επομένως ο παράγων χρόνος να γείρει υπέρ του Αθηναϊκού στρατού. Έτσι τα Ελληνικά τμήματα μετά την ανατροπή των αντιπάλων και σύμφωνα με το σχέδιο έσπευσαν ταχύτατα να συνενωθούν. Έκλιναν προς το κέντρο στο πεδίο το οποίο είχε αφήσει ελεύθερο το Περσικό κέντρο και σχημάτισαν ισχυρή φάλαγγα με κανονικό βάθος 8 ζυγών συνολικής δυνάμεως 9.000 ανδρών. Η απόσταση των δύο στρατών ήταν τώρα γύρω στα 500 μέτρα.

Η Ελληνική φάλαγγα επιτέθηκε εναντίον των Περσών σε μήκος 1.100 μέτρων. Οι Πέρσες ανεστράφησαν για να αντιμετωπίσουν την επίθεση στα νώτα στους. Διατηρούσαν ακόμη την αριθμητική υπεροχή και ήταν συγκροτημένοι από εκλεκτά τμήματα με ισχυρό οπλισμό, και για αγώνα εκ’ του συστάδην, και διατηρούσαν υψηλό μαχητικό φρόνημα, ενισχυμένο από την νίκη έναντι του Αθηναϊκού κέντρου. Έτσι επακολούθησε σύγκρουση ισχυρότατη. Ο αιφνιδιασμός όμως που υπέστησαν και η βιαστική αναστροφή όπως ήταν φυσικό καθώς μάλιστα αναγκάστηκαν να επεκτείνουν εσπευσμένα το μέτωπό τους προς τα άκρα για να το εξισώσουν με το Ελληνικό, καθώς επίσης και η απειλή των δύο Αθηναϊκών φυλών του κέντρου που έως τότε υποχωρούσε και με τη νέα τροπή της μάχης επανερχόταν, και προπαντός η ορμητική επίθεση των 9.000 Αθηναίων και Πλαταιέων με την ισχυρό οπλισμό και την τακτική της φάλαγγος έδωσαν και πάλι τη νίκη στους Αθηναίους.

Το Περσικό μέτωπο κατέρρευσε κάτω από την ισχυρή πίεση και τράπηκε σε φυγή προς τη θάλασσα στην περιοχή του Σχοινιά προς το ακρωτήρι Κυνόσουρα όπου βρίσκονταν προσαραγμένα τα Φοινικικά πλοία. Ήταν ο μόνος δρόμος διαφυγής καθώς ο συντομότερος προς τη θάλασσα νότια του Τύμβου ήταν φραγμένος από την Ελληνική φάλαγγα ενώ προς το εσωτερικό της πεδιάδος τον δρόμο έφραζαν οι δύο Αθηναϊκές φυλές. Η κυρίως μάχη είχε λήξει καθώς στο πεδίο της μάχης δεν υπήρχαν πια συντεταγμένα τμήματα του Περσικού στρατού. Εξακολούθησε δίωξη των τμημάτων του Περσικού κέντρου και προσπάθεια κατάληψης ή καταστροφής των πλοίων των Περσών προκειμένου να καταφερθεί ισχυρότερο πλήγμα στο εκστρατευτικό σώμα. Πολλοί Πέρσες, μέσα στη σύγχυση της φυγής καθώς δεν γνώριζαν την περιοχή, έχαναν τον προσανατολισμό τους παρασύροντας ο ένας τον άλλον, έπεφταν στο μεγάλο έλος, όπου και είχαν βαριές απώλειες όπως προκύπτει από τη φράση του Παυσανία «της μάχης φεύγοντες εισίν οι βάρβαροι και εις το έλος ωθούντες αλλήλους», σε συνδυασμό με τη φράση του στην περιγραφή της περιοχής του Μαραθώνος, «έστι δε εν τω Μαραθώνι λίμνη τα πολλά ελώδης’ ες ταύτη απειρία των οδών φεύγοντες εσπίπτουσιν οι βάρβαροι και σφίσι τον φόνον τον πολύ επί τούτω συμβήναι λέγουσιν».

