Lasik: Το λέιζερ που μας «ανοίγει» τα μάτια

Έχει απαλλάξει οριστικά από τη μυωπία εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη. Η Lasik, που αναπτύχθηκε από έλληνες επιστήμονες και σήμερα είνα μία από τις πιο διαδεδομένες χειρουργικές μεθόδους διεθνώς, «γιορτάζει» τα 20ά της γενέθλια και συνεχίζει να εξελίσσεται...

Υπολογίζεται ότι τα τελευταία 15 χρόνια έχουν γίνει διεθνώς 150-200 εκατομμύρια επεμβάσεις Lasik, ενώ στη χώρα μας διενεργούνται περίπου 10.000 το χρόνο. Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής, προκειμένου να αναδείξει τη σπουδαιότητα της μεθόδου, ανακήρυξε το 2010 ως Eυρωπαϊκό Έτος Lasik. Η τεχνική της, όμως, εξελίσσεται συνεχώς, ώστε η Lasik να γίνεται πιο αποτελεσματική και ασφαλής. Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Ιωάννης Παλλήκαρης*, καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, και η ομάδα του, που πρώτοι διεθνώς σχεδίασαν και εφάρμοσαν τη Lasik στο Βαρδινογιάννειο Εργαστήριο Μεταμοσχεύσεων και Μικροχειρουργικής Οφθαλμού (ΒΕΜΜΟ) του Πανεπιστημίου Κρήτης, τους τελευταίους 9 μήνες χρησιμοποιούν στη Lasik το λεγόμενο «λέιζερ-νυστέρι», ενώ έχουν αναπτύξει και μία νέα μέθοδο, την Epi-Lasik.

Γιατί η Lasik είναι επαναστατική;
Σε αντίθεση με την PRK, την πρώτη τεχνική λέιζερ που εφαρμόστηκε για τη διόρθωση της μυωπίας, η Lasik:
• Διορθώνει και την υψηλή μυωπία (από 3 βαθμούς και πάνω), με ή χωρίς αστιγματισμό.
• Επιτυγχάνει σε ποσοστό που αγγίζει το 97-99%.
• Προκαλεί λιγότερο πόνο μετεγχειρητικά, καθώς το λέιζερ εφαρμόζεται στο εσωτερικό του κερατοειδούς και όχι στην επιφάνειά του, όπως στην PRK.
• Αποκαθιστά την όραση άμεσα (σε 1 ημέρα).

Έχει αντενδείξεις;
Δεν πρέπει να την κάνετε, αν:
• Είστε κάτω των 18 ετών και δεν έχετε σταθερή μυωπία.
• Είστε έγκυος ή θηλάζετε.
• Ο κερατοειδής των ματιών σας είναι πολύ λεπτός, παρουσιάζει δυστροφίες, κερατίτιδα ή κερατόκωνο.
• Έχετε αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση, έντονη ξηροφθαλμία, καταρράκτη, φλεγμονές στο εσωτερικό των ματιών και προβλήματα στο βυθό.
• Πάσχετε από σακχαρώδη διαβήτη και νόσους του κολλαγόνου.
• Παίρνετε κορτιζόνη.

