Τι ξέρουμε για τους αριστερόχειρες;

vita ΤΕΥΧΟΣ - Νοέμβριος 2009

Καθισμένη στο θρανίο για την πατροπαράδοτη φωτογραφία της A΄ δημοτικού, ένα λεπτό πριν το «κλικ», η δασκάλα πήρε το μαρκαδόρο από το αριστερό μου χέρι και τον έβαλε στο δεξί. Η στιγμή αυτή έχει χαραχτεί στη μνήμη μου. Πάντοτε άκουγα κάθε λογής σχόλια για το ότι ήμουν αριστερόχειρας, αλλά ποτέ δεν ένιωσα άσχημα γι’ αυτό, προφανώς επειδή η μητέρα μου -μια αριστερόχειρας που την ανάγκασαν να γράφει με το «καλό» χέρι- δεν το θεωρούσε, όπως άλλωστε και δεν είναι, ελάττωμα. Πάντοτε, όμως, με ενδιέφερε αυτή μου η ιδιαιτερότητα και ήθελα να το... «ψάξω» παραπάνω. Πιο δημιουργικοί, καλλιτεχνικές φύσεις, με μεγάλη κατασκευαστική ικανότητα, αλλά και επιρρεπείς στα ατυχήματα, αδέξιοι (πράγματι είναι, αν σκεφτείτε την ετυμολογία της λέξης!)... Τι ισχύει, τελικά, για το 10% του πληθυσμού που γράφει με το αριστερό;

Στον εγκέφαλο του αριστερόχειρα
Ο εγκέφαλός μας αποτελείται από δύο ημισφαίρια. Σήμερα οι ειδικοί γνωρίζουν ότι στους δεξιόχειρες είναι το αριστερό ημισφαίριο αυτό που ελέγχει το λόγο, αλλά και τις λεπτές κινήσεις του χεριού τους. Στους αριστερόχειρες, όμως, δεν είναι πάντα ξεκάθαρο ποιο ημισφαίριο κυριαρχεί. Όσον αφορά την κίνηση του χεριού τους, «υπεύθυνο» είναι το δεξί ημισφαίριο. Ωστόσο, στο 50% των αριστερόχειρων το κέντρο του λόγου εδράζεται στο αριστερό ημισφαίριο, όπως ακριβώς και στους δεξιόχειρες. Από τους υπόλοιπους, οι μισοί έχουν το κέντρο του λόγου στο δεξί ημισφαίριο και στους άλλους μισούς τα δύο ημισφαίρια «συνεργάζονται»!
Οι αριστερόχειρες, λοιπόν, είναι αρκετά πιο ανομοιογενής ομάδα, σε σύγκριση με τους δεξιόχειρες. Οι τελευταίοι, λόγου χάρη, γράφουν με το δεξί, το οποίο κατά κανόνα προτιμούν και για όλες τις υπόλοιπες εργασίες. Ωστόσο, πολλοί αριστερόχειρες γράφουν με το αριστερό μεν, αλλά ουσιαστικά είναι αμφίχειρες, δηλαδή εκτελούν άλλες χειρωνακτικές εργασίες με το δεξί και άλλες με το αριστερό, π.χ. πετούν μια πέτρα με το δεξί, πιάνουν την οδοντόβουρτσα με το αριστερό, σιδερώνουν και με τα δύο χέρια κλπ. Υπάρχουν μάλιστα και αριστερόχειρες που γράφουν με το αριστερό χέρι, αλλά κάνουν όλες τις άλλες δουλειές με το δεξί!

Είναι πιο καλλιτεχνικοί τύποι;
Το δεξί ημισφαίριο, που κυριαρχεί στους περισσότερους αριστερόχειρες, θεωρείται το ημισφαίριο της φαντασίας και της διαίσθησης, ενώ το αριστερό ημισφαίριο, που είναι κυρίαρχο στους δεξιόχειρες, είναι το ημισφαίριο της λογικής και της αναλυτικής σκέψης. Οι ειδικοί εικάζουν ότι ένα πιο «ισχυρό» δεξί ημισφαίριο σχετίζεται με μεγαλύτερη κλίση σε δεξιότητες που απαιτούν φαντασία και σύνθεση, όπως π.χ. η μουσική και η ηθοποιία, αλλά και η αρχιτεκτονική. Ίσως γι’ αυτό πολλοί αριστερόχειρες διακρίνονται σε αυτούς τους τομείς.

Καλύτεροι στα σπορ;
Έχει διαπιστωθεί ότι οι αριστερόχειρες υπερέχουν σε ορισμένα σπορ, όπως το τένις, το μποξ, το πινγκ πονγκ, οι πολεμικές τέχνες κ.ά. Αυτή τους η υπεροχή ερμη-νεύεται με βάση το ότι οι αριστερόχειρες έχουν συνηθίσει να αντιμετωπίζουν δεξιόχειρες αντιπάλους, ενώ οι δεξιόχειρες δεν έχουν την αντίστοιχη εμπειρία, οπότε μειονεκτούν.