Οι Αθηναίοι εισχώρησαν και στη στενή πευκόφυτη λωρίδα της ακτής του σημερινού Σχοινιά και στο χώρο αυτό, στο «Μαραθώνειον άλσος» του επιγράμματος του Αισχύλου, συγκροτήθηκε η αγριότερη συμπλοκή της μάχης, καθώς οι Πέρσες προσπαθούσαν να επιβιβασθούν στα πλοία και να σωθούν και οι Αθηναίοι να τους εμποδίσουν και να καταλάβουν τα πλοία ενώ η μάχη τώρα διεξαγόταν χωρίς σχηματισμούς αλλά σε μεμονωμένους αγώνες σώματος προς σώμα. Επρόκειτο φυσικά για αγώνα με τα τελευταία τμήματα των Περσών, γιατί εν τω μεταξύ είχαν επιβιβασθεί και απομακρυνθεί από την ακτή τόσο το ιππικό, όσο και το μεγαλύτερο μέρος του στρατού. Οι Αθηναίοι κατόρθωσαν να καταλάβουν 7 πλοία ενώ οι Πέρσες με τα υπόλοιπα ανοίχθηκαν στη θάλασσα. Στην τελευταία αυτή συμπλοκή έγιναν υψηλές πράξεις ηρωισμού. Εκεί έπεσαν ο ο πολέμαρχος Καλλίμαχος, ο στρατηγός Στησίλαος και ο Κυνέγειρος, γιός του Ευφορίωνος και αδελφός του Αισχύλου. Του Κυνέγειρου ένας Πέρσης του έκοψε το χέρι ενώ αγωνιζόταν να αιχμαλωτίσει ένα πλοίο των εχθρών κρατώντας το απ’ την πρύμνη. Με λιτότητα αναφέρει ο Ηρόδοτος αυτούς τους ηρωισμούς: «και τούτο μεν εν τούτο τω πόνω ο πολέμαρχος διαφθείρεται, ανήρ γενόμενος αγαθός. Από δ’ έθανε των στρατηγών Στησίλεως ο Θρασύλεω, τούτο δε Κυνέγειρος ο Ευφορίωνος ενθαύτα επιλαβόμενος των αφλάστων νεός, την χείρα αποκοπείς πελέκεϊ πίπτει, τούτο δε άλλοι Αθηναίων πολλοί τε και ονομαστοί».

Τη στιγμή που και το τελευταίο Περσικό πλοίο, πιθανότατα κατά τις 8 ως 8.30 το πρωί, απομακρυνόταν από την ακτή έληγε η μάχη του Μαραθώνα. Ήταν μια νίκη περιφανής που οφειλόταν κατά κύριο λόγο στη γενναιότητα και στην αυτοθυσία των Αθηναίων και Πλαταιέων, που το αποδείκνυε εκτός των άλλων, και ο θάνατος στο πεδίο της μάχης δύο εκ’ των δώδεκα μαζί με τον στρατηγό των Πλαταιέων Αρίμνηστο ανωτάτων αξιωματικών, στην ανωτερότητα της Ελληνικής πολεμικής τέχνης και συγκεκριμένα του οπλισμού και της τακτικής και τέλος στη σχεδίαση και διεξαγωγή της μάχης από στρατιωτικό αρχηγό με σπάνια ιδιοφυΐα, τον Μιλτιάδη.

Η μάχη έληξε αλλά ο κίνδυνος από τον στόλο του Δάτη και Αρταφέρνη δεν είχε περάσει. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο οι απώλειες των δύο στρατών ήταν: 192 άνδρες των Αθηναίων και 6.400 των Περσών. Συνεπώς το Περσικό εκστρατευτικό σώμα διατηρούσε ολόκληρο σχεδόν τον στόλο και το ιππικό και μεγάλο τμήμα του πεζικού άθικτα και ισχυρότατα αν και το ηθικό είχε υποστεί σημαντική πτώση. Κατά τον Ηρόδοτο, ο Περσικός στόλος απέπλευσε από τον Μαραθώνα και αφού παρέλαβε τους αιχμαλώτους Ερετριείς από την Αιγιλία-νησίδα που ανήκε στα Στύρα κατευθύνθηκε προς το Σούνιο με σκοπό να φθάσει πρώτος στο Φάληρο, να αποβιβάσει εκεί τον στρατό και να κινηθεί προς την αφρούρητη Αθήνα πριν επιστρέψουν οι Αθηναίοι απ’ τον Μαραθώνα.