Πώς εξελίσσεται
Χρησιμοποιεί το «λέιζερ-νυστέρι»
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά γρήγορο λέιζερ 5ης γενιάς, το femtosecond, που, εκτός από τη Lasik, χρησιμοποιείται και σε επεμβάσεις για τη διόρθωση πολύ υψηλού αστιγματισμού, στην τοποθέτηση ενθεμάτων ή φακών, καθώς και στη μεταμόσχευση κερατοειδούς. Αν κάνετε Lasik με femtosecond, θα πονέσετε λιγότερο και το αποτέλεσμα θα είναι καλύτερο.
Πώς γίνεται Μέχρι πριν από 9 μήνες, η Lasik γινόταν με τη βοήθεια ενός ειδικού εργαλείου, του μικροκερατόμου, ο οποίος διαχώριζε ένα λεπτό επιφανειακό στρώμα του κερατοειδούς που μοιάζει με μαλακό φακό επαφής, τον κρημνό, και τον ανασήκωνε στο πλάι, αφήνοντάς τον ενωμένο με τον κερατοειδή στη μία του πλευρά. Σήμερα, στη θέση του μικροκερατόμου, χρησιμοποιείται το femtosecond ή «λέιζερ-νυστέρι». Με το λέιζερ οι τομές γίνονται με μεγαλύτερη ακρίβεια, καθώς τα χαρακτηριστικά και οι διαστάσεις τους επιλέγονται από το χειρουργό μέσω ειδικού προγράμματος υπολογιστή. Στη συνέχεια, ο υπολογιστής, με βάση τους βαθμούς της μυωπίας, καθορίζει το τμήμα του ιστού που πρέπει να αφαιρεθεί. Κατόπιν, χρησιμοποιείται λέιζερ (excimer) που διορθώνει εσωτερικά τη βλάβη του κερατοειδούς, και επαναφέρεται στη θέση του ο κρημνός χωρίς ράμματα.

Συνδυάζεται με την PRK
Πρόκειται για τη μέθοδο Epi-Lasik. Είναι κατάλληλη για μάτια με λεπτό κερατοειδή, διορθώνει μικρή και μεσαία μυωπία, και:
• Περιορίζει την ευαισθησία στο φως και την αίσθηση καψίματος τις πρώτες 2-3 ημέρες μετά την επέμβαση.
• Αποκαθιστά γρηγορότερα την όραση.
Πώς γίνεται Στη μέθοδο PRK, αφαιρείται στην αρχή το επιθήλιο (επιφανειακή μεμβράνη του κερατοειδούς) και μετά εφαρμόζεται το λέιζερ. Το επιθήλιο αναγεννάται σε 3-5 ημέρες με τη βοήθεια ενός προστατευτικού φακού επαφής που τοποθετείται στο μάτι αμέσως μετά την επέμβαση. Στη μέθοδο Epi-Lasik, διαχωρίζεται στην αρχή άθικτο το επιθήλιο και τοποθετείται πάλι στο μάτι μετά το τέλος της επέμβασης, όπως δηλαδή γίνεται στη Lasik, ενώ το λέιζερ εφαρμόζεται στην επιφάνεια του κερατοειδούς, όπως γίνεται στην PRK. Με αυτό τον τρόπο, το επιθήλιο προστατεύει το μάτι σαν ένας φυσικός φακός επαφής.

Θα βλέπετε σαν γεράκι;
Σήμερα, τα ποσοστά επιτυχίας όλων των διαθλαστικών επεμβάσεων με λέιζερ προσεγγίζουν το 100%, με αποτέλεσμα η πλειονότητα των ασθενών να αποκτά εξαιρετική όραση. Ωστόσο, υπάρχει η πιθανότητα, ορισμένοι που θα βλέπουν πολύ καλά την ημέρα χωρίς βοηθητικά γυαλιά, το βράδυ να βλέπουν λίγο θολά, π.χ. όταν παρακολουθούν τηλεόραση, βλέπουν ταινία στον κινηματογράφο ή οδηγούν. Αυτό συμβαίνει επειδή όλες οι διαθλαστικές επεμβάσεις αλλάζουν το φυσιολογικό σχήμα του κερατοειδούς, με αποτέλεσμα να διορθώνεται μεν η μυωπία, αλλά ορισμένες φορές να προκαλούνται άλλες διαθλαστικές ανωμαλίες στα μάτια, όπως η σφαιρική εκτροπή και το κόμα, που επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα της όρασης. Σε αυτές τις περιπτώσεις γίνονται διορθωτικές επεμβάσεις με λέιζερ, που αποκαθιστούν το πρόβλημα στο μέτρο του δυνατού.