Το μωρό σας θα γίνει αριστερόχειρας;

Ένα παιδί έχει 46% πιθανότητες να γεννηθεί αριστερόχειρας όταν και οι δύο γονείς του είναι αριστερόχειρες και 17% όταν μόνο ο ένας γονιός είναι αριστερόχειρας. Πάντως, αυτό είναι κάτι που ο γονιός μπορεί να διαπιστώσει και μόνος του: Τα περισσότερα μωρά όταν κοιμούνται γυρνούν το κεφάλι προς τη δεξιά πλευρά και γίνονται δεξιόχειρα, ενώ είναι πολύ λιγότερα εκείνα που στρίβουν το κεφάλι προς τα αριστερά και εξελίσσονται σε αριστερόχειρα, σύμφωνα τουλάχιστον με τους ειδικούς.

Είναι εξυπνότεροι;
• Δεν φαίνεται να είναι εξυπνότεροι από τους δεξιόχειρες, αλλά να χρησιμοποιούν διαφορετικά το μυαλό τους. «Εκμεταλλεύονται», δηλαδή, ευκολότερα και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου τους, γεγονός που τους επιτρέπει να καταπιάνονται ταυτόχρονα με πολλές δραστηριότητες, καθώς και να σκέφτονται και να αντιδρούν γρηγορότερα από τους δεξιόχειρες (π.χ. σε ηλεκτρονικά παιχνίδια και σπορ), σύμφωνα με τους επιστήμονες του Australian National University.
• Επίσης, έχει φανεί ότι οι αριστερόχειρες έχουν το «πάνω χέρι» σε τεστ περιστροφής, προσανατολισμού και αντίληψης γεωμετρικών σχημάτων, ενώ οι δεξιόχειρες υπερέχουν συχνότερα σε λεκτικά τεστ ευφυΐας.
• Από την άλλη, οι αριστερόχειρες τείνουν να αμφιταλατεύονται περισσότερο πριν πάρουν μια απόφαση συγκριτικά με τους δεξιόχειρες, που είναι πιο γρήγοροι στις αποφάσεις τους, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του βρετανικού Πανεπιστημίου του Abertay Dundee.

Πού οφείλεται η αριστεροχειρία
Η προτίμηση του αριστερού χεριού έχει συσχετιστεί:
• Με τη θέση (κλίση) του εμβρύου στη μήτρα κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου της κύησης.
• Με το γονίδιο LRRTM1, που ανακαλύφθηκε πριν δύο χρόνια και φαίνεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κατανομή διάφορων λειτουργιών στον εγκέφαλο.
• Με την έκθεση του εμβρύου σε υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης κατά την ενδομήτρια ζωή.

Αριστερόχειρες και υγεία
Κατά καιρούς δημοσιεύονται μελέτες που υποστηρίζουν ότι οι αριστερόχειρες βάλλονται συχνότερα από ορισμένες ασθένειες (π.χ. φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, άσθμα, αυτοάνοσα νοσήματα). Ωστόσο, οι ειδικοί τονίζουν ότι δεν υπάρχει σαφώς τεκμηριωμένη σχέση μεταξύ της αριστεροχειρίας και ορισμένων παθήσεων. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι αριστερόχειρες ζουν σε έναν κόσμο φτιαγμένο για δεξιόχειρες, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα ατυχημάτων.

Καλύτεροι στο σχέδιο, χειρότεροι στο γράψιμο;
Στο σχέδιο των αριστερόχειρων μαθητών υπάρχει μεγαλύτερη αισθητική πληρότητα (όσον αφορά την προοπτική, τη σκίαση κλπ.) σε σύγκριση με αυτό των δεξιόχειρων παιδιών. Αυτή ήταν η διαπίστωση μιας πολύ πρόσφατης έρευνας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σε μαθητές δημοτικού. Οι ειδικοί τονίζουν ότι ουσιαστικά όλα τα παιδιά ήταν ικανά στο σχέδιο, ωστόσο, από καθαρά καλλιτεχνική σκοπιά, οι αριστερόχειρες φάνηκε να είναι πιο άρτιοι. Από την άλλη πλευρά, όμως, φαίνεται ότι υπάρχουν ελαφρώς περισσότερα αριστερόχειρα παιδιά μεταξύ αυτών που δυσκολεύονται στη γραφή (π.χ. έχουν δυσανάγνωστο γραπτό).

Πού θα βρείτε είδη για αριστερόχειρες;

Αν ανήκετε στο 90% του πληθυσμού που είναι δεξιόχειρες, ίσως δεν έχετε αναρωτηθεί πόσο δυσκολεύεται ένας αριστερόχειρας να χρησιμοποιήσει το μπρίκι του καφέ, το ψαλίδι ή το μαχαίρι. Εάν όμως έχετε ένα φίλο αριστερόχειρα, να είστε σίγουροι ότι θα εκτιμήσει πολύ ένα δώρο αποκλειστικά για αυτόν. Θα το βρείτε στο κατάστημα «Αριστερόχειρας» (Ακαδημίας 100, τηλ.: 210-38.46.888), το μόνο στην Ελλάδα με είδη για αριστερόχειρες (site: www. aristeroxeiras.gr).