Ο Μιλτιάδης, στη νέα αυτή απειλή αντέδρασε αποφασιστικά και ταχύτατα. Άφησε στο πεδίο της μάχης την Αντιοχίδα φυλή με τον στρατηγό της Αριστείδη και με τον υπόλοιπο στρατό επέστρεψε από τον δρόμο της Κηφισιάς προς την Αθήνα. Ο Αθηναϊκός στρατός παρά την κόπωση κατόρθωσε να καλύψει την απόσταση σε 8 με 9 ώρες. Ο Περσικός στόλος έφθασε λίγο αργότερα στο Φάληρο και είδαν τους Αθηναίους να τους περιμένουν παρατεταγμένοι. Τα πλοία τους παρέμειναν λίγο στα ανοικτά του Φαλήρου και οι αρχηγοί τους απεφάσισαν να επιστρέψουν στην Ασία. Όπως αφηγείται ο Ηρόδοτος οι Πέρσες «ανακωχεύσαντες τας νέας απέπλεον οπίσω ες την Ασίην». Η εκστρατεία του Δάτη και του Αρταφέρνη έληγε με καθαρή ήττα στην περιοχή της Αττικής.

Η σημασία της μάχης του Μαραθώνα
Η νίκη του Μαραθώνος δεν ήταν βέβαια αποφασιστική στην αναμέτρηση μεταξύ Ελλήνων και Περσών, έδειξε όμως την ανωτερότητα των Ελληνικών όπλων και τακτικής. Δεν πήραν θάρρος και υπερηφάνεια μόνο οι Αθηναίοι που νίκησαν, αλλά και οι άλλοι Έλληνες. Και το κέρδος αυτό το ηθικό θα αποδειχθεί πρωταρχικής σημασίας, γιατί οι Έλληνες δεν θα φοβηθούν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες το 480 π.Χ: χάρη στη νίκη του Μιλτιάδη, διαλύθηκε ο μύθος για το αήττητο των Περσών.

Το νέο πολίτευμα των Αθηνών η δημοκρατία που εγκαθιδρύθηκε από τον Κλεισθένη έδωσε το μέτρο της αντοχής του: απεκάλυψε ότι μπορούσε να αναδείξει ικανούς πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες. Η νίκη αυτή κυριολεκτικά δημιούργησε μια νέα μεγάλη δύναμη στην Ελλάδα μετά την Σπάρτη. Παράλληλα χάρη στη νίκη αυτή θα ναυαγήσει η απόπειρα παλινορθώσεως της τυραννίας. Από Περσική άποψη η ήττα αυτή επέβαλε την ανταπόδοση. Οι απώλειες των Περσών ήταν ασήμαντες, ιδιαίτερα σε συσχετισμό με την έκταση και τον πληθυσμό του Περσικού Κράτους.

Οι Πέρσες όμως διαπίστωσαν ότι είχαν υποτιμήσει τον αντίπαλό τους και αποφάσισαν να επαναλάβουν την απόπειρα με καλύτερη οργάνωση, με περισσότερα μέσα, σε ευρύτερη κλίμακα. Στους Έλληνες, εκτός των άλλων, έδωσε πίστωση χρόνου 10 ετών διάστημα κατά το οποίο προετοιμάσθηκαν για τον αποφασιστικό μεγάλο αγώνα. Η νίκη στο Μαραθώνα δεν έγινε αισθητή ως μια τοπική Αθηναϊκή νίκη, αλλά ως νίκη που κέρδισε η Αθήνα για την Ελλάδα. Με σεμνότητα και λιτότητα ο Σιμωνίδης δίνει στο επίγραμμά του για τους Μαραθωνομάχους την σημασία της νίκης «Ελλήνων προμαχούντες Αθηναίοι Μαραθώνι χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν»

“Ιστορία του Ελληνικού Έθνους - Εκδοτική Αθηνών”, “Τόμος Β’ Αρχαϊκός Ελληνισμός”, Κεφ. “Οι Μεγάλοι Εθνικοί Πόλεμοι-Από τον Μαραθώνα στις Θερμοπύλες, στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές ”.

απο Wikipedia