7 συχνές ερωτήσεις
• Η Lasik θα εξαφανίσει τη μυωπία μου;
Διορθώνει όσους βαθμούς μυωπίας επιτρέπει ο κερατοειδής σας (3-8 βαθμούς). Όσο πιο παχύς και ομαλός είναι, τόσο καλύτερα.
• Είναι δύσκολη επέμβαση;
Όχι. Γίνεται με τοπική αναισθησία, διαρκεί μόλις 10-12 λεπτά και αμέσως μετά επιστρέφετε σπίτι.
• Πόσο διαρκεί η ανάρρωση;
Λίγες ώρες μετά την επέμβαση θα έχετε την αίσθηση ξένου σώματος στο μάτι, φωτοευαισθησία, και θα βλέπετε θολά. Για 2-4 εβδομάδες θα χρησιμοποιείτε ειδικά κολλύρια και αν παρουσιάσετε ξηροφθαλμία, θα χρησιμοποιείτε για 1-2 μήνες τεχνητά δάκρυα.
• Τι πρέπει να προσέχω μετά την επέμβαση;
Για 1 εβδομάδα απαγορεύεται το μακιγιάζ και τα καλλυντικά για τα μάτια και για 2-4 εβδομάδες δεν πρέπει να βρέχετε τα μάτια σας και να κολυμπάτε.
• Μπορεί να χρειαστεί να ξανακάνω επέμβαση;
Μόνο αν έχει μείνει μυωπία από την πρώτη επέμβαση ή αν εμφανιστεί ξανά στην εγκυμοσύνη.
• Πόσο κοστίζει;
Περίπου 2.500-3.000 ευρώ, και το κόστος δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Οι ιδιωτικές ασφάλειες μπορεί να καλύψουν μέρος ή το σύνολο της δαπάνης.
• Πού γίνεται η Lasik;
Στο Τμήμα Διαθλαστικής Χειρουργικής, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης (Ηράκλειο), τηλ.: 2810-371.800. Στο Οφθαλμιατρείο Αθηνών, Ελευθερίου Βενιζέλου (Πανεπιστημίου) 26Α, Τ.Κ. 106-72, Αθήνα, τηλ.: 210-36.23.191-2, καθώς και σε ιδιωτικά οφθαλμολογικά κέντρα.

Με το βλέμμα στο μέλλον
Οι ερευνητικές προσπάθειες στο χώρο της Οφθαλμολογίας εστιάζονται:
• Στην αποκωδικοποίηση του DNA όσων πάσχουν από κληρονομούμενα οφθαλμικά νοσήματα, προκειμένου να αναπτυχθούν γενετικές και βιολογικές θεραπείες.
• Στη δημιουργία φαρμάκων με νευροπροστατευτική δράση, για παθήσεις του αμφιβληστροειδούς.
• Στη μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων που προέρχονται από τον ίδιο τον ασθενή, για παθήσεις του κερατοειδούς και του αμφιβληστροειδούς.

Πρωτοποριακή θεραπεία του κερατόκωνου

Στα άτομα με κερατόκωνο, ο κερατοειδής χιτώνας αποκτά σταδιακά κωνική παραμόρφωση, προκαλώντας αστιγματισμό και μυωπία, με αποτέλεσμα τη ραγδαία μείωση της οπτικής οξύτητας. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, ο εξελισσόμενος κερατόκωνος αντιμετωπιζόταν με μεταμόσχευση κερατοειδούς. Τα τελευταία χρόνια στο ΒΕΜΜΟ εφαρμόζεται μια διαφορετική μέθοδος, που ονομάζεται διασύνδεση του κερατοειδικού κολλαγόνου με τη χρήση ριβοφλαβίνης και υπεριώδους ακτινοβολίας, η οποία επιτυγχάνει τη σταθεροποίηση της εξέλιξης του κερατόκωνου και περιορίζει τις πιθανότητες μεταμόσχευσης.